نفت در برابر یوان؛ سودای بن‌سلمان برای تغییر بازی اقتصادجهانی

به گزارش اکوایران، از آن‌جایی که عربستان سعودی به عضویت در گروه کشورهای بریکس -متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریفای جنوبی- چشم دوخته، این نگرانی وجود دارد که ذخایر عظیم نفتی پادشاهی در کنار قدرت اقتصادی چین می‌تواند به جایگاه دلار آمریکا در مبادلات جهانی ضربه بزند. اما تجربیات گذشته در پاکستان، همراه با پیوند یوان با دلار، نشان می‌دهد که این نگرانی‌ها ممکن است بیش از اندازه باشد.

خیز برای پیوستن به بریکس

به نوشته المانیتور، بلافاصله پس از پیوستن رسمی عربستان سعودی به سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک عضو مورد مذاکره در اواخر مارس، اکنون به نظر می‌رسد که ریاض در اجلاس آتی بریکس در ماه اگوست برای رسمی کردن حضور خود در این بلوک اقتصادی، شرکت خواهد کرد.

گروه کشورهای بریکس، به اجماع اعضای فعلی برای پذیرش کشورهای جدید نیاز دارند. این کنسرسیوم با برانگیختن علاقه کشورهایی مانند ترکیه، مصر، ایران، امارات و عربستان سعودی، به نظر می‌رسد به یک مرکز قدرت جهانی مبدل شود.

نفت در قبال یوان؛ تغییر بازی در نظام اقتصادی

از زمانی که ماه گذشته این خبر منتشر شد که ریاض در نظر دارد یوان را به عنوان ارز پرداختی در فروش نفت به چین بپذیرد، این تصور که مشارکت عربستان سعودی در بریکس یک تغییردهنده بازی برای سیستم اقتصادی موجود است، انگیزه جدیدی را ایجاد کرد.

آشوک سواین، استاد تحقیقات صلح و تعارض در دانشگاه اوپسالا در سوئد، به المانیتور گفت که تجارت نفت با یوان یک قدم بزرگ برای چین خواهد بود. او خاطرنشان کرد که این امر یک پشت کردن قابل توجه به دلار خواهد بود. شکی نیست که عضویت عربستان سعودی در سازمان همکاری شانگهای تحت سلطه چین و بریکس پلاس، انجام معاملات دوجانبه را با استفاده از یوان به عنوان ارز تجاری تسریع خواهد کرد.

روسیه همچنین استفاده از یوان را به عنوان ارز مبادله‌ای آغاز کرده و این در حالی است که پکن توافق‌نامه‌ای را با برزیل امضا کرده تا از یوان برای معاملات برون مرزی استفاده کند. در کنار این‌ها، نشانه‌هایی وجود دارد که اعضای بریکس در مورد توسعه شکل جدیدی از ارز گفت‌وگو خواهند کرد.

باباکوف ، معاون رئیس دومای دولتی روسیه، در حاشیه همایش تجاری هند و روسیه در اواخر ماه مارس در دهلی‌نو ، گفت: «انتقال بدهی به ارزهای ملی اولین گام است. مورد بعدی ارائه گردش دیجیتال یا هر شکل دیگری از یک ارز اساسی جدید در آینده نه چندان دور است».

یک ارز بزرگ جهانی وجود ندارد

با وجود این انتظارات، یوان/رنمینبی چین به عنوان یک بازیگر نسبتاً کوچک در ارز جهانی باقی مانده است. تُرِک فرهادی، یک تحلیلگر مالی مستقر در ژنو، به المانیتور گفت: «روند حرکتی یوان خطر بزرگی برای دلار آمریکا محسوب نمی‌شود. تقریباً 58 درصد تجارت جهانی هنوز به دلار آمریکا انجام می‌شود، هر چند طی 15 سال گذشته این رقم از 75 درصد به نرخ کنونی کاهش یافته که این مسئله هم بیش‌تر به دلیل افزایش تجارت به یورو است».

در عمل، 95 درصد از پرداخت‌های دلاری جهان با استفاده از سوئیفت (انجمن ارتباطات مالی بین بانکی در سراسر جهان) و حدود 11000 مؤسسه عضو در 200 کشور و منطقه انجام می‌شود که روزانه نزدیک به 42 میلیون تراکنش را انجام می‌دهند که میانگین مبلغ روزانه تقریباً 5 تریلیون دلار است.

 با این حال، یوان هم‌چنان خود را با دلار هماهنگ می‌کند  تا معلق نشود یا در معرض فشار نیروهای بازار قرار نگیرد. مقامات پولی چین ارزش پول را به نفع صادرات کشور خود تنظیم و متعادل می کنند. هم‌چنین، حساب سرمایه چین بسته می‌ماند و این موضوع حائز اهمیت است که سرمایه بدون تایید نمی‌تواند خارج شود.

با توجه به محدودیت‌های یوان، چه چیزی باعث آرزوی دلارزدایی شده؟

به نظر می‌رسد قدرت‌های مختلف جهانی با آرزوی اجتناب از وابستگی کامل به دلار و تهدید تحریم‌های ایالات متحده، به دنبال اقداماتی اضطراری هستند، حتی اگر آورده فوری کمی داشته یا اصلاً نداشته باشد. تنها در سال گذشته، پس از حمله به اوکراین، تحریم‌های غرب، دسترسی روسیه به ذخایر ارز خارجی را قطع کرد. در نتیجه یوان از دلار به عنوان پرمعامله ترین ارز در روسیه پیشی گرفت.

در مرحله بعد، پس از سفر شی جین پینگ رئیس جمهور چین به ریاض در دسامبر گذشته برای شرکت در اولین اجلاس سران چین و شورای همکاری خلیج فارس، استراتژی ژئواکونومیک پکن وارد مرحله عملی شد. از آن‌جایی که بیش‌تر متحدان نزدیک پکن رو به استفاده از یوان آورده‌اند، این نشان‌دهنده نفوذ فزاینده چین است. در خاورمیانه، چین می‌تواند به راحتی بر استفاده از یوان برای پرداخت پافشاری کند زیرا مصرف‌کننده اصلی نفت است.

زبیر فیصل عباسی ، یک متخصص سیاست توسعه و مدیریت مستقر در اسلام آباد، به المانیتور گفت که با افزایش تجارت چین با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی و امارات، پرداخت و تسویه حساب می‌تواند به یوان باشد، اگرچه قیمت‌گذاری هم‌چنان می تواند ادامه یابد. در سال 2021 ،چندین بانک در دبی اوراق قرضه خارجی را به یوان منتشر کردند.

به طور نمادین، پایین آوردن استفاده از دلار ممکن است برای پکن امری ضروری باشد. سواین گفت: «دلار به ایالات متحده کمک می‌کند تا سلطه جهانی خود را حفظ کند، به همین دلیل است که چین مشتاق است آن را شکسته و یوان را جایگزین دلار آمریکا در این دنیای دوقطبی کند. ذخایر یوان به طور پیوسته در بسیاری از کشورهای آسیایی و آفریقایی در حال افزایش است».

عارضه‌ای بودن اتصال به دلار

گرچه این نگرانی وجود دارد که یوان بتواند دلار را از جایگاه خود به عنوان یک ارز ذخیره جابجا کند، اما بیش‌تر مبادلات نفت هم‌چنان به دلار انجام می‌شود و تا زمانی که یوان با دلار مرتبط باشد، نمی‌توان از ارزش واقعی آن در بازار مطلع شد. به گفته فرهادی: «چین هم‌چنان دوست دارد دلار آمریکا جایگاه خود را حفظ کند، زیرا مشتریانش در آمریکا برای واردات چینی به دلار پرداخت می‌کنند. چین هم‌چنین دارای بدهی قابل توجهی به دلار آمریکا است و تضعیف دلار به کاهش ارزش بدهی آمریکا تبدیل خواهد شد».

در پاکستان، یک سیستم رسمی تسویه حساب به یوان برای تجارت دوجانبه در سال 2018 راه‌اندازی شده است. طبق گفته بانک دولتی پاکستان، یک سیاست بانکی جامع تهیه شده تا شرکت‌های دولتی و خصوصی در هر دو کشور بتوانند فعالیت‌های مالی را به یوان انجام دهند، اما این مسئله منجر به به کاهش مصرف و تقاضای دلار در پاکستان نشده است.

عباسی نیز افزود: پاکستان و چین در سال 2011 قرارداد سوآپ ارزی (CSA) را امضا کردند، اما پیشرفت قابل توجهی حاصل نشده و در سال 2020.21، تجارت دوجانبه به ارز چین به ارزش 30 میلیارد یوان (4.5 میلیارد دلار) بوده است. او همچنین افزود: «تخمین زده می‌شود که اگر CSA به طور کامل با ترتیبات تسویه عملیاتی شود، و CPEC نیز سرعت از دست رفته را افزایش دهد، می‌تواند تجار پاکستانی را قادر سازد تا تمام پرداخت‌های وارداتی به چین (18 میلیارد دلار) را به یوان تسویه کنند . هم‌چنین وابستگی به ذخایر دلار آمریکا را کاهش خواهد داد. با این حال، پاکستان به طور قابل توجهی از CSA سود نبرده است».

به نظر می‌رسد که دلار آمریکا در تجارت جهانی با فقدان جایگزین مناسب روبه روست و با توجه به میزان استفاده از آن، هم‌چنان غالب خواهند ماند اما با تمامی این تدابیر، در حال حاضر، یوان ممکن است تبدیل به یک ارز بین المللی پرکاربردتر شود.