چرخش تاریخی در قبال حزب‌الله؛ چرا اتحادیه عرب عاقبت عقب نشست؟

به گزارش اکوایران، حُسام زکی، دستیار دبیرکل اتحادیه عرب روز جمعه اعلام کرد که این سازمان دیگر حزب‌الله را گروهی تروریستی به شمار نمی‌آورد. کارشناسان این اقدام را ناشی از تلاش مصر برای اتخاذ رویکردی متفاوت و تعامل با این جنبش می‌دانند.

به نوشته المانیتور، حسام زکی در مصاحبه‌ای با شبکه مصری قاهره نیوز گفت که در قطعنامه‌های قبلی اتحادیه عرب، حزب‌الله به عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شد و به همین دلیل، ارتباط بین اتحادیه و این گروه قطع شده بود.

او افزود: «کشورهای عضو اتحادیه توافق کردند که دیگر از برچسب سازمان تروریستی برای حزب‌الله استفاده نشود». البته او تأکید کرد که اتحادیه عرب لیست تروریستی نداشته و به طور مستقیم گروه‌ها را به عنوان تروریست معرفی نمی‌کند.

سخنان زکی در آخر هفته گذشته و همزمان با بالا‌گرفتن تنش‌های مرزی بین حزب‌الله و اسرائیل که خطر تبدیل‌شدن به یک درگیری تمام‌عیار را دارد، جنجال گسترده‌ای در رسانه‌های اجتماعی برانگیخت. برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی مدعی شدند زکی و دبیر کل اتحادیه عرب با برداشتن برچسب تروریستی از روی حزب‌الله و نادیده‌گرفتن منافع کشورهای عضو، به دنبال منافع خود هستند. برخی دیگر نیز با انتقاد به زکی، ادعا کردند که تسلیحات حزب‌الله غیرقانونی است.

روز دوشنبه، زکی در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی محلی الجدید، اظهارات قبلی خود را روشن کرد. او توضیح داد که اتحادیه عرب در جریان نشست ماه می ۲۰۲۳ در جده، قطعنامه‌ای را در مورد دخالت‌های ادعایی ایران در امور کشورهای عربی اصلاح کرد که شامل حذف برچسب تروریستی از روی حزب‌الله می‌شد. او با اشاره به برقراری ارتباط بین حزب‌الله و اتحادیه عرب، افزود: «وقتی یک سال پیش توصیف حزب‌الله به عنوان «تروریست» حذف شد، دیگر مخالفتی برای دیدار وجود نداشت».

زکی در پاسخ به انتقادهایی که در شبکه‌های اجتماعی دریافت کرد، گفت اظهارات او بیش از حد بزرگ‌نمایی شده و اتهاماتی که به او وارد شده، صحت ندارد.

ودان پاتل، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از اقدام اتحادیه عرب انتقاد کرد و مدعی شد: حزب‌الله یک سازمان تروریستی خطرناک و نیرویی بی‌ثبات‌کننده در خاورمیانه است». پاتل در نشستی خبری به خبرنگاران گفت: «ما معتقدیم دلیلی برای برداشتن چنین برچسبی وجود ندارد و همچنان از دولت‌های سراسر جهان خواسته‌ایم که حزب‌الله را ممنوع یا محدود سازند».

پنجشنبه هفته گذشته، زکی برای سفری دو روزه در بیروت بود؛ جایی که با موقت نجیب میقاتی، نخست‌وزیر لبنان و نبیه بری، رئیس مجلس این کشور و همچنین رهبران جنبش میهنی آزاد، حزب کتائب و حزب المرده برای بحث درباره آخرین تحولات دیدار کرد.

همچنین در اولین دیدار این‌چنینی بین یک مقام اتحادیه عرب و حزب‌الله در سال‌های اخیر، او با محمد رعد، رئیس فراکسیون پارلمانی حزب‌الله دیدار کرد. زکی به شبکه الجزیره گفت که او رعد را از تصمیم اتحادیه عرب برای حذف برچسب تروریستی از قطعنامه‌های خود مطلع ساخته است.

او افزود که سفر او به بیروت دو هدف داشته است: اول، نشان‌دادن همبستگی خود با لبنان در میان نگرانی‌هایی مبنی بر گسترش خصومت‌های مرزی به یک جنگ تمام‌عیار و دوم، بحث درباره پرونده ریاست‌جمهوری. از زمان پایان دوره ریاست‌جمهوری میشل عون در اکتبر ۲۰۲۲، رهبران لبنان به دلیل اختلافات سیاسی عمیق، در انتخاب رئیس‌جمهور جدید ناکام مانده‌اند.

حزب‌الله تاکنون در مورد اظهارات زکی اظهار نظری نکرده است.

از زمان آغاز جنگ غزه، این گروه عضو محور مقاومت درگیر نبردهای سنگینی با اسرائیل بوده است. حزب‌الله می‌گوید نبرد آن در حمایت از فلسطینیان است. تنش‌ها در هفته‌های اخیر افزایش یافته که نگرانی‌ها از جنگی گسترده‌تر که به سایر نقاط کشور سرایت کند را بالا برده است.

نیاز به تعامل

رنده سلیم، پژوهشگر و مدیر برنامه گفتگوهای «مسیر دو» در مؤسسه خاورمیانه گفت که عوامل سیاسی متعددی باعث شد اتحادیه عرب دیدگاه خود نسبت به حزب‌الله را تغییر دهد. به گفته او، طبقه‌بندی حزب‌الله به عنوان یک سازمان تروریستی توسط اتحادیه عرب این نهاد را از تعامل مستقیم با این گروه باز می‌داشت و مشارکت مصر در «گروه پنج» کشوری که برای حل بحران سیاسی لبنان تلاش می‌کردند، به این تغییر کمک کرد.

سلیم به المانیتور گفت: «کشور پیشرو در پشت این موضوع مصر بوده است. قاهره بر این باور است که حزب‌الله یک بازیگر سیاسی مهم در لبنان بوده و باید با آن تعامل داشته داشت».

مصر، فرانسه، قطر، عربستان سعودی و ایالات متحده گروهی تشکیل داده‌اند که به دنبال کمک به لبنان برای توافق بر روی رئیس‌جمهور جدید هستند.

عقب‌نشینی اتحادیه عرب در مورد حزب‌الله پس از بهبود روابط بین کشورهای عربی خلیج فارس ایران صورت می‌گیرد. عربستان سعودی و ایران در مارس سال گذشته روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفتند. در ماه می بعد از آن نیز عربستان سعودی و سوریه روابط خود برقرار ساخته و همان ماه، دمشق مجدداً به اتحادیه عرب پذیرفته شد.

سلیم گفت که علی‌رغم نگرانی‌های مداوم کشورهای عرب در مورد این گروه، دیگر مخالفتی از سوی عربستان سعودی و امارات متحده عربی برای حذف این برچسب وجود ندارد.

او خاطرنشان کرد: «آن‌ها نگرانی‌هایی نسبت به حزب‌الله دارند؛ اما تصمیم گرفته‌اند که برای رسیدگی به این نگرانی‌ها رویکرد متفاوتی در پیش بگیرند. در گذشته، رویکردشان رویارویی و منزوی‌کردن ایران بود. امروز، آن‌ها گفتگو با تهران و شاید نوعی تعامل با آن را انتخاب می‌کنند».

در ماه مارس، وفا صفا، مقام ارشد حزب‌الله به منظور آزادی شهروندان لبنانی زندانی در این کشور، از امارات متحده عربی بازدید کرد.

حمایت از فلسطینیان

سلیم گفت که حزب‌الله حملات خود به اسرائیل را در حمایت از فلسطینیان غزه اعلام کرده است. او گفت: «این استدلال با مردم عرب «همخوانی» داشته است». او با اشاره به طبقه‌بندی حزب‌الله به عنوان گروه تروریستی، گفت: «این مسئله باعث می‌شد که رهبران عرب که از نظر مردمشان به اندازه کافی از فلسطینیان در این جنگ حمایت نمی‌کنند، با مشکل مواجه شوند. این باعث ایجاد بستری سیاسی می‌شد که ادامه این رویکرد در قبال حزب‌الله را دشوارتر می‌ساخت».