به گزارش اکوایران به نقل از فائو، بلایای طبیعی از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۳ موجب نابودی میلیاردها تُن محصولات کشاورزی شدهاند، از جمله ۴.۶ میلیارد تن غلات، ۲.۸ میلیارد تن میوه و سبزیجات و ۹۰۰ میلیون تن گوشت و لبنیات. این حجم از خسارت معادل کاهش روزانه حدود ۳۲۰ کیلوکالری از سهم انرژی جهانی برای هر فرد است؛ رقمی که پیامدهای جدی برای امنیت غذایی به همراه دارد.
آسیا؛ بیشترین خسارت، آفریقا، بیشترین آسیب نسبی
بر اساس این گزارش، آسیا با سهم ۴۷ درصدی و رقمی معادل ۱.۵۳ تریلیون دلار بیشترین آسیب را متحمل شده است. پس از آن، قاره آمریکا با ۷۱۳ میلیارد دلار (۲۲ درصد) تحت تأثیر خشکسالیها، توفانها و موجهای گرمای شدید قرار داشته است.
در عین حال، هرچند خسارات آفریقا عددی کمتر دارد (۶۱۱ میلیارد دلار)، اما این قاره بیشترین ضربه نسبی را دیده و ۷.۴ درصد تولید ناخالص کشاورزی خود را از دست داده است؛ موضوعی که بهطور مستقیم بر ثبات اقتصادی و معیشت روستایی اثر میگذارد.
کشورهای جزیرهای، کوچک اما بسیار آسیبپذیر
کشورهای کوچک جزیرهای در حال توسعه نیز همچنان در برابر بلایایی مانند توفان، سیل و افزایش سطح دریا آسیبپذیر باقی ماندهاند. نسبت خسارت به تولید کشاورزی در این کشورها بهطور چشمگیری بالاست.
خسارات پنهان در شیلات و آبزیپروری
گزارش فائو تأکید میکند که موجهای گرمای دریایی طی چهار دهه گذشته حدود ۶.۶ میلیارد دلار خسارت به بخش شیلات وارد کرده و ۱۵ درصد تولیدات جهانی را تحت تأثیر قرار داده است؛ در حالی که خسارات این بخش اغلب در ارزیابیهای رسمی نادیده گرفته میشود، با وجود اینکه معیشت ۵۰۰ میلیون نفر به آن وابسته است.
فناوریهای دیجیتال، نقطه عطف مدیریت ریسک در کشاورزی
گزارش فائو نقش راهحلهای دیجیتال را در پیشبینی بحرانها و کاهش خسارات بیسابقه میداند. ابزارهایی مانند هوش مصنوعی، دورسنجی، پهپادها، حسگرها و پلتفرمهای موبایلی اکنون امکان پایش محلی و آنی را فراهم کردهاند و به کشاورزان کمک میکنند قبل از وقوع بحران تصمیمهای مؤثر بگیرند.
فائو در گزارش جدید خود مجموعهای از راهحلهای دیجیتال را معرفی میکند که نقش مهمی در کاهش خسارات و افزایش تابآوری کشاورزی ایفا کردهاند. بر اساس این گزارش:
جعبهابزار ریسک اقلیمی (CRTB) تاکنون در بیش از ۲۰۰ پروژه به کشورها کمک کرده تا برنامهریزی بهینهتری برای مدیریت خطرات اقلیمی داشته باشند.
همچنین سامانه RVF-DST با پیشبینی شیوع تب دره ریفت در شرق آفریقا، امکان واکسیناسیون بهموقع دامها را فراهم کرده و از گسترش بیماری جلوگیری کرده است.
پلتفرم SoilFER از طریق تحلیل دقیق وضعیت خاک و کود، به افزایش بهرهوری و پایداری سیستمهای زراعی کمک میکند.
همچنین نظام پایش کرم شمشیرخوار پاییزه (FAMEWS) اکنون در بیش از ۶۰ کشور فعال است و دادههای میدانی را برای کنترل این آفت پرخطر ثبت و تحلیل میکند.
پلتفرمهای بیمه پارامتریک بیش از ۹ میلیون کشاورز را تحت پوشش قرار دادهاند و با ارزیابی خودکار خسارات، پرداختهای سریعتری را ممکن کردهاند.
سامانه هشدار زودهنگام GIEWS به گفته فائو، بازدهی اقدامات پیشدستانه را تا هفت برابر افزایش داده است.
اتاق رصد و وضعیت یکپارچه فائو امکان پایش لحظهبهلحظه تهدیدها و واکنش سریعتر در شرایط بحران را فراهم کرده است.
سازوکار FSFC نیز با هدف جلوگیری از تشدید بحرانهای غذایی و مداخله بهموقع در شرایط آسیبپذیر طراحی شده است.
کو دونگیو، مدیرکل فائو، در اینباره میگوید: «فناوریهای دیجیتال از هماکنون نحوه رصد خطرات و تصمیمگیری کشاورزان را دگرگون کردهاند. از بیمههای دیجیتال تا سامانههای هشدار زودهنگام، شاهد گذار از واکنش پس از حادثه به کاهش ریسک پیش از وقوع هستیم.»
چالش اصلی: شکاف دیجیتال
با وجود پیشرفت قابل توجه، بیش از ۲.۶ میلیارد نفر – عمدتاً در مناطق روستایی – همچنان به اینترنت دسترسی ندارند و از مزایای این فناوریها بیبهرهاند. گزارش تأکید میکند که دیجیتالیسازی باید با آموزش، تقویت نهادها و سیاستگذاری هماهنگ همراه باشد تا زنان، کشاورزان خردهپا و جوامع بومی نیز از آن سود ببرند.
فائو در پایان گزارش خود از دولتها، نهادهای بینالمللی و بخش خصوصی میخواهد برای تقویت تابآوری سیستمهای غذایی، اقدامات مشخصی را در دستور کار قرار دهند. این اقدامات شامل ،افزایش سرمایهگذاری در نوآوریهای دیجیتال با هدف تقویت مدیریت ریسک و بهبود بهرهوری در بخش کشاورزی، ادغام ابزارها و فناوریهای دیجیتال در سیاستهای ملی کشاورزی و امنیت غذایی بهعنوان بخشی از برنامهریزی بلندمدت، اولویتدادن به توسعه زیرساختهای دیجیتال و ارتقای سواد دیجیتال بهویژه در مناطق روستایی و میان گروههای آسیبپذیر است. گزارش تأکید میکند که آینده تابآوری غذایی در جهان بیش از هر زمان دیگری به دسترسی برابر به ابزارها و فناوریهای دیجیتال وابسته است.
