به گزارش اکوایران، در حالی که رهبران عرب به دنبال تمدید آتش‌بس در نوار غزه و یافتن جایگزینی برای طرح ترامپ مبنی بر خالی کردن این منطقه از سکنه هستند، با سؤالی مواجه شده‌اند که مدت‌ها از پاسخ دادن به آن طفره رفته‌اند: با حماس چه باید کرد؟

مرحله نخست آتش‌بس که طی آن ۳۳ ربوده شده اسرائیلی در ازای صدها زندانی فلسطینی آزاد شدند، قرار است روز شنبه به پایان برسد. مذاکرات درباره مرحله بعدی که قرار است به آزادی اسرای باقی‌مانده، پایان دائمی جنگ در غزه و بازسازی این منطقه جنگ‌زده منجر شود، در پیش است.

به گزارش وال‌استریت‌ژورنال، مشکل اصلی اینجاست که اگر حماس در غزه باقی بماند، اسرائیل مایل به پایان جنگ نخواهد بود و کشورهایی مانند امارات متحده عربی نیز حاضر به تأمین مالی بازسازی آن نیستند. در همین حال، مصر بر این باور است که صحبت از حذف کامل حماس غیرواقع‌بینانه است و به دنبال راه‌حلی است که دست‌کم نفوذ این گروه را کاهش دهد. حماس بیش از یک دهه و نیم در غزه حکومت کرده است و در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حملاتی را علیه اسرائیل رهبری کرد که منجر به کشته شدن حدود ۱۲۰۰ نفر و گروگان‌گیری حدود ۲۵۰ نفر شد و در نهایت جنگ را شعله‌ور ساخت.

به گفته ویلیام وکسلر، مقام سابق ضدتروریسم در وزارت دفاع آمریکا، کشورهای عربی در مورد چگونگی برخورد با حضور حماس در غزه دچار اختلاف نظر هستند، زیرا این گروه همچنان قادر است هرگونه طرح بازسازی را مختل کند. او می‌گوید هر طرحی که ارائه شود، نمی‌تواند صرفاً یک برنامه بازسازی باشد، بلکه باید شامل ابعاد سیاسی و امنیتی نیز باشد.

این پرسش پس از آنکه ترامپ طرحی را ارائه داد که بر اساس آن آمریکا کنترل غزه را به دست گرفته و آن را به یک مقصد توریستی بین‌المللی تبدیل کند، در حالی که جمعیت فلسطینی آن به کشورهای دیگر منتقل شود، اهمیت بیشتری یافته است.

کشورهای عربی به طور متحد با این ایده مخالفند، اما همچنان بر سر نحوه اداره غزه پس از جنگ اختلاف دارند. رهبران عرب پس از آنکه در نشست ۲۱ فوریه در ریاض نتوانستند به توافق برسند، قرار است روز سه‌شنبه در قاهره گرد هم آیند تا برای آینده غزه برنامه‌ریزی کنند. با این حال، هنوز مشخص نیست که بتوانند به رویکردی مشترک دست یابند.

عربستان سعودی و قطر از طرح مصر حمایت می‌کنند که بر اساس آن حماس خلع سلاح شود اما همچنان در کنار سایر گروه‌های فلسطینی نقشی سیاسی در اداره غزه پس از جنگ داشته باشد. در مقابل، امارات متحده عربی خواهان حذف کامل حماس از نوار غزه است و به تشکیلات خودگردان فلسطین، که رقیب حماس و از نظر آمریکا گروهی مشروع است، برای اداره این منطقه فشار می‌آورد.

همچنین، کشورهای عربی درباره اعزام نیرو به غزه برای تأمین امنیت آن اختلاف‌نظر دارند.

حماس

اسرائیل به میانجی‌ها اعلام کرده که نمی‌خواهد حماس هیچ نقشی در غزه پس از جنگ داشته باشد، موضعی که از حمایت واشنگتن نیز برخوردار است.

اوضاع پیچیده‌تر شده است، زیرا حماس از آتش‌بس برای نشان دادن قدرت خود در غزه استفاده کرده است، که این امر موضع آن دسته از مقام‌های اسرائیلی را تقویت کرده که بر ادامه جنگ اصرار دارند.

بیشتر مقامات حماس پذیرفته‌اند که این گروه احتمالاً دیگر قادر به حکمرانی در غزه نخواهد بود، اما به گفته مقامات عرب و حماس، تندروهای این گروه در غزه، که ۱۵ ماه جنگ سنگین را پشت سر گذاشته‌اند، می‌خواهند حماس همچنان یک نیروی مسلح باقی بماند، پشت پرده نفوذ داشته باشد و در صورت لزوم، دوباره جنگ با اسرائیل را آغاز کند.

طرح پیشنهادی مصر برای غزه پس از جنگ شامل ایجاد مناطق امن با هزاران خانه سیار برای اسکان فلسطینی‌ها در حالی است که آوارها پاک‌سازی شده و خدمات آب و برق بازسازی شوند. به گفته مقامات مصری و فلسطینی، این طرح که از حمایت عربستان سعودی برخوردار است، شامل گفت‌وگو میان حماس و تشکیلات خودگردان فلسطین برای تشکیل یک کمیته مستقل است که وظیفه اداره غزه را در دوران بازسازی بر عهده بگیرد. در این چارچوب، کابینه‌ای تکنوکراتیک متشکل از تمامی گروه‌های فلسطینی ایجاد خواهد شد، که در نهایت، درباره تشکیل یک کشور فلسطینی مذاکره خواهد کرد.

مقامات حماس اعلام کرده‌اند که این گروه با طرح مصر مخالفتی ندارد، اما همچنان با تشکیلات خودگردان فلسطین که تاریخچه‌ای طولانی از دشمنی با آن دارد، دچار اختلاف است.

همچنین، مصر خواهان آن است که حماس و سایر گروه‌های فلسطینی، موشک‌ها و راکت‌های خود را که می‌توانند برای حمله به اسرائیل استفاده شوند، تحویل دهند. به گفته مقامات مصری و منابع آگاه از مذاکرات، این سلاح‌ها قرار است در انبارهایی تحت نظارت مصر و اروپا نگهداری شوند تا زمانی که یک کشور فلسطینی تشکیل شود. با این حال، خلیل الحیه، مذاکره‌کننده ارشد حماس، در دیدار فوریه با حسن رشاد، رئیس اطلاعات مصر، این پیشنهاد را قاطعانه رد کرد.

امارات متحده عربی، که انتظار می‌رود نقش مهمی در تأمین مالی بازسازی غزه ایفا کند، قاطعانه با هر راه‌حلی که شامل حضور حماس در این منطقه باشد، مخالف است. مقامات اماراتی و عرب اعلام کرده‌اند که امارات می‌خواهد تشکیلات خودگردان فلسطین به‌عنوان تنها نهاد حکومتی مشروع در غزه شناخته شود.

این گزینه با مخالفت قطر مواجه شده است. به گفته مقامات عرب کنونی و پیشین، قطر دعوت از محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، به اجلاس عربی ریاض را مسدود کرد، زیرا معتقد بود که حماس نیز باید دعوت شود.

دفتر رسانه‌ای بین‌المللی قطر این ادعا را رد کرد و اعلام کرد که دوحه مخالف دعوت از عباس در اجلاس ریاض نبوده است و همچنین در زمینه‌های مختلف با تشکیلات خودگردان همکاری نزدیک داشته است.

پافشاری حماس، مذاکرات مربوط به آتش‌بس را نیز پیچیده‌تر کرده است. این آتش‌بس در شش هفته اخیر باعث آرامشی نسبی شده، اما مذاکرات برای دستیابی به یک پایان دائمی برای جنگ به بن‌بست خورده است. روز جمعه، میانجی‌ها از هر دو طرف خواستند که با آزادی ربوده شدگان اسرائیلی در ازای زندانیان فلسطینی، مرحله اول آتش‌بس را برای چند هفته دیگر تمدید کنند.

مقامات عرب آگاه از مذاکرات اعلام کردند که تیم‌های مذاکره‌کننده اسرائیل و حماس روز جمعه در قاهره حاضر شدند تا درباره جزئیات این تمدید گفت‌وگو کنند. به گفته آن‌ها، هر دو طرف اعلام کرده‌اند که نسبت به تمدید آتش‌بس تمایل دارند.

پس از آزادی چهار جسد ربوده‌شدگان اسرائیلی در روز پنجشنبه، ۵۸ اسیر از حملات ۷ اکتبر همچنان در غزه باقی مانده‌اند، که اسرائیل معتقد است بیش از نیمی از آن‌ها کشته شده‌اند. حماس همچنین جسد یک سرباز اسرائیلی را که در جنگ ۲۰۱۴ غزه کشته شده، در اختیار دارد. بسیاری از گروگان‌هایی که اخیراً آزاد شده‌اند، از شرایط نامناسب اسارت خود سخن گفته‌اند، که بر ضرورت تسریع در آزادی ربوده‌شدگان باقی‌مانده افزوده است.