از درام تا دیپلماسی؛ ترامپ و پوتین دوباره به میدان برگشتند

به گزارش اکوایران، دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، روسای جمهور آمریکا و روسیه، که رابطه‌شان همیشه موضوعی پر از رمز و راز و درام در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ بود، دوباره وارد میدان شده‌اند. اما این یک تکرار ساده نیست. ترامپ هفته گذشته به طرز غیرعادی با لحن شدیدی صحبت کرد و گفت که پوتین در حال «نابود کردن روسیه» است و تهدید کرداگر روسیه به میز مذاکره نیاید، به اعمال تحریم‌ها و تعرفه‌ها علیه این کشور اقدام می‌کند. تهدیدی که با توجه به حجم اندک تجارت میان آمریکا و روسیه در این روزها، تقریباً خالی از معنا است.

به نوشته دیوید سنگر و آنتون ترویانوسکی، تحلیل‌گران نیویورک‌تایمز، پوتین، که مانند همیشه حسابگر و محتاط است، با تملق پاسخ داده و با ترامپ موافقت کرده که روسیه در صورتی که ترامپ سه سال پیش رئیس‌جمهور بود، به اوکراین حمله نمی‌کرد. او بار دیگر اعلام کرده که آماده است تا بر سر سرنوشت اروپا، از موضع گفت‌وگوی یک ابرقدرت با یک ابر قدرت دیگر و یک رهبر با رهبری دیگر، مذاکره کند.

تا کنون آن‌ها با یکدیگر صحبت نکرده‌اند، هرچند ترامپ شنبه شب به خبرنگاران در هواپیمای ریاست‌جمهوری گفت: «او می‌خواهد صحبت کند، و ما به زودی صحبت خواهیم کرد.» در حالی که آن‌ها زمینه اولین مکالمه را آماده می‌کنند، سیگنال‌هایی ارسال می‌کنند که می‌خواهند درباره موضوعاتی فراتر از اوکراین مذاکره کنند. جنگی که به گفته پوتین، تنها یکی از عرصه‌هایی است که غرب در آن مبارزه‌ای علیه روسیه به راه انداخته است.

به نظر می‌رسد هر دو مرد می‌خواهند رابطه کلی میان مسکو و واشنگتن را مدنظر قرار دهند، که احتمالاً شامل احیای مذاکرات درباره تسلیحات هسته‌ای، موضوعی که یک ضرب‌الاجل قریب‌الوقوع دارد است: پیمان اصلی محدودکننده زرادخانه‌های هر دو کشور تقریباً دقیقاً یک سال دیگر منقضی می‌شود. پس از آن، آن‌ها آزاد خواهند بود که به دنبال نوعی مسابقه تسلیحاتی بروند که جهان از دوران جنگ سرد ندیده است.

ترامپ با یادآوری گفتگوهایش با پوتین در سال ۲۰۲۰، قبل از شکستش در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در همان سال، هفته گذشته اصرار کرد: «ما می‌خواهیم ببینیم آیا می‌توانیم خلع سلاح هسته‌ای کنیم، و فکر می‌کنم این بسیار محتمل است.» به نظر می‌رسد او تصور می‌کند که چین نیز در این گفتگوها شرکت می‌کند. (چین تاکنون از این کار امتناع کرده است.)

در حالی که او همچنان از واژه «خلع سلاح هسته‌ای» استفاده ‌کرد، تقریباً به طور قطع منظورش مذاکره برای توافقی جدید برای کاهش – نه حذف – ذخایر تسلیحات هسته‌ای راهبردی بود که می‌توانند قاره‌ها را بپیمایند. از سوی دیگر، پوتین درباره احیای گفتگوها درباره «ثبات استراتژیک» صحبت کرد، اصطلاحی تخصصی در میان مذاکره‌کنندگان برای گفتگوهایی که نه تنها شامل تعداد تسلیحات هسته‌ای مستقر در هر طرف است، بلکه مکان استقرار آن‌ها، نحوه بازرسی آن‌ها و اقدامات برای جلوگیری از استفاده آن‌ها را نیز دربر می‌گیرد.

آخرین مذاکرات کنترل تسلیحات اندکی پیش از حمله گسترده روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ پایان یافت. پوتین از آن زمان استدلال کرده که هر گونه گفتگو درباره محدودیت تسلیحات هسته‌ای باید شامل جنگ اوکراین نیز باشد. دولت بایدن، با این ترس که هدف واقعی پوتین معامله محدودیت‌های زرادخانه هسته‌ای خود در ازای سرزمین‌های تصرف شده در اوکراین و امتیازات دیگر باشد، از ترکیب این دو موضوع خودداری کرده است.

اما به نظر می‌رسد ترامپ آماده مذاکرات گسترده‌تری است، چیزی که دقیقاً همان چیزی است که پوتین می‌خواهد.

هنوز مشخص نیست که آیا دونالد ترامپ حاضر است تضمین‌های امنیتی بلندمدتی به رئیس‌جمهور ولودیمیر زلنسکی ارائه کند یا خیر؛ کسی که ترامپ اخیراً اصرار داشته که باید با پوتین معامله می‌کرد و از یک جنگ ویرانگر اجتناب می‌کرد.

ترامپ به‌وضوح می‌خواهد خود را به‌عنوان یک صلح‌طلب معرفی کند. او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پیشنهاد کرده بود که شایسته جایزه نوبل صلح است و پایان دادن به بزرگ‌ترین جنگ اروپا از زمان جنگ جهانی دوم می‌تواند موضع او را تقویت کند. اما به نظر می‌رسد او نگران مشارکت جدی اوکراین در این فرآیند نیست، برخلاف رئیس‌جمهور سابق، جو بایدن، که شعارش این بود: «هیچ چیز درباره اوکراین بدون اوکراین ممکن نیست.»

استفان سستانوویچ، کارشناس مطالعات روسیه و اوراسیا در شورای روابط خارجی و مقام سابق وزارت امور خارجه، می‌گوید: «در تمامی این بحث‌ها، چیزی که پوتین بیش از همه می‌خواهد بشنود این است که این توافقی است که روسیه و ایالات متحده به‌تنهایی انجام می‌دهند.»

کیت کلاگ، یک ژنرال بازنشسته که در سن ۸۰ سالگی مأمور شده توسط ترامپ این گفتگوها را آغاز کند، اصرار دارد که کلید موضوع اقتصاد است، نه خسارات. او هفته گذشته در فاکس نیوز گفت: «وقتی به پوتین نگاه می‌کنید، نمی‌توانید فقط بگویید: «خب، کشتار را متوقف کن»، چون صادقانه بگویم، این ذهنیت آن‌ها نیست.» او افزود: «ترامپ به جنگ به‌طور متفاوتی نگاه می‌کند. او اقتصاد را به‌عنوان بخشی از این جنگ می‌بیند.» و تاکید کرد که ترامپ بر محدود کردن درآمدهای نفتی روسیه تمرکز خواهد کرد.

پوتین، که به موقعیت خود در میدان‌های نبرد اوکراین اعتماد دارد، با وجود تلفات عظیم روسیه، در تلاش است تا رویکرد «صبر و انتظار» خود را به ترامپ منتقل کند. او گفته است که اهداف روسیه تغییری نکرده و در حالی که آماده مذاکرات برای پایان دادن به جنگ است، تنها تحت شرایط مورد نظر خود این کار را انجام خواهد داد.

پوتین نشان داده که حداقل خواسته او این است که حدود ۲۰ درصد اوکراین که اکنون تحت کنترل روسیه است را حفظ کند، و همچنین توافقی به دست آورد که عضویت اوکراین در ناتو را رد کند و اندازه ارتش این کشور را محدود کند.

هم‌زمان، پوتین، پس از سه سال انزوای دیپلماتیک توسط دولت بایدن، به وضوح تمایل خود برای تعامل با ترامپ و به‌طور کلی با ایالات متحده را نشان داده است.

دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، تقریباً به‌طور روزانه به خبرنگاران می‌گوید که پوتین آماده دریافت تماس ترامپ است. او جمعه گفت: «ما منتظر سیگنال‌ها هستیم. همه آماده هستند.»

و خود پوتین هفته گذشته به‌شدت از ترامپ تمجید کرد، روشی اثبات‌شده برای جلب رضایت ترامپ.

پوتین در روز دوشنبه، روز تحلیف ترامپ، جلسه‌ای تلویزیونی با شورای امنیت روسیه برگزار کرد، رویدادی که معمولاً روزهای جمعه و عمدتاً پشت درهای بسته برگزار می‌شود. او گفت که ترامپ «شجاعت» خود را در برابر تلاش‌ها برای از بین بردنش نشان داده و «یک پیروزی قانع‌کننده» به دست آورده است.

روز جمعه، در یک لحظه کاملاً از پیش برنامه‌ریزی‌شده، پوتین ایستاد تا به سؤال یک خبرنگار تلویزیون دولتی درباره ترامپ پاسخ دهد. کرملین به سرعت ویدیو را در وب‌سایت خود منتشر کرد.

پوتین گفت: «احتمالاً بهتر است که ما با هم ملاقات کنیم و با توجه به واقعیات امروز، با آرامش درباره تمام حوزه‌هایی که برای ایالات متحده و روسیه جذاب است، صحبت کنیم.» او تهدیدهای تحریمی ترامپ را نادیده گرفت و او را «باهوش» و «عمل‌گرا» خواند و با استفاده از زبان ترامپ گفت که انتخابات ۲۰۲۰ از او «دزدیده شده است.»

مانند ترامپ، پوتین نیز اشاره کرده است که تمایل به بحث نه فقط جنگ اوکراین، بلکه درباره مجموعه‌ای بسیار گسترده‌تر از مسائل با ترامپ دارد. در اظهارات خود به تلویزیون دولتی در روز جمعه، پوتین گفت که کرملین و دولت ترامپ می‌توانند «مشترکاً به دنبال راه‌حل‌هایی برای مسائل کلیدی امروز، از جمله ثبات استراتژیک و اقتصاد» باشند.

اشاره به «ثبات استراتژیک» نشان‌دهنده علاقه احتمالی به مذاکرات کنترل تسلیحات بود، که کرملین در سال ۲۰۲۱ به طور مختصر با دولت بایدن آغاز کرد. وندی شرمن، معاون سابق وزیر امور خارجه که مذاکرات را از طرف ایالات متحده هدایت می‌کرد، در ایمیلی گفت: «ما طیف گسترده‌ای از مسائل مربوط به کنترل تسلیحات و منع گسترش آن، از هوش مصنوعی در تسلیحات گرفته تا تمدید پیمان نیو استارت را مورد بحث قرار دادیم.» (نیو استارت، معاهده کنترل تسلیحاتی است که روسیه آن را تا حدی به حالت تعلیق درآورده و در فوریه ۲۰۲۶ منقضی می‌شود.) شرمن خاطرنشان کرد که این مذاکرات قبل از «حمله وحشتناک پوتین» قطع شد.

دعوت پوتین برای مذاکرات گسترده نشان‌دهنده چیزی است که به نظر می‌رسد علی‌رغم سخنان تند ترامپ درباره روسیه در هفته گذشته، خوش‌بینی مداوم او نسبت به ترامپ باشد.

ترامپ همچنین هفته گذشته به ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، حمله کرد و اساساً او را مقصر نرسیدن به توافقی با پوتین دانست که می‌توانست از جنگ جلوگیری کند.

ترامپ به شان هنیتی، مجری شبکه فاکس نیوز، گفت: «من به‌راحتی می‌توانستم آن توافق را انجام دهم، و زلنسکی تصمیم گرفت که «من می‌خواهم بجنگم.»»

او به وضوح نشان داد که به رویکرد بایدن مبنی بر حمایت از اوکراین «تا هر زمان که لازم باشد» علاقه‌ای ندارد.

اما او با سخنان تند خود در هفته گذشته علیه پوتین، ممکن است در تلاش باشد تا نشان دهد در حالی که خود را برای احتمال عدم توانایی در متقاعد کردن پوتین به توافقی که برای همه طرف‌ها منطقی باشد آماده می‌کند، در برابر رهبر روسیه انعطاف‌پذیر نیست.

استفان سستانوویچ گفت: «برای حفظ عدم تعادل پوتین، ترامپ باید نشان دهد که توافق تنها در صورتی ممکن است که برای اوکراین و متحدان ما منطقی باشد.»

حتی در حالی که پوتین از مذاکرات با ترامپ استقبال می‌کند، مقامات روسیه از ادعای کلی خود درباره ایالات متحده به عنوان یک نیروی بدخواه عقب‌نشینی نمی‌کنند، نشانه‌ای از اینکه کرملین، در صورتی که مذاکرات با ترامپ به خوبی پیش نرود، موضع خود را حفظ خواهد کرد.

وندی شرمن، که تجربه گسترده‌ای در مذاکره با روسیه دارد، هشدار می‌دهد که اگر مذاکرات با روسیه آغاز شود، دولت ترامپ باید آماده باشد. «پوتین همان چیزی را می‌خواهد که همیشه گفته است می‌خواهد: تا حد امکان سرزمین، عضویت اوکراین در ناتو هرگز، و هیچ‌گونه تسلیحات هسته‌ای غربی در اروپا که می‌تواند روسیه را هدف قرار دهد.» با توجه به این موضوع، او معتقد است که در واقع مذاکره درباره تمدید پیمان نیو استارت «احتمالاً در فهرست اولویت‌های او در رتبه پایین قرار دارد.»