تدوین برنامه های پنج ساله شهری در تهران در دوران استقرار شورای اسلامی شهر حالا به ایستگاه چهارم رسیده است و اعضاء شورای ششم طرح سند الزامات تدوین برنامه چهارم شهرداری تهران 1404-1401 را به هیئت رئیسه شورا ارائه کردند، طرحی که ریشه اش را باید در مصوبه شورای دوم در 20 آبان ماه 1382 جست که بر اساس آن شورای شهر، شهرداری را ملزم به تهیه و تنظیم و ارائه لایحه برنامه پنج‌ساله شهرداری تهران کرد و حالا این سنت برنامه های پنج ساله درحالی که هنوز دوره اجرای برنامه پنج ساله سوم توسعه شهر تهران به اتمام نرسیده وبر اساس مصوبه شورای شهر تا سال 1402 معتبر است می خواهد برای چهارمین بار این بار اما نه پنج ساله و چهار ساله توسط شهرداری تهیه و به تصویب شورای ششم برسد.

بهروز شیخ رودی معاون محاسبات و پایش عملکرد شورای پنجم در این رابطه  به خبرنگار اکو ایران گفت:وقتی پیش نویس این سند را می بینیم به عینه در می یابیم که اعضاء شورای ششم به جای آنکه به سیاق ادوار دوم، سوم و چهارم سند الزامات تدوین برنامه را تهیه کنند به سراغ کپی و استفاده از چارچوب محتوایی مصوبه شورای پنجم رفته اند و آن را با انشاء کلمات ارزشی و دارای اعتبار انقلابی اختصاصی کرده اند، کپی ناشیانه ای که حتی جاهایی از آن باشعارها و وعده های آقایان در تعارض است و جاهایی هم در متن به علت کپی تضادها غیر قابل لاپوشانی است.

شیخ رودی با اشاره به اینکه بر اساس متن پیش نویس این سند ما شاهد فرصت اندک شهرداری برای تهیه و ارائه لایحه به شورا هستیم و برابر آنچه در پیش نویس هست شهرداری باید تا پایان مهر ماه یعنی حداکثر ظرف مدت 2 ماه برنامه چهارم توسعه شهر تهران را تهیه و به شورا ارائه کند، فارغ از اینکه حالا اساساً تهیه و ارائه برنامه راهبردی و عملیاتی در دو ماه اجرایی هست یا اگر اجرایی باشد چه کیفیتی خواهد داشت ما با این گزاره مواجه می شویم که ظاهرا بر اساس توافقاتی قرار است برنامه شهردار تهران در چارچوب لایحه ای سازمان یافته به شورا ارائه شود تا شورا با تصویب برنامه آقای شهردار زمینه های اجرایی و عملیاتی شدن آن را هم قانونی کند و هم اولویت بخشی، تجهیز منابع و جهت گیری های شهرداری در اجرای آن را تایید کند وگرنه تهیه و تدوین برنامه چهارم توسعه شهر تهران که تهیه و تدوین برنامه های اول تا سوم آن هر یک حداقل یک سال زمان برده است از الان تا پایان مهرماه 1401 با این توصیفاتی که شورای شهر در روند تدوین آن مد نظر داشته است مثل مشارکت ذی نفعان کلیدی،نخبگان، نیروهای جهادی مسجد محور،گروه های اندیشه ورز و... شدنی نیست و اگر هم بشود چیزی به نام برنامه توسعه نیست، بلکه برنامه های شهردار و شهرداری است که در فرم لایحه به شورا ارائه می شود.

این کارشناس بودجه و مالیه شهری در ادامه افزود: البته حتی اگر برنامه شهردار هم باشد و در فرم لایحه به تصویب شورا برسد باز هم علی رغم آنکه آن را برنامه توسعه شهر نمی دانیم از آن استقبال می کنیم، چرا که این برنامه را قرار است شورای ششم تصویب و شهردار منتخب این شورا در طول دوره فعالیت شورا اجراء کند که هم معیار خوبی برای ارزیابی تحقق اهداف و وعده هاست و ما با مساله عدم تناسب دوره اجرای یک برنامه با دوره سیاست گذاری شورای تصویب کننده و شهردار مجری آن نیستیم و دیگر شورا و شهرداری نمی توانند از زیر مسئولیت برنامه شانه خالی کنند. متاسفانه علی رغم آنکه در شورای دوم ما شاهد اولین مصوبه شورا در الزام شهرداری به تهیه و تنظیم و ارائه لایحه برنامه پنج‌ساله شهرداری در سال 1382 هستیم اما نخستین برنامه پنج ساله شهر تهران در سال1387که در دوره مدیریت دکتر قالیباف تهیه و ارائه شده بود با تصویب شورای سوم به عنوان ملاک عمل شهرداری قرار می گیرد، هر چند تلاش آقای قالیباف در برنامه محور نمودن شهرداری قابل تقدیر است و در دوره مدیریت ایشان نخستین برنامه پنج ساله شهر تهران در دوران جمهوری اسلامی به شورا ارائه می شود و ایشان بی تفاوتی شهردار پیشین در تهیه لایحه را تا خرداد 1383  که بر اساس مصوبه شورای دوم باید اجرایی می شد بعد از پنج سال جبران کرد اما وقتی به عملکرد برنامه پنج ساله اول و دوم نگاه می کنیم می بینیم که در بهترین حالت 60 درصد آن اجرایی و عملیاتی شده است آن هم در شرایطی که شاهد ثبات مدیریت و رشد اقتصادی بودیم، البته این موضوع در مورد برنامه های توسعه کشور هم وجود دارد و ما بر اساس چشم انداز بیست ساله کشور باید تا سال 1404 دست‌یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی باشیم که البته برای عملیاتی شدن این چشم انداز تا الان سه برنامه پنج ساله توسعه تصویب و اجراء شده است و برنامه هفتم توسعه نهایتاباید این چشم انداز را اجرایی کند.

معاون محاسبات و پایش عملکرد شورای پنجم با اشاره به اینکه در پیش نویس سند تهیه شده توسط شورای ششم شاهد آن هستیم که 19 موضوع و مساله به عنوان اولویت های شهرداری در تهیه و تدوین برنامه چهارم بر شمرده شده است به اکو ایران گفت: اصولا وقتی تعداد اولویت های شما برای تهیه یک برنامه 19 موضوع است قطعا شما توان و ظرفیت سیاست گذاری مطلوب و منابع لازم برای حل این مسائل را نخواهید داشت و از این جهت شورای ششم راه درستی را انتخاب نکرده است.

او با اشاره به مصوبه شورای پنجم افزود: در شورای پنجم 7 موضوع و مساله به عنوان اولویت ها و مسائل کلیدی شهر تهران مورد توجه بود و 3 موضوع و مساله به عنوان اولویت ها و مسائل شهرداری تهران تا با جلوگیری از گستردگی بیش از حد مسائل برنامه سیاستگذاری برای حل این مسائل و اجرای سیاست ها قابل پیگیرد باشد.

از طرفی ما در این متن ارائه شده توسط شورای ششم شاهد آن هستیم که آقایان بعضی مفاهیم و معانی را جابجا کرده اند،در حالیکه از کاهش فاصله شمال و جنوب شهر حرف می زنند که منظور شکاف و فاصله در دسترسی به امکانات است در بند 7 اولویت های برنامه چهارم مدیریت شهری شاهد آن هستیم که نوشته اند«ساماندهی اسکان جمعیت با رویکرد کاهش فاصله های اجتماعی شمال- جنوب» که واقعا غلب معنا است! یا در بند 2 همین بخش می بینیم که با اشاره به «کاهش آلودگی های زیست محیطی،ارتقاء نظام تنظیف عمومی و ارتقاء کیفیت جمع آوری و ساماندهی پسماند» موضوعی مثل نظام تنظیف عمومی که در زمره مسائل روزمره نگهداشت شهر است را در سطح مساله کلیدی شهر برجسته کرده اند و احتمالا با پر رویی نجومی خواهند گفت این نتیجه ترک فعل شورای پنجم است که ما ناچار شدیم مساله روزمره را مساله کلیدی بدانیم! همین آقایانی که فریادهای عدالت خواهی شان در شهر گوش فلک را پر کرده است مساله عدالت را ششمین اولویت تهیه برنامه چهارم مدیریت شهری دانسته اند ولی نمی بینند و نمیخواهند ببینند که در مصوبه شورای پنجم اولویت اول و اولین مساله کلیدی مطرح شده برای شهر تهران مساله عدالت در دسترسی به زیرساخت ها و توسعه متوازن مناطق و محلات است.

شیخ رودی با اشاره به اینکه برنامه پنج ساله سوم توسعه شهر تهران یک برنامه سه سطحی بود که سطح اول آن برنامه راهبردی توسعه شهر تهران بود، سطح دوم آن برنامه راهبردی، عملیاتی شهرداری تهران و سطح سوم آن هم برنامه توسعه مناطق و محلات بود که  در برنامه چهارم شورا ظاهرا می خواهد با حذف سطح سوم این برنامه را حد یک برنامه راهبردی،عملیاتی نگه دارد و فرآیند توسعه محلات و مناطق و پیوستگی آنها با سطوح اول و دوم برنامه با ابهام مواجه خواهد شد و این روند در حالی در سطوح برنامه توسط شورای ششم پیش بینی شده است که در تدوین برنامه بر استفاده از نیروهای جهادی مسجد محور،گروه های اندیشه ورز و... تاکید شده است که بیشتر در سطح محلات فعال هستند.

این کارشناس بودجه و مالیه شهری در ادامه گفت: البته در جاهایی دوستان وقتی از روی مصوبه شورای پنجم که اتفاقا خود من مسئول جمع بندی پیشنهادات برای نگارش پیش نویس متن آن بودم کپی کرده اند یادشان نبوده که این جمله مدنظر شورای پنجم با بخش های دیگری که به متن اضافه کرده اند تعارض دارد و این تعارض قابل لاپوشانی نیست. برای مثال در بند 5 بخش ویژگی ها که عینا از مصوبه شورای پنجم کپی شده است آمده که« تنظیم منابع و مصارف برنامه با توجه به پایداری حداکثری و بلندمدت منابع مالی و اصلاح نظام مالیه شهری بر مبنای کارآیی، کارآمدی، پایداری، عدالت و کفایت و با تاکید بر محورهای زیر و از جمله تمرکز بر مأموریت‌های قانونی شهرداری» که متناسب با ذائقه شورای پنجم است و شورای ششم خیلی به آن اعتقاد ندارد و از جمله در همین متن در بند 12 اولویت ها موضوع کاهش آسیب های اجتماعی و توسعه توانمند سازی اقشار آسیب پذیر با موضوع تمرکز بر ماموریت های قانونی شهرداری در تعارض است.

شیخ رودی با بیان اینکه این سند سیاست ها یک کپی اختصاصی شده با اصطلاحات و واژه های ارزشمند و انقلابی از مصوبه شورای پنجم است گفت: امیدوارم احکام برنامه چهارم توسعه مدیریت شهری کپی دست چندمی از برنامه سوم یا برنامه های قبلی نباشند و تهیه کنندگان برنامه واقعا به سیاست هایی مثل جمع نویسی و استفاده از گروههای اندیشه ورز و... پایبند باشند و شفاف هم اعلام کنند که تهیه و تدوین برنامه چهارم چقدر خرج قرار است روی دست مردم تهران بگذارد و از تحمیل هزینه بی جهت بر مردم جلوگیری کنند. هر چند بر اساس گزارش آسیب شناسی برنامه پنج ساله سوم توسعه شهر تهران که توسط مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهری تهران در دوره جدید تهیه شده است صراحتا در بخش نتیجه گیری نویسندگان تاکید داشته اند که« برنامه سوم توسعه برای تحقق شعار "تهران، کلانشهر الگوی جهان اسلام" نیازمند بازنگری در احکام و اصلاح شاخصهای برنامه عملیاتی آن است» و ارائه زود هنگام این طرح در شورا و پیش از پایان دوره قانونی اجرای برنامه سوم هم ریشه در این نتیجه گیری دارد.