به گزارش اکوایران، روابط میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و روسیه در سال‌های اخیر با توجه به تمایل رهبران این کشورها برای افزایش همکاری و هماهنگی در زمینه‌های مختلف با روسیه، علی‌رغم نارضایتی آمریکا از این نزدیکی، به‌ویژه با تداوم جنگ در اوکراین، شاهد پیشرفت چشمگیری بوده است.

کم‌اهمیت شدن خاورمیانه برای امریکا و فراهم شدن فرصت برای روسیه و چین

به نوشته الخلیج آنلاین، به نظر می‌رسد سفر پادشاه بحرین به مسکو در بحبوحه درگیری‌ها در اوکراین و تحولات منطقه، حاکی از اهمیتی است که دو طرف به شراکت خود می‌دهند و نیز نشانه نیاز هر یک از طرفین به طرف مقابل است. کشورهای عربی حوزه خلیج فارس کاهش علاقه واشنگتن به امنیت خاورمیانه را تهدیدی وجودی برای امنیت خود می‌دانند و این پیامدهای امنیتی در منطقه که ناشی از درگیری قدرت‌های بزرگ است، این کشورها را بر آن داشته تا روابط خود را با رقبای امریکا نیز، مانند روسیه و چین، افزایش دهند.

سخنان مهم پادشاه بحرین خطاب به پوتین

حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین، در 22 می 2024، در سفری قابل‌توجه به‌عنوان یکی از رهبران کشورهای حاشیه خلیج فارس و در بحبوحه تنش‌های نظامی و سیاسی بین آمریکا و کشورهای غربی از یک سو و روسیه از سوی دیگر، وارد مسکو شد. پادشاه بحرین در نشستی که در 23 می برگزار شد، از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، خواست تا از کنفرانس بین‌المللی صلح در منامه حمایت کند، زیرا «این کنفرانس بدون حمایت روسیه ارزشی ندارد».

پادشاه بحرین طی سخنانی مهم خطاب به پوتین گفت: «دوستان عرب شما از نقش روسیه در همدردی با مسائل عربی کاملاً قدردانی می کنند که نشان می‌دهد دنبال توسعه همکاری در زمینه‌های مختلف دوجانبه هستند. همچنین یکی از مهم‌ترین اهداف این دیدار، اطلاع‌رسانی به شما از نتایج اجلاس سران کشورهای عربی است».

سفر پادشاه بحرین به چین

همچنین پس از سفر به مسکو، پادشاه بحرین به دعوت شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، برای شرکت در نشست افتتاحیه مجمع همکاری عرب و چین به چین سفر خواهد کرد. به نوشته خبرگزاری بحرینی "BNA": پادشاه در پکن با رئیس‌جمهور چین در خصوص همکاری مشترک بین دو کشور دوست، تحولات جاری منطقه‌ای و بین‌المللی و نتایج سی و سومین اجلاس سران کشورهای عربی که در 16 می به میزبانی بحرین برگزار شد گفتگو خواهد کرد.

تلاش بحرین برای نزدیک شدن به پکن و مسکو

بحرین و روسیه برای تقویت روابط خود و توسعه همکاری‌های دوجانبه بین دو کشور در همه زمینه‌ها از‌جمله همکاری‌های نظامی اهمیت زیادی قائل هستند. دو کشور پروژه‌های مشترکی در زمینه فنی–نظامی دارند و در سال 2014 در چارچوب برنامه نوسازی و توسعه نیروی دفاعی بحرین با هدف ارتقای همکاری‌های نظامی، کمیته مشترکی را جهت ایجاد هماهنگی تشکیل دادند. همچنین در سال 2015، دو طرف توافقنامه‌ای را با هدف توسعه و تقویت روابط همکاری نظامی امضا کردند و یک سال بعد، توافقنامه مشابهی به امضای وزرای دفاع وقت طرفین رسید.

در مورد چین نیز کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از‌جمله بحرین در دو دهه گذشته برای افزایش روابط اقتصادی، سیاسی و امنیتی با چین تلاش کرده‌اند.

تلاش برای تنوع بخشیدن به روابط خارجی

روشن است که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، ازجمله بحرین، به دنبال تنوع بخشیدن به روابط خارجی خود هستند و در این زمینه، نگاه ویژه‌ای به شرق دارند. البته که هنوز هم روابط بحرین با واشنگتن در درجه اول قرار دارد، زیرا این کشور مقر ناوگان پنجم دریایی آمریکاست. اصولاً در راستای همین تنوع بخشیدن به روابط خارجی است که سفر پادشاه بحرین به چین و روسیه همزمان انجام می‌شود.

البته برخی دیگر از تحلیل‌گران معتقدند که این سفرهای پادشاه بحرین ربطی به تلاش برای تنوع بخشیدن به روابط خارجی ندارد، زیرا این کشور فاقد توان و وزن سیاسی لازم برای انجام چنین جهش‌هایی است.

در تلاش برای ایجاد تعادل با تهران

طی چند سال گذشته و در بحبوحه ابهامات و چالش‌های بین‌المللی، کشورهای خلیج فارس توانسته‌اند به تعادل ظریفی بین شرکای قدیمی و جدید دست یابند. جنگ روسیه و اوکراین و جنگ غزه یک زنگ هشدار راهبردی برای همه کشورهای جهان بود که نشان داد نظام بین‌الملل پس از این جنگ و درگیری‌های احتمالی مانند قبل نخواهد بود، چراکه یک سیستم چندقطبی در حال ظهور است. همین افق است که کشورها را ملزم می‌کند محاسبات اقتصادی و اتحادهای سیاسی خود را مورد بازنگری قرار دهند.

برای کشورهای عرب خلیج فارس، فرآیندهای این ارزیابی و بازنگری مجدد به‌طور فزاینده‌ای پیچیده به نظر می‌رسد؛ زیرا آنها باید بین متحد سنتی خود، یعنی آمریکا، و قطب‌های دیگر، یعنی چین و روسیه، تعادل برقرار کنند.

علاوه بر همه این‌ها، کشورهای خلیج فارس نزدیک شدن به روسیه و چین را راهبردی لازم برای مواجهه با تهران می‌بینند. اگر تهران نهایتاً تبدیل به یک قدرت اتمی شود، آنگاه تنها روسیه و چین می‌توانند به کشورهای خلیج فارس تضمین امنیتی بدهند.

به همین ترتیب بود که حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین در دیدار روز پنجشنبه خود با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در مسکو گفت که «هیچ دلیلی» برای به تعویق انداختن برقراری مجدد روابط میان کشورش با جمهوری اسلامی وجود ندارد. او افزود که «مشتاقانه» منتظر است روابط بحرین با ایران را بهبود بخشد.

 عبداللطیف بن راشد الزیانی، وزیر خارجه‌ بحرین نیز پس از ۱۳ سال قطع رابطه کشورش با جمهوری اسلامی برای شرکت در مراسم تشییع جنازه ابراهیم رئیسی در تهران حضور پیدا کرد. 

این  در حالی است که امواج مدیا پیش‌تر به نقل از منابع آگاه گزارش داده بود که گفت‌و‌گوهای پنهانی میان جمهوری اسلامی و بحرین در جریان است. این موضوع هنگامی فاش شد که جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی نیز در پی مذاکرات در چین، از بازگشایی سفارت‌هایشان در اوایل ماه مه ۲۰۲۳ خبر داده بودند. یک منبع آگاه، به‌شرط فاش نشدن نامش، به امواج مدیا گفته بود: «پس از بازگشایی سفارت‌ها در تهران و ریاض، احتمالا پس از مدتی کوتاه، روابط میان ایران و بحرین نیز عادی‌سازی خواهد شد. مسئله جدی حل‌نشده‌ای میان ایران و بحرین وجود ندارد.» بحرین در حال حاضر تنها کشور منطقه خلیج فارس است که در تهران سفیر ندارد.