ایران توافق پیشنهادی اروپا را رد کرد؟

به گزارش اکوایران، روایت‌های متفاوت مقامات ایران و ‌آمریکا درباره مذاکرات دو روزه در دوحه، با اظهارات هشدارآمیز مقامات اروپایی مبنی بر کمرنگ‌تر شدن امکان توافق همراه شده است.

ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز سه‌شنبه مدعی شد که ایران در هفته‌ها و ماه‌های اخیر بارها خواسته‌های مازاد را مطرح کرده است که فراتر از محدودیت‌های توافق هسته‌ای منعقد شده در سال 2015 است. 

وی بدون اشاره به فقدان اراده سیاسی کاخ‌سفید برای مقابله با مخالفان توافق در واشنگتن، گفت که خواسته‌های جدید، نشان‌دهنده عدم جدیت از طرف تهران است.

در همین حال روز چهارشنبه محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر امور خارجه قطر با حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی خود در تهران در تلاش برای پیشبرد مذاکرات با هدف احیای برجام دیدار کرد.

امیرعبداللهیان و آل ثانی پس از دیدار خود در یک کنفرانس خبری برگزار کردند که طی آن دیپلمات ایرانی تلاش کرد با روایت آمریکا مبنی بر اینکه ایران مقصر شکست مذاکرات هسته ای است مقابله کند.

وی گفت: با وجود برخی ادعاهای رسانه ای طرف آمریکایی، ما هیچ ادعایی فراتر از برجام نداریم. وزیر امور خارجه ایران افزود: ایران برای یک توافق قوی و پایدار آماده است.

امیرعبداللهیان تأیید کرد که یک نقطه گیر مهم در طول مذاکرات قطر، تقاضای ایران برای «ضمانت مؤثر» از سوی آمریکا در مورد «هر آنچه که می‌تواند بر منافع اقتصادی ایران که در توافق اولیه وعده داده شده، تأثیر منفی بگذارد» است.

روایت مالی: ایران توافق پیشنهادی اروپا را رد کرد

در مقابل اما رابرت مالی، مذاکره کننده ارشد آمریکا در مصاحبه با رادیو ملی آمریکا (NPR) مذاکرات قطر را «اتلاف وقت» خوانده و گفته بود ایران به پیشنهادها «نه گفت».

آقای مالی در واکنش به اظهارات قبلی وزیر خارجه ایران که ایالات متحده را به تکرار مواضع قبلی متهم و مسئول شکست مذاکرات دوحه دانسته بود، گفت: «اتحادیه اروپا بسته پیشنهاد مفصلی را روی میز گذاشت و ما گفتیم که آماده قبول این توافق هستیم و طرفی که به این بسته جواب مثبت نداد، ایران بود بنابراین معلوم نیست به چه دلیل ایرانیان می‌گویند که ایالات متحده همان مواضع قبلی خود را تکرار کرد.»

رابرت مالی تایید کرد که بسته پیشنهادی اروپا حاوی یک جدول زمانی مشخص برای بازگشت ایران به برجام و لغو تحریم‌های آمریکا بود و اگرچه ایالات متحده این پیشنهاد را پذیرفت اما «ایران به این پیشنهاد نه گفت.»

رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران در مصاحبه با NPR گفت: «ایالات متحده ارزیابی می کند که تصمیم گیرندگان ایرانی هنوز نتوانسته اند به اجماع داخلی در مورد اینکه آیا می خواهند به برجام بازگردند یا نه، برسند».

اظهارات وی پس از آن بیان شد که مقامات آمریکایی و اروپایی گفتند که ایران در مذاکرات غیرمستقیم که هفته گذشته با میانجیگری اتحادیه اروپا در دوحه برگزار شد، خواسته‌های جدید و فراگیر را اضافه کرد.

راب مالی، نماینده آمریکا در ایران در مصاحبه‌ای با استیو اینسکیپ از NPR که در تاریخ 5 ژولای پخش شد، گفت: «در حال حاضر، ارزیابی ما این است که آنها هنوز آن تصمیم اساسی را نگرفته‌اند، چه علاقه داشته باشند یا نه. آنها باید تصمیم بگیرند، دیر یا زود، زیرا در مقطعی، این معامله به یک توافق منقضی‌شده تبدیل خواهد شد».

مالی گفت، در مذاکرات دوحه هفته گذشته، مذاکره کنندگان اتحادیه اروپا «چارچوب بسیار دقیقی از آنچه که فکر می کنند یک نتیجه عادلانه خواهد بود را روی میز قرار دادند. ما گفته ایم که آماده انجام این توافق هستیم. طرفی که هنوز بله نگفته ایران است».

مالی گفت: «ما منتظریم ببینیم که آیا ایران می‌تواند خود را به خط پایان برساند یا خیر؛ بنابراین... طرفی که اکنون باید پاسخ بدهد، ایران است. اگر آنها برای انجام این کار آماده نبودند، مشخص نیست که چرا آنها آماده رفتن به دوحه بودند».

مالی، در مصاحبه خود با NPR، نشست دوحه را یک "موقعیت تلف شده" توصیف کرد و گفت: «اتحادیه اروپا می خواست... حداقل یک تلاش دیگر را امتحان کند، و بنابراین آنها از هر دو هیئت دعوت کردند تا در دوحه با آنها دیدار کنند، به این امید که ایرانی ها ... تمایلی برای رسیدن به آری نشان دهند. اما به نظر می رسد آنها در این مرحله قادر به ارائه پاسخ نیستند».

اوی افزود: «و بنابراین... بیشتر از یک فرصت بیهوده بود».

مالی به NPR گفت: «هنوز زمان برای حل این مشکل وجود دارد. هنوز زمان برای بازگشت به توافقی که کارساز بود وجود دارد. امیدواریم ایران این مسیر را انتخاب کند. این مسیری است که ما به آن متعهد هستیم.»

تردیدها و دیدگاه‌ها در تهران

سینا عضدی، تحلیلگر روابط بین‌الملل و عضو ارشد شورای آتلانتیکی، گفت: جمهوری اسلامی ایران در تصمیم‌گیری‌های مهم سیاست خارجی دچار نوعی مشکل مزمن بوده است، مشکلی که به نظر نمی‌رسد با تثبیت قدرت توسط محافظه‌کاران ایرانی پس از انتخاب ابراهیم رئیسی در سال گذشته حل شده باشد».

عضدی گفت که معتقد است در حالی که نظام ایران تصمیم گرفته است که برجام را می خواهد، با نزدیک شدن به چرخه انتخابات آمریکا، برخی از تصمیم گیرندگان ایرانی معتقدند که بازگشت ایران به معافیت از تحریم‌های این توافق ممکن است ریسک بیشتری داشته باشد. و دولت جمهوریخواه بعدی ایالات متحده دوباره آن را دور بزند.

عضدی، یکی از اعضای غیر مقیم شورای آتلانتیک، گفت: «از دیدگاه این طیف، آنها قبلاً از شوک تحریم‌ها عبور کرده‌اند. و سوالی که می پرسند، این است که در زمانی که به سختی روی پای خود می‌ایستیم، آیا [با بازگشت به توافق]، دوباره خود را در معرض [شوک] تحریم‌ها قرار خواهیم داد؟»

علی واعظ، مدیر برنامه ایران در گروه بین‌المللی بحران، پیشنهاد داد که با نزدیک شدن به انتخابات میان‌دوره‌ای ایالات متحده در نوامبر و پس از آن، احتمال توافق کمتر می‌شود.

واعظ به CNN گفت: با نزدیک‌تر شدن به انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره، اشتهای دولت بایدن برای توافق کاهش می‌یابد. مشکل این است که دموکرات‌ها در ماه نوامبر کنترل خود را بر کنگره از دست خواهند داد، که به نوبه خود علاقه ایران را برای برخورد با یک دولت لنگ که دیگر کنگره را کنترل نمی‌کند، کاهش می‌دهد.

معنای مواضع اخیر تهران و واشنگتن

علی واعظ همچنین در یک رشته توییت نوشت: ایالات متحده که می‌خواهد محدودیت‌های هسته‌ای برجام را بازگرداند و ایران که می‌خواهد از رفع تحریم‌ها بهره‌مند شود، در یک بازی مرغ اتمی که به نظر می‌رسد به احتمال زیاد منجر به تصادف می‌شود، به فشار بر روی پدال گاز ادامه می‌دهند.

در تهران، تأکید مداوم بر «ضمانت‌ها» کمتر تابعی از مطالبات اقتصادی خاص است تا پوشش سیاسی برای این واقعیت که هر مقامی که طرفداری از برجام را مطرح می‌کند، در صورت خروج ایالات متحده از توافق در سال 2025، مانند یک احمق به نظر می‌رسد.

ایالات متحده می‌گوید متاسفم، ما نمی توانیم سیاست را به جانشینان خود دیکته کنیم. بهترین کاری که می‌توانیم ارائه دهیم این است که تا پایان حضور خود وضعیت را حفظ کنیم، و امیدواریم مدیر بعدی آنقدر احمق نباشد که توافق را کنار بگذارد و برای بار دوم بحران منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را برانگیزد.

 در همین حال، هر گونه حاشیه برای خطا به صفر می‌رسد زیرا محدودیت‌های ایران برای دوربین های آژانس بین المللی انرژی اتمی، در پس زمینه ادامه غنی سازی با غنای بالا، به طور بالقوه توافقی را که در وین تنظیم شده است، به چالش می کشد.

به نوبه خود، ایالات متحده تحریم‌های جدیدی را برای انرژی ایران وضع می‌کند که احتمالاً قصد دارد انتخاب تهران را تیزتر کند: مزایای کاهش تحریم‌ها روی میز است، اما اگر رد شود، با وجود پویایی بازار، مایل به مضاعف شدن است.

آنچه برای هر یک از طرفین غایب است، تمایل به طرح قاطعانه در مورد مزایای یک معامله، و هزینه‌های واقعی ادامه این مسیر است. در مورد ایالات متحده - عدم اشاعه، تسهیل آزادی بازداشت شدگان، و انرژی. در مورد ایران مهلت تنفس اقتصادی، حتی اگر زودگذر باشد.

از آنجایی که طرفداران «فشار سوپرحداکثری پلاس» (موجود با بازدارندگی اضافه شده!) در مقابل مقاومت تمام‌عیار (اکنون با اتکای بیشتر به خود!) همچنان به فروش نسخه های واهی ادامه می دهند، اما مطمئناً کمتر از آنچه موجود است را ارائه می‌کنند.