به گزارش اکوایران، پرونده هستهای ایران بار دیگر به یکی از اصلیترین موضوعات سیاست خارجی کشور تبدیل شده است. با نزدیک شدن به زمان اجرای مکانیسم ماشه و احتمال بازگشت تحریمهای شورای امنیت، بحثها درباره تبعات سیاسی، اقتصادی و امنیتی این روند شدت گرفته است. همزمان، گمانهزنیها درباره احتمال خروج ایران از معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) نیز در فضای سیاسی و رسانهای کشور مطرح میشود.
فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی سه کشور اروپایی، بار دیگر پرونده هستهای ایران را در نقطهای حساس قرار داده است؛ نقطهای که در آن کمتر از ۳۰ روز زمان باقی است تا ایران بتواند از بازگشت تحریمهای شورای امنیت جلوگیری کند.
در چنین شرایطی، سه چهره سیاسی و دیپلماتیک ــ محمد عطریانفر، محمود صادقی و علیاکبر فرازی ــ در گفتوگو با اکوایران به بررسی ابعاد مختلف این پرونده پرداختهاند.
برنامه هستهای مسئلهای ملی است
محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران، بر این باور است که مدیریت پرونده هستهای ایران باید از سطح دولتها و جناحهای سیاسی فراتر رود. به گفته او، تجربه مذاکرات برجام نشان داد دیپلماتهای ایرانی توانایی گشودن مسیر را داشتند، اما آمریکا و متحدانش از همان ابتدا تمایلی به پایبندی به تعهداتشان نداشتند.
عطریانفر با اشاره به نقطه اوج دیپلماسی ایران در سال ۱۳۹۵ و سپس فروپاشی بخشی از دستاوردهای برجام پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ، یادآور شد که نبود هماهنگی داخلی نیز مشکلات جدی بر سر ادامه توافق ایجاد کرد.
او تأکید میکند که این پرونده «امری ملی» است و نیاز به نهادی مستقل و پایدار دارد. از نگاه عطریانفر، انتخاب علی لاریجانی بهعنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی میتواند به ایجاد زبان مشترک میان دستگاههای اجرایی، امنیتی و سیاست خارجی کمک کند. به باور او، موفقیت ایران در این مسیر در گروی سه عامل است: رعایت تدابیر کلان رهبری، اتکا به صلاحیتهای فردی مسئولان اجرایی و تعامل سازنده با سازوکارهای بینالمللی.
اکوایران: پرونده هستهای ایران بار دیگر در صدر اخبار و تحلیلهای سیاسی کشور قرار گرفته است؛ این بار در آستانه اجرایی شدن مکانیسم ماشه. در این شرایط، محمد عطریانفر در گفتوگو با اکوایران به بررسی ابعاد ملی و راهبردی پرونده هستهای پرداخت و تأکید کرد که مدیریت این پرونده باید فراتر از دولتها و جناحهای سیاسی باشد.
صادقی: خروج از NPT پرهزینه است
محمود صادقی، نماینده پیشین مجلس، به جنبههای حقوقی و سیاسی موضوع پرداخت. او توضیح داد که از نظر حقوق بینالملل، خروج از NPT حق هر کشور عضو است؛ اما در شرایط کنونی چنین اقدامی میتواند سوءظنها علیه ایران را افزایش دهد و فشارهای سیاسی و اقتصادی سنگینی به دنبال داشته باشد.
صادقی خاطرنشان کرد که یکی از مهمترین دستاوردهای برجام لغو قطعنامههای شورای امنیت بود. در صورت بازگشت این قطعنامهها، ایران دوباره با همان فشارها و محدودیتها روبهرو خواهد شد. او همچنین به دیدگاههایی در داخل اشاره کرد که بازگشت تحریمها را بیاثر میدانند و گفت تجربههای گذشته نشان داده که چنین بحرانهایی میتواند هزینههای بزرگی برای کشور به همراه داشته باشد.
به گفته صادقی، اگرچه استدلال حقوقی ایران علیه اروپا و آمریکا از منظر تعهدات نقضشده معتبر است، اما واقعیت عرصه بینالملل این است که قدرت و فشار سیاسی اغلب بر منطق حقوقی غلبه میکند.
اکوایران: در میانه افزایش تنشها و فعالشدن مکانیسم ماشه توسط اروپا، محمود صادقی در گفتوگو با اکوایران با هشدار نسبت به پیامدهای فعال شدن مکانیسم ماشه تأکید کرد که بازگشت قطعنامههای شورای امنیت میتواند ایران را وارد مرحلهای تازه از فشارهای بینالمللی کند؛ فشارهایی که صرفاً محدود به اقتصاد و دیپلماسی نخواهند بود و حتی امنیت ملی کشور را نیز در معرض تهدید قرار میدهند.
خطر بازگشت تحریمهای شورای امنیت
علیاکبر فرازی، دیپلمات پیشین، نیز در تحلیل خود هشدار داد که بازگشت 6 قطعنامه شورای امنیت به معنای بازگشت به شرایطی بهمراتب سختتر از وضعیت فعلی است. او با رد نگاه سادهانگارانه مبنی بر اینکه «ایران همین حالا هم تحت تحریم است»، گفت: اجرای دوباره این قطعنامهها محدودیتهای شدیدتری در حوزههای تجارت، حملونقل و دسترسی مالی ایجاد میکند که آثار مستقیم بر معیشت مردم خواهد داشت.
فرازی در عین حال احتمال خروج ایران از NPT را یکی از گزینههای واکنشی دانست، اما تأکید کرد که این اقدام میتواند ایران را در موقعیتی پرهزینهتر و پرمخاطرهتر قرار دهد. او راه درست را در افزایش تحرک دیپلماتیک و مذاکره مستقیم و جدیتر با اروپا میداند. به گفته او، پیشنهادهای پیشین اتحادیه اروپا برای بازه زمانی ششماهه حل اختلافات هنوز میتواند فرصتی برای کاهش تنشها باشد، اما این فرصت تنها در صورت رویکرد فعال تهران قابل استفاده است.
اکوایران: با افزایش نگرانیها درباره احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ایران، علیاکبر فرازی در گفتوگو با اکوایران نسبت به پیامدهای بازگشت شش قطعنامه شورای امنیت هشدار داد. او تأکید کرد که برخلاف برخی ادعاها، بازگشت این قطعنامهها میتواند فشارهای اقتصادی، تجاری و معیشتی را بهمراتب سنگینتر از وضعیت فعلی کند.
سه تحلیلگر سیاسی و دیپلماتیک در گفتوگوهای جداگانه خود بر نکتهای مشترک تأکید دارند: پرونده هستهای ایران باید با رویکردی ملی و دیپلماتیک مدیریت شود.
این دیدگاهها نشان میدهد آینده سیاست هستهای ایران در نقطه حساسی قرار گرفته است؛ جایی که تصمیمهای داخلی و مذاکرات خارجی میتواند یا زمینهساز همگرایی و تعادل باشد، یا کشور را وارد چرخهای تازه از بحران کند.
