پایان تراژیک عملیات شگفت‌انگیز اوکراینی‌ها/ چگونه ورق به نفع پوتین برگشت؟

به گزارش اکوایران، نیروهای اوکراینی تقریباً به‌طور کامل از منطقه کورسک در روسیه عقب‌نشینی کرده‌اند و به این ترتیب، به عملیات هجومی پایان داده‌اند که تابستان گذشته کرملین را با سرعت و جسارت خود غافلگیر کرده بود.

سربازان اوکراینی در خطوط مقدم، این عقب‌نشینی را در برخی مناطق سازمان‌یافته و در برخی دیگر آشفته توصیف کردند، در حالی که نیروهای روسی از خطوط آن‌ها عبور کرده و آن‌ها را به نوار باریکی در امتداد مرز عقب رانده‌اند.

به گزارش نیویورک‌تایمز، یک هفته پیش، زمانی که یکی از گروهان‌های تهاجمی اوکراین مجبور به عقب‌نشینی از موقعیت خود شد، تمام وسایل نقلیه آن‌ها منهدم شده بود، پهپادها شبانه‌روز آن‌ها را شکار می‌کردند و تقریباً مهماتشان تمام شده بود.

فرمانده این گروهان، که طبق پروتکل نظامی تنها با نام مستعار «بورودا» معرفی شد، گفت: «نیروهای روس از همه جهات در حال نزدیک شدن بودند، و ما را مجبور به عقب‌نشینی کردند». او افزود که یگانش برای طی مسیر بیش از ۱۲ مایل از مواضعشان در نزدیکی روستای کازاچیا لوکنیا در روسیه تا مرز اوکراین، دو روز در راه بودند. وقتی به مرز رسیدند، «منطقه‌ای که در آن مستقر بودیم، دیگر تحت اشغال نیروهای روسیه بود.»

در اوج این عملیات، نیروهای اوکراینی حدود ۵۰۰ مایل مربع از خاک روسیه را تحت کنترل داشتند. اما تا روز یکشنبه، تنها ۳۰ مایل مربع از این اراضی در امتداد مرز روسیه و اوکراین باقی مانده بود. پاسی پاروینن، تحلیلگر نظامی در گروه Black Bird مستقر در فنلاند، در یک مصاحبه تلفنی گفت: «پایان نبرد نزدیک است.»

هنوز نمی‌توان به‌طور مستقل تأیید کرد که اوکراین چه میزان از خاک روسیه را در کورسک در اختیار دارد، اما گزارش‌ها حاکی از ادامه درگیری‌های شدید در منطقه است. با این حال، اکنون نبرد در نزدیکی مرز بیشتر از آنکه بر حفظ اراضی در خاک روسیه متمرکز باشد، به جلوگیری از ورود نیروهای روسیه به منطقه سومی در اوکراین و گشودن یک جبهه جدید در جنگ مربوط می‌شود.

سربازان اوکراینی گفتند که آن‌ها در حال استقرار مواضع دفاعی مستحکم در امتداد ارتفاعات داخل خاک روسیه هستند. بورودا، فرمانده گروهان تهاجمی، گفت: «ما همچنان مواضع خود را در جبهه کورسک حفظ کرده‌ایم. تنها تفاوت این است که مواضع ما اکنون بسیار نزدیک‌تر به مرز منتقل شده‌اند.»

آندری، یک افسر اطلاعاتی اوکراینی مستقر در کورسک، به‌طور صریح‌تری گفت: «عملیات کورسک عملاً به پایان رسیده است. اکنون باید وضعیت را تثبیت کنیم».

برخی تحلیلگران عملیات کورسک را یک قمار غیرضروری می‌دانند که نیروهای اوکراینی را تحت فشار قرار داد و منجر به تلفات سنگین در زمانی شد که آن‌ها در جبهه‌های داخلی نیز با چالش‌های بزرگی مواجه بودند. با این حال، این حمله باعث تقویت روحیه اوکراین شد، کشوری که تلاش داشت جنگ را به خاک روسیه بکشاند و امیدوار بود که اراضی تحت اشغالش در روسیه بتواند به‌عنوان اهرم فشار در مذاکرات آتش‌بس به کار رود.

در حالی که کی‌یف موفق شده است پیشروی روسیه در شرق اوکراین را متوقف کند، تحولات کورسک هم‌زمان با فشار دولت ترامپ برای برقراری یک آتش‌بس سریع رخ داده است. 

عقب‌نشینی اوکراین از کورسک تنها به یک عامل خاص محدود نمی‌شود. نیروهای روسیه خطوط تأمین اوکراین را زیر حملات سنگین قرار دادند و مسیرهای خروج آن‌ها را مسدود کردند. نیروهای کره شمالی که توسط مسکو به منطقه اعزام شده بودند، پس از شکست‌های اولیه، توانایی‌های جنگی خود را بهبود بخشیدند. و در لحظه‌ای حساس، حمایت‌های آمریکا از جمله به اشتراک‌گذاری اطلاعات نظامی، به‌طور موقت متوقف شد.

این مجموعه عوامل، در کنار فشارهای سیاسی بین‌المللی، در نهایت باعث شد که عملیات کورسک، که زمانی موفقیتی غیرمنتظره برای اوکراین محسوب می‌شد، به مرحله‌ای از عقب‌نشینی ناگزیر برسد.

چگونه ورق برگشت؟

وقتی نیویورک تایمز در اواخر ژانویه از مرز بین سومی و کورسک بازدید کرد، حرکت در طول روز تقریباً غیرممکن بود، زیرا آسمان پر از پهپادهای روسی بود. 

جاده اصلی از سومی به سودژا، یک شهر کوچک روسی در حدود شش مایلی شمال شرق که نیروهای اوکراینی از اوت در کنترل خود داشتند، پیش از این مملو از خودروها، تانک‌ها و خودروهای زرهی سوخته بود. اوکراین برخی از مجرب‌ترین تیپ‌های خود را به عملیات کورسک اعزام کرده بود، اما ماه‌ها حملات بی‌وقفه نیروهای روسی و هزاران سرباز کره شمالی که در کنار آن‌ها می‌جنگیدند، هزینه‌های سنگینی به آن‌ها تحمیل کرده بود.

در حالی که نیروهای کره شمالی در ژانویه برای تجدید قوا از میدان نبرد عقب‌نشینی کرده بودند، اوایل فوریه به جنگ بازگشتند. سربازان اوکراینی گفتند که مهارت‌های جنگی آن‌ها به‌طور قابل‌توجهی بهبود یافته است. «بسیاری از آن‌ها تاکتیک‌های هوشمندانه‌ای را اجرا می‌کردند.» این را بورودا، فرمانده گروهان تهاجمی اوکراینی، گفت.

تا اواسط فوریه، نیروهای روسیه به پنج مایلی مسیرهای اصلی تأمین مجدد اوکراین در سودژا رسیده بودند و به این ترتیب، توانستند این جاده‌ها را با پهپادهای انبوه هدف بگیرند، پهپادهایی که بسیاری از آن‌ها از طریق کابل‌های نازک فیبر نوری کنترل می‌شدند و در نتیجه، از اختلال الکترونیکی مصون بودند.

سربازان اوکراینی، که مانند بورودا فقط با نام کوچک یا نام مستعار معرفی شدند، گفتند که نیروهای روس از پهپادهای تهاجمی برای کمین استفاده می‌کردند. کاپ، یک سرباز ۳۶ ساله از نیروهای عملیات ویژه، گفت: «پهپادهای آن‌ها در نزدیکی مسیرهای اصلی تأمین مستقر می‌شدند و منتظر عبور یک هدف می‌ماندند.» به گفته سربازان اوکراینی، پهپادهای روسی همچنین مواد منفجره از پیش کارگذاشته‌شده را فعال می‌کردند تا پل‌های کورسک را تخریب کنند و خروج نیروهای اوکراینی را دشوارتر سازند.

جنگنده‌های روسیه نیز به پل‌ها حمله کردند. در یک مورد، آن‌ها یک بمب هدایت‌شونده ۶۰۰۰ پوندی را برای قطع یکی از مسیرهای اصلی تخلیه نیروها پرتاب کردند. آرتم، یکی از فرماندهان ارشد تیپ‌های اوکراینی، گفت که تخریب پل‌ها یکی از عوامل کلیدی بود که نیروهای کی‌یف را مجبور کرد تا در هفته‌های اخیر مواضع خود را به‌طور ناگهانی ترک کنند. او افزود که «همه نتوانستند از آنجا خارج شوند، اما بیشتر نیروها موفق به عقب‌نشینی شدند.»

لحظه‌ پیشروی روسیه

مواضع اوکراین در کورسک پیش از این هم در خطر بود، اما این وضعیت زمانی بحرانی‌تر شد که دولت ترامپ در ۳ مارس اعلام کرد که کمک‌های نظامی و تبادل اطلاعات امنیتی را به حالت تعلیق در می‌آورد.

آندری، افسر اطلاعاتی اوکراینی، گفت که از دست دادن ناگهانی اطلاعات دقیق آمریکایی، مشکلات اوکراین را چند برابر کرد. به گفته او و دیگر سربازان، پرتابگرهای راکتی هایمارس ساخت آمریکا بدون داده‌های اطلاعاتی برای هدف‌گیری دقیق، عملاً از کار افتادند. آندری توضیح داد: «ما نمی‌توانستیم اجازه دهیم موشک‌های گران‌قیمت به هدف اشتباه شلیک شوند.»

سپس، در ۸ مارس، نیروهای روسی پیشروی مهمی داشتند. آن‌ها از طریق پیاده‌روی چند مایلی در یک خط لوله گاز متروکه، خود را به پشت خطوط اوکراینی رسانده و یک حمله غافلگیرانه ترتیب دادند.

رسانه‌های دولتی و مقامات روسی این عملیات را به‌عنوان یک دستاورد قهرمانانه جلوه دادند، در حالی که منابع اوکراینی این اقدام را حرکتی پرخطر توصیف کردند که به ادعای آن‌ها، منجر به مرگ بسیاری از سربازان روسی به دلیل استنشاق گاز متان باقیمانده در لوله شد.

با اینکه شمار دقیق نیروهای روسی حاضر در عملیات و میزان موفقیت آن را نمی‌توان به‌طور مستقل تأیید کرد، پاسی پاروینن از گروه Black Bird که تصاویر ماهواره‌ای و محتوای رسانه‌های اجتماعی میدان نبرد را تحلیل می‌کند، گفت: «این حمله آن‌قدر سردرگمی و آشفتگی در پشت خطوط اوکراینی ایجاد کرد که احتمالاً باعث شد آن‌ها روند عقب‌نشینی را آغاز کنند.»

هم‌زمان، نیروهای کره شمالی به هدایت حمله‌ای کمک کردند که خطوط اوکراینی را در جنوب روستای کوچک کوریلیوکا شکست و توانایی کی‌یف در تأمین نیروهایش را بیش از پیش محدود کرد. در حالی که نیروهای اوکراینی در آن منطقه در امتداد خطوط دفاعی از پیش تعیین‌شده عقب‌نشینی می‌کردند، نیروهای روس همچنان به سمت سودژا پیشروی کرده و سرعت حملات خود را افزایش دادند.

با توجه به موقعیت نیروهای روسیه، کارشناسان نظامی گفتند که عقب‌نشینی با وسایل نقلیه، نیروهای اوکراینی را به یک هدف آسان برای پهپادها تبدیل می‌کرد. همچنین، وسایل نقلیه نظامی تخریب‌شده در مسیرهای خروجی، خود به موانعی برای عقب‌نشینی تبدیل شده بودند. سروهی هربسکی، تحلیلگر نظامی و سرهنگ سابق ارتش اوکراین، گفت: «به همین دلیل، بخش قابل‌توجهی از نیروها پیاده عقب‌نشینی کردند.» برخی از سربازان اوکراینی تجهیزات خود را به آتش کشیدند تا از افتادن آن‌ها به دست روس‌ها جلوگیری کنند. در ۱۰ مارس، دستور عقب‌نشینی برخی از واحدها از سودژا صادر شد. سه سرباز و فرمانده اوکراینی این موضوع را تأیید کردند.

بورودا، فرمانده گروهان تهاجمی اوکراین، گفت: «این یک ترکیب از عقب‌نشینی سازمان‌یافته و آشوب‌زده بود. عوامل مختلفی بر نحوه خروج نیروها تأثیر گذاشت: خستگی، دستورات ضعیف یا خوب از سوی فرماندهان، سوء‌تفاهم‌ها یا هماهنگی مناسب.»

با این حال، برخلاف ادعاهای ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تحلیلگران نظامی که از ویدئوهای جغرافیایی جنگ برای نقشه‌برداری از تحولات میدانی استفاده می‌کنند، همراه با سربازان اوکراینی حاضر در کورسک و حتی برخی از وبلاگ‌نویسان نظامی روس، تأکید کردند که در هیچ نقطه‌ای تعداد زیادی از نیروهای کی‌یف در محاصره قرار نگرفتند.

سه روز بعد، وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که سودژا را به‌طور کامل تحت کنترل خود درآورده است و روز شنبه مدعی شد که دو روستای دیگر در اطراف این شهر را نیز بازپس گرفته است. در حالی که ستاد کل ارتش اوکراین مستقیماً درباره سقوط سودژا اظهار نظری نکرد، اما روز یکشنبه نقشه‌ای از میدان نبرد منتشر کرد که نشان می‌داد این شهر دیگر در منطقه تحت کنترل اوکراین در کورسک قرار ندارد، منطقه‌ای که اکنون به نوار باریکی از زمین محدود شده است.

سودژا، که زمانی ۵۰۰۰ نفر جمعیت داشت، در جریان نبردها خسارت‌های سنگینی متحمل شده است. از آغاز عملیات کورسک، تحلیلگران نظامی تأکید دارند که هر دو طرف تلفات سنگینی داشته‌اند.

نگرانی از باز شدن یک جبهه جدید

کی‌یف امیدوار بود که با کنترل بخشی از خاک روسیه، از آن به‌عنوان یک اهرم فشار در مذاکرات برای پایان جنگ استفاده کند. اما اکنون، پوتین از عقب‌نشینی اوکراین به‌عنوان فرصتی برای تقویت موضع خود در گفت‌وگوها با دولت ترامپ برای توقف درگیری‌ها بهره می‌برد.

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، روز شنبه روسیه را متهم کرد که در حال تجمیع نیروهای خود در مرز است و قصد دارد با پیشروی به منطقه سومی، نیروهای اوکراینی را در کورسک محاصره کند. این ادعا هنوز به‌طور مستقل تأیید نشده است.

سربازان اوکراینی اکنون مصمم هستند که جلوی پیشروی روسیه به سمت سومی را بگیرند.

اوکسانا پینچوکووا، یک داوطلب ۴۴ ساله ساکن سومی، گفت: «زندگی تحت بمباران مداوم، همه نمی‌توانند آن را تحمل کنند.»