بدهی دولت چه زمانی صاف می‌شود؟

به گزارش اکوایران، دولت در ایران مانند تمام‌ دولت‌‌های مدرن برای تامین منابع مالی خود به ایجاد بدهی روی می‌آورد. با این‌حال براساس نظر کارشناسان اقتصادی اگر رشد بدهی‌های دولت بیشتر از رشد اقتصادی باشد می‌توان انتظار داشت دولت مذکور در آینده با فروپاشی مالی و ورشکستگی مواجه شود. از این رو لازم است تا دولت ، بدهی‌های خود را مدیریت کرده و منابع حاصل از آن را در زیرساخت‌ها و در جهت رشد اقتصادی سرمایه‌‎گذاری کند. از همین بهینه آن است که بدهکار شدن نسل‌های آینده در نتیجه فروش اوراق بدهی با رشد اقتصادی جبران شود.

با این‌حال می‌توان با قطعیت گفت که دولت‌ها چه در ایران چه در جهان هیچ زمانی به ایجاد بدهی پایان نداده و همواره برای تامین منابع مالی خود به استقراض از مردم روی می‌آورند.

آمار بدهی‌های دولت در 6 سال اخیر

داده‌های تاریخی مرکز مدیریت بدهی‌های دولت نشان از آن دارد که اصل و سود بدهی‌های دولت در سال 99 در سال جاری تسویه می‌شوند. در سال 99 که کرونا در جهان و همینطور در ایران شیوع داشته ، دولت‌ها در سرتاسر جهان و ایران برای تامین منابع مالی مقابله با این پاندمی اقدام به فروش اوراق بدهی کردند. از همین‌رو 5 سال زمان برده تا تمام بدهی ایجاد شده دولت در سال 99 تسویه شود.

از طرف دیگر اصل مبلغ بدهی های دولت در سال 1400 به همراه سود آن نیز در سال 1405 تسویه می‌شوند. در این سال همچنان بحران کرونا بر اقتصاد ایران سایه افکنده بود.

همچنین تمام اوراق بدهی دولت که در سال‌های 1401 ، 1402 و 1403 به فروش رسیده‌اند ، در سال 1406 تسویه خواهند شد.

در سال جاری نیز مجموع بدهی‌های دولت که تا به الان منتشر شده‌ معادل 100 هزار میلیارد تومان بوده است. 40 درصد این بدهی در سال 1406 و 60 درصد آن در سال 1407 بازپرداخت خواهد شد. معمولا روند بازپرداخت بدهی‌ها به این صورت است که ابتدا بهره آن‌ها و سپس اصل آن‌ها پرداخت می‌شوند.

از طرف دیگر آمارهای فرابورس ایران حاکی از این امر است که در سال جاری مالکیت اوراق بدهی دولت بیشتر به بانک‌ها منتقل شده است. به طوری که در سال 1404 حجم فروش اوراق دولت ، بانک مرکزی و صندوق‌های بورسی از حجم خرید آن‌ها بیشتر بوده و در مقابل ارزش خرید اوراق بدهی بانک‌ها بیش از فروش آن‌ها بوده است.

همچنین در حراج اوراق مالی اسلامی دولتی در هفته‌های پس از جنگ ایران و اسرائیل نیز فقط بانک‌ها مشارکت داشته و خبری از شرکت‌ها و صندوق‌های بورسی نبوده است.

دولت چگونه بودجه خود را تامین می‌کند؟

دولت ایران بودجه خود را از دو منبع اصلی تأمین می‌کند: درآمدهای نفتی و درآمدهای غیرنفتی. درآمدهای نفتی شامل فروش نفت خام، میعانات گازی و گاز طبیعی است که در دوره‌هایی با کاهش یا افزایش قیمت و میزان صادرات، نوسان زیادی داشته است. این منابع در سال‌های اخیر به‌دلیل تحریم‌ها کاهش یافته‌اند، اما همچنان بخش مهمی از بودجه عمومی کشور را تشکیل می‌دهند.

در کنار نفت، دولت تلاش می‌کند با تکیه بر درآمدهای غیرنفتی مانند مالیات‌ها، بودجه خود را تأمین کند. مالیات‌ها شامل مالیات بر درآمد، شرکت‌ها، ارزش افزوده، واردات و سایر موارد است.

همچنین دولت از طریق فروش اوراق مالی اسلامی (مثل اوراق مشارکت یا خزانه) و ایجاد بدهی از مردم و بازار سرمایه استقراض می‌کند تا کسری بودجه را پوشش دهد. فروش دارایی‌های دولتی، خصوصی‌سازی و درآمدهای حاصل از ارائه خدمات عمومی هم بخش دیگری از منابع درآمدی را تشکیل می‌دهند.

در مواردی که این منابع پاسخگوی هزینه‌های دولت نباشند، دولت ممکن است به استقراض از شبکه بانکی روی آورد که در صورت تداوم می‌تواند منجر به تورم بالا شود. در مجموع، ترکیب منابع بودجه‌ای ایران نشان‌دهنده تلاش برای کاهش وابستگی به نفت و تقویت منابع پایدارتر مانند مالیات و استفاده از بدهی است.