به گزارش اکوایران، چند روز مانده به برگزاری کنفرانس جهانی به میزبانی سوئیس برای یافتن مسیری به سوی صلح در اوکراین، پاکستان دچار یک بلاتکلیفی استراتژیک است؛ که آیا باید در آن شرکت کند یا خیر.

پاکستان در قبال جنگ روسیه علیه اوکراین موضع بی‌طرفی اتخاذ کرده است و بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که این کشور با جمعیت 236 میلیون نفر، منافع زیادی در این میان دارد -‌از سلاح‌های اوکراینی گرفته تا نفت روسیه- و نمی‌تواند در این نشست شرکت نکند. اما برخی دیگر هشدار می‌دهند که تصمیم پاکستان ممکن است تحت تأثیر تحریم این نشست توسط چین قرار گیرد، نشستی که روسیه نیز در آن حضور نخواهد داشت،. چین بدون شک مهمترین شریک استراتژیک پاکستان امروز است.

وزارت خارجه پاکستان ماه گذشته تایید کرد که دعوتنامه‌ای از مقامات سوئیس برای شرکت در اجلاس دو روزه در لوسرن که از ۱۵ ژوئن آغاز می‌شود، دریافت کرده است. با این حال، اسلام آباد هنوز در مورد شرکت در این اجلاس تصمیم نگرفته است.

به نوشته الجزیره، بیش از 160 کشور برای شرکت در این اجلاس -‌که به درخواست ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، توسط سوئیس میزبانی می‌شود‌- دعوت شده‌اند. حداقل 90 کشور حضور خود را تأیید کرده‌اند. اما مسکو و پکن در این نشست حضور نخواهند داشت.

تورگال یامین، مقام سابق نظامی و پژوهشگر ارشد در مؤسسه مطالعات سیاسی اسلام‌آباد (IPSI)، گفت که شرکت پاکستان در این اجلاس مهم است.

او به الجزیره گفت: «حضور پاکستان در این اجلاس ضروری است. ما در این جنگ منافع داریم. ما روابط دفاعی قوی با اوکراین داریم، در حالی که تلاش می‌کنیم روابط مستحکمی با روسیه نیز برقرار کنیم که می‌تواند نفت ما را تأمین کند، بنابراین شرکت در این اجلاس کاملاً منطقی است.»

روسیه پاکستان

پاکستان روی طناب تعادل میان روسیه و اوکراین

پاکستان از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سه دهه گذشته روابط قوی با اوکراین برقرار کرده است. پاکستان چندین سیستم تسلیحاتی با ارزش بالا -‌از جمله تانک‌- از اوکراین خریداری کرده است.

با این حال، در سال‌های اخیر پاکستان همچنین روابط خود را با روسیه تقویت کرده است، کشوری که پاکستان از دوران جنگ سرد به طور سنتی از آن فاصله می‌گرفت.

پس از شروع جنگ، با وجود اعلام بی‌طرفی، گزارش‌های متعددی حاکی از آن است که پاکستان مهمات توپخانه در اختیار اوکراین قرار داده است. نشریه آمریکایی اینترسپت، سال گذشته در گزارشی ادعا کرد که آمریکا در ازای تسلیحاتی که پاکستان به اوکراین داده است، یک بسته کمک مالی از صندوق بین‌المللی پول (IMF) به پاکستان را تسهیل کرده است.

پاکستان بارها این ادعاها را رد کرده است و دمیترو کولبا، وزیر امور خارجه اوکراین، در جریان سفر خود به اسلام‌آباد در جولای سال گذشته، بر بی‌طرفی پاکستان صحه گذاشت.

در همین حال، حتی پس از برکناری خان از نخست وزیری، رهبران پاکستان تعاملات دیپلماتیک فشرده‌ای را با روسیه برقرار کرده اند. شهباز شریف، نخست وزیر فعلی پاکستان، در اواخر سال ۲۰۲۲، در عرض دو ماه دو بار با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه دیدار کرد.

پاکستان همچنین در آوریل ۲۰۲۳ توافقنامه نفت خام با روسیه امضا کرد و دو ماه بعد، زمانی که غرب به کشورها فشار می آورد تا خرید نفت روسیه را متوقف کنند، اولین محموله را دریافت کرد.

طیمور خان، پژوهشگر مؤسسه مطالعات استراتژیک اسلام‌آباد (ISSI) گفت که در زمانی که روابط پاکستان با غرب در بدترین وضعیت از زمان پایان جنگ سرد قرار دارد، اسلام‌آباد فرصتی برای بهره بردن از چرخش روسیه به سمت آسیا دارد.

با این حال، خان با اشاره به عدم حضور روسیه در این اجلاس، نسبت به نتایج آن ابراز تردید کرد. او افزود: «این اجلاس بر اساس فرمول صلحی بنا شده است که توسط زلنسکی ارائه شده است، فرمولی که روسیه به طور کامل آن را رد می‌کند و هر دو طرف اصلی درگیری [روسیه و اوکراین] به دلیل وضعیت ناپایدار و سیال میدان نبرد، تمایل واقعی به مذاکرات صلح ندارند.»

ارتش اوکراین

دولت سوئیس علی‌رغم ابراز تمایل، هنوز روسیه را به این اجلاس دعوت نکرده است. روسیه نیز علناً این نشست را «بی‌معنی» و یک «سرگرمی بیهوده» خوانده است.

اما تحلیلگران می‌گویند، عامل دیگری نیز تصمیم پاکستان برای شرکت در اجلاس سوئیس را پیچیده می‌کند: چین.

آیا پاکستان کاری را می‌کند که چین حاضر به انجام آن نیست؟

چین در تاریخ ۳۱ مه اعلام کرد که در اجلاس سوئیس شرکت نخواهد کرد.

مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین گفت: «چین همواره بر این باور بوده است که یک کنفرانس بین‌المللی صلح باید مورد تأیید هر دو طرف روسیه و اوکراین، با مشارکت برابر همه طرف‌ها باشد و همه پیشنهادهای صلح باید به صورت عادلانه و برابر مورد بحث قرار گیرد. در غیر این صورت، نمی‌تواند نقش اساسی در برقراری صلح ایفا کند.»

خان، تحلیلگر مؤسسه مطالعات استراتژیک اسلام‌آباد، گفت در شرایطی که پاکستان به کمک صندوق بین‌المللی پول (IMF) نیاز دارد که ایالات متحده در آن نفوذ زیادی دارد، حتی اگر پاکستان از حضور در اجلاس لوسرن خودداری کند، بعید است این تصمیم منجر به عواقب اقتصادی شود.

او گفت: «شکی نیست که پاکستان به شدت به کمک اقتصادی شرکا و متحدان و همچنین صندوق بین‌المللی پول نیاز دارد. با این حال، من معتقدم که عدم شرکت پاکستان در این نشست عواقب اقتصادی عمده‌ای برای این کشور نخواهد داشت.»

خان افزود: «به نظر من هدف این اجلاس بیشتر ژست‌ گرفتن سیاسی و نمایش قدرت سیاسی در برابر روسیه است تا اینکه به نتایج عمده‌ای علیه روسیه منجر شود. به همین دلیل، عدم شرکت پاکستان ممکن است تأثیر زیادی بر این کشور نداشته باشد.»