ترور بیروت و موازنه ظریف تهران؛ برنده بازی کیست؟

به گزارش اکوایران، رهبر فقید حزب‌الله لبنان، سید حسن نصرالله،  شامگاه جمعه، طی حمله هوایی اسرائیل به بیروت، پایتخت لبنان، ترور شد. علی کرکی، فرمانده جبهه جنوبی حزب‌الله و دیگر فرماندهان حزب‌الله نیز در حمله هوایی گسترده به حومه جنوبی بیروت در ضاحیه هدف گرفته شدند.

خلا قدرت

به نوشته الجزیره،  همچنین، تنها بیش از یک هفته پیش از آن، اسرائیل ابراهیم عقیل، فرمانده ارشد حزب‌الله را در بیروت ترور کرد. این رویدادها تنها دو ماه پس از ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس توسط اسرائیل در ایران رخ می‌دهد.

ترور نصرالله و دیگر رهبران در این حملات بی‌سابقه به لبنان و در جریان انفجار دسته جمعی پیجرها و بیسیم‌های دستی متعلق به فرماندهان حزب‌الله در اوایل ماه جاری، این گروه را با خلاء قدرت بالقوه مواجه کرده است.

اسرائیل ادعا کرده است که این یک پیروزی بزرگ است، اما ناظران از تشدید درگیری بین اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران بیم دارند. اما در ادامه چه اتفاقی خواهد افتاد؟

حسن نصرالله که بود؟

نصرالله 64 ساله در سال 1992 پس از ترور سید عباس موسوی توسط موشک‌های اسرائیل، سومین دبیرکل حزب‌الله شد.

حزب‌الله یک گروه مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران است که در سال 1982 برای مبارزه با اشغالگری اسرائیل در جنوب لبنان تشکیل شد. نصرالله در سال 2006 پس از جنگ با اسرائیل به اوج محبوبیت خود در لبنان و فراتر از آن رسید. سخنرانی‌های او که ترکیبی از عناصر سیاسی و مذهبی بود، به جذابیت گسترده او نیز کمک کرد.

از زمان آغاز جنگ اسرائیل علیه غزه در اکتبر 2023، نصرالله سخنرانی‌های تلویزیونی در حمایت از حماس داشته است، در حالی که حزب‌الله موشک‌های فرامرزی با اسرائیل مبادله کرده است. او در آخرین سخنرانی خود در 19 سپتامبر به حملات پیجر در لبنان پرداخت.

از حمله اسرائیل به نصرالله چه می‌دانیم؟

شامگاه جمعه، اسرائیل موجی از حملات هوایی را به محله پرجمعیت هارت حریک در ضاحیه در جنوب بیروت انجام داد. این حملات تا اوایل روز شنبه ادامه یافت و هزاران نفر از ساکنان را مجبور به ترک منطقه کرد.

روز شنبه، نیروهای اسرائیلی اعلام کردند که مقر حزب‌الله را هدف قرار داده و نصرالله را ترور کرده‌اند. پس از ساعت‌ها گمانه زنی، حزب‌‌الله درگذشت نصرالله را تایید کرد. به گفته وزارت بهداشت عمومی لبنان، در این حملات حداقل 11 نفر کشته و 108 نفر زخمی شدند.

رسانه‌های اسرائیلی می‌گویند که در حمله روز جمعه از حدود 85 بمب موسوم به «سنگر شکن» استفاده شده است. این موشک‌ها که به عنوان ‌«مهمات نفوذ زمینی» نیز شناخته می‌شوند، قبل از منفجر شدن در اعماق زمین فرو می‌روند و هر کدام بین 900 تا 1800 کیلوگرم وزن دارند. کنوانسیون ژنو استفاده از آنها را در مناطق پرجمعیت غیرقانونی اعلام کرده است. ضاحیه محله‌ای پرجمعیت در بیروت است و موشک‌های اسرائیلی چندین ساختمان مسکونی را با خاک یکسان کردند.

چه کسی جانشین نصرالله خواهد شد؟

انتظار می‌رود که شورای هفت تا هشت نفری حزب‌الله برای تصمیم گیری در مورد اینکه چه کسی اکنون رهبری این حزب را بر عهده خواهد داشت تشکیل جلسه دهد.

گمان می‌رود هاشم صفی الدین، رئیس شورای اجرایی حزب‌الله، در میان گزینه‌های انتخابی به عنوان دبیرکل جدید این گروه باشد.

صفی‌الدین به عنوان رئیس شورای اجرایی، بر امور سیاسی حزب‌الله نظارت می‌کند. او همچنین عضو شورای جهاد است که عملیات نظامی این گروه را مدیریت می‌کند و پسر عموی نصرالله است.

پس از انفجارهای پیجرها، صفی الدین گفت که اسرائیل ‌«تقابل جدیدی» را آغاز کرده است و پاسخ به این حمله «مجازات ویژه» خواهد داشت.

آیا ترور نصرالله باعث تضعیف حزب‌‌‌‌الله می‌شود؟

در حالی که حزب‌الله در کوتاه‌مدت ضربه شدیدی خورده است، تحلیلگران می‌گویند بعید است که این گروه در درازمدت تحت تأثیر شدید قرار گیرد، زیرا می‌توان یک رهبر را با رهبر دیگر جایگزین کرد و این گروه زرادخانه و قدرت نظامی گسترده خود را حفظ می‌کند.

یزید سیگ، عضو ارشد برنامه خاورمیانه کارنگی گفت: «حزب‌الله قرار نیست ناپدید شود. حتی اگر جمهوری اسلامی ایران اکنون برای دفاع از آنها وارد عمل نشود، صبر استراتژیک به خرج خواهد داد». با این حال، کارشناسان معتقدند که حزب‌الله خطاهای دیگری نیز داشته که آن را نسبت به اسرائیل ضعیف کرده است.

آیا این یک برد است؟

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، روز جمعه در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک - قبل از حملات اخیر - یک پیام اصلی داشت: «ما داریم پیروز می‌شویم.» اسرائیل مدعی است این حمله ویرانگر به حزب‌الله یک پیروزی بزرگ است.

کارشناسان تا حد زیادی موافق هستند که اسرائیل به حمله خود ادامه خواهد داد. علی ریزک، یک تحلیلگر امنیتی و سیاسی روز شنبه به الجزیره گفت: «اسرائیل معتقد است که پس از مرگ نصرالله شتابی رو به جلو دارد و می‌خواهد از خلاء رهبری حداکثر استفاده را ببرد».

به گفته محمد الماسری در مؤسسه تحصیلات تکمیلی دوحه، موفقیت تصور شده حمله به حزب‌الله ممکن است افکار عمومی داخلی را به نفع نتانیاهو تحت تاثیر قرار دهد. الماسری گفت: «اسرائیلی‌هایی که مخالف نتانیاهو بودند، با شکست‌های او در غزه مخالف بودند، ناتوانی در از بین بردن حماس، ناتوانی در برگرداندن اسرا به خانه، اما آنها یک جمعیت ضد جنگ نبودند.»

به گفته الیجا مگنیر، تحلیلگر نظامی در بروکسل، تداوم حمله همچنین مستلزم تداوم تامین مهمات آمریکایی است. جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده در اولین بیانیه خود پس از ترور، گفت واشنگتن از حملات نظامی اسرائیل علیه حزب‌‌الله حمایت می‌کند.

و ترور نصرالله را «عدالت» برای صدها آمریکایی توصیف کرد که حزب‌الله کشته است.

جمهوری اسلامی ایران چگونه پاسخ خواهد داد؟

در حالی که ترور نصرالله بر نگرانی‌ها از واکنش ایران افزوده، کارشناسان می‌گویند که این کشور اکنون با برقراری موازنه ظریف‌تر بین ایستادگی در برابر اسرائیل و اجتناب از گسترش جنگ در منطقه مواجه است.

ریزک گفت: «جمهوری اسلامی ایران احتمالاً تشدید همه جانبه تنش را انتخاب نخواهد کرد.» این کشور احتمالاً به رویکرد معمول خود یعنی «جنگ از طریق متحدان، از جمله در عراق و یمن» قبل از وارد شدن به هر گونه درگیری مستقیم با اسرائیل ادامه خواهد داد.

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، روز شنبه در بیانیه‌ای درباره ترور نصرالله گفت: «این اقدام تنها مقاومت را بیشتر تقویت می‌کند». پزشکیان همچنین گفت که ایالات متحده نمی‌تواند همدستی در ترور نصرالله را انکار کند، زیرا از زمان آغاز جنگ غزه نزدیک به یک سال پیش، به ارسال تسلیحات و کمک‌های نظامی به اسرائیل ادامه داده است.