به گزارش اکوایران، سال گذشته میلادی، امضاکنندگان توافق هسته‌ای موسوم به برجام اولین دور از مذاکرات را در وین با هدف احیای این توافق دز حالی آغاز کردند. که ایالات متحده در سال 2018 و در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ از این توافق خارج شده بود.

بر اساس توافق اولیه در سال 2015، که در دوره دولت اوباما اجرا شد، ایران بخش عمده‌ای از برنامه هسته‌ای خود را کنار می‌گذاشت و در ازای رفع تحریم‌های اقتصادی، اجازه بازرسی‌های بین‌المللی بیش‌تری را از تاسیسات هسته ای خود می داد. دیگر قدرت‌های جهانی مانند بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین نیز امضاکنندگان این توافق بودند.

توافقی متفاوت از نسخه اولیه

جواد صالحی اصفهانی، استاد اقتصاد در ویرجینیا تک، به سی‌ان‌بی‌سی گفته که نسخه جدید توافق هسته‌ای ایران، که با عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نیز شناخته می‌شود، بسیار متفاوت از نسخه اصلی آن خواهد بود. به عقیده او «نسخه دوی برجام با نسخه یک بسیار متفاوت است. نسخه یک توسط یک دولت اعتدال‌گرا اجرا می‌شد که در مجموع به سمت اقتصاد جهانی و نزدیک شدن به غرب گرایش داشت».

رئیس جمهور کنونی ایران، ابراهیم رئیسی، نسبت به سلف خود حسن روحانی، که بر امضای توافقنامه سال 2015 نظارت داشت، تندروتر و ضد‌غرب‌گرا تلقی می‌شود.

این استاد دانشگاه افزود: «[با توجه به اینکه] تیم روحانی و پایگاه سیاسی او -طبقه متوسط ​​مدرن ایران- متمایل به گسترش روابط با غرب و مخالف ورود ایران به مدار چین و روسیه مخالف بودند، هدف از این توافق، عادی‌سازی روابط ایران با غرب بود». با این حال او معتقدست: «برجام جدید، اگر اتفاق بیفتد، در محیط بسیار متفاوتی عمل خواهد کرد [زیرا] ایران در واقع توجه خود را از غرب به سمت شرق معطوف کرده و بنابراین به یک توافق متفاوت نیاز دارد.»

وزش بادهای شرقی در تهران

در همان سال 2018، پیش از خروج آمریکا از برجام، ترجیح «شرق به غرب» اولویت کشور اعلام شد. به گفته صالحی اصفهانی: «پس از خروج ترامپ از توافق، مقامات ایران به صراحت گفتند که ایران باید توجه بیش‌تری به شرق داشته باشد».

در سپتامبر سال گذشته رئیسی اولین سفر رسمی خود را در مقام رئیس‌جمهور ایران به تاجیکستان برای اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) انجام داد.ایران در سازمان همکاری شانگهای، یک گروه امنیتی منطقه ای به رهبری چین و روسیه، جایگاه ناظر دارد. این استاد دانشگاه گفت: «پس از انتخابات رئیسی، ایران برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای فشار آورده است... رئیسی دو بار از مسکو و پوتین نیز از تهران دیدن کرده است». وزرای امور خارجه ایران و روسیه نیز اخیرا در تهران رایزنی‌هایی را در مورد جنگ اوکراین انجام دادند. رئیسی هم‌چنین در هنگام آغاز به کار بر تعهد ایران به برنامه همکاری جامع ۲۵ ساله با چین تاکید کرد.

موانع

اگرچه به نظر می‌رسد دستیابی به توافقی بر سر نسخه تجدیدشده توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ از همیشه محتمل‌تر شده، اما چندین مانع مهم هم‌چنان وجود دارد.

اتحادیه اروپا آن چه را که «متن نهایی» می‌نامد را برای توافق ارائه کرده، اما مذاکره کنندگان ایران موضوعاتی را برجسته کرده‌اند که ممکن است مصالحه بر سر آن‌ها غیرممکن باشد. به عنوان مثال، ایران ضمانتی می خواهد که توافق به گونه‌ای الزام‌آور باشد که هیچ دولت آینده ایالات متحده نتواند از آن خارج شود.

رید آنسون، ، تحلیلگر ارشد در موسسه کپلر، با توجه به آن‌چه که او موانعی در جبهه داخلی می‌نامد، درباره احیای آن تردید دارد. او هفته گذشته به سی‌ان‌بی‌سی گفت که از نظر سیاسی برجام در ایالات متحده محبوب نیست و در ایران هم سرسختی وجود دارد، بنابراین احیای توافق کار دشواری به نظر می‌رسد.