بازی موش و گربه آمریکا و روسیه: رونمایی پوتین از ناوگان اشباح گازی برای دور زدن تحریم‌ها

به گزارش اکوایران، در ماه‌های پس از حمله روسیه به اوکراین که باعث شد مسکو از سوی غرب با تحریم مواجه شود، روسیه یک ناوگان بزرگ از کشتی‌ها که به ناوگان «اشباح معروف» است را جمع‌آوری کرد تا بتواند نفت خود را به سراسر دنیا انتقال دهد. اکنون شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد مسکو در تلاش است همین استراتژی را برای ا‌ل‌ان‌جی (گاز طبیعی مایع) خود به کار ببرد.

به نوشته بلومبرگ، در میان برنامه‌های کرملین که شامل تقویت صادرات، احیای سرمایه‌های دولتی و تأمین مالی ماشین جنگی خود است،‌ گاز یک نقش محوری ایفا می‌کند؛ اما حالا که فعالیت خطوط لوله انتقال گاز روسیه به اروپا تقریبا به‌طور کامل متوقف شده است، مسکو برای رسیدن به این هدف باید سهم بزرگ‌تری از بازار جهانی ال‌ان‌جی را در اختیار بگیرد.

تاکنون توسعه در این خصوص به دلیل تحریم‌های آمریکا با مشکل مواجه شده است چراکه شرکت‌های خارجی از ارائه کشتی‌های مخصوص خود به روسیه خودداری می‌کنند؛ این کشتی‌ها برای رسیدن به تأسیسات ال‌ا‌ن‌جی روسیه در قطب شمال، بسیار ضروری هستند.

همچنین محدودیت‌های جدید از سوی اروپا نیز در سال آینده میلادی از راه می‌رسند. این اقدامات باعث محدودتر شدن دسترسی روسیه به بنادر می‌شود و همین امر زنجیره تأمین کنونی را بیش از پیش تحت فشار قرار می‌دهد.

طبق گزارش‌ها، در طول سه ماه گذشته مالکیت دست‌کم هشت کشتی به یک شرکت گمنام در دبی منتقل شده است. چهار مورد از این کشتی‌ها توانایی عبور از میان یخ‌ها را دارند و پیش از این مجوز حرکت در آب‌های قطب شمال روسیه طی تابستان را از این کشور دریافت کرده‌اند.

در حالیکه بلومبرگ قادر نبوده به‌طور مستقیم پیشینه این کشتی‌ها را به نهادهای بزرگ روسیه ربط دهد، جزئیات آن‌ها به شکل چشمگیری شبیه به اقداماتی است که مسکو برای ایجاد ناوگان اشباح نفت خود به کار گرفته است؛‌ این اقدامات شامل استفاده از شرکت‌های گمنام و کشتی‌های بسیار قدیمی است که با وجود بازنشسته شدن،‌ همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در صنعت یکپارچه ال‌ان‌جی که به‌شدت کوچک‌تر از بازار نفت است، بسیار عجیب و غیرمعمول است که یک شرکت گمنام به خریداری کشتی‌های مخصوصی بپردازد که قیمت‌ آن‌ها به صدها میلیون دلار می‌رسد.

همچنین شرکت‌های بیمه‌کننده دست‌کم سه مورد از این کشتی‌ها در پایگاه داده سازمان بین‌المللی دریانوردی با عنوان «ناشناخته» توصیف شده‌اند؛ این نیز یکی از دیگر از ویژگی‌های ناوگان اشباح است.

مالت هامپرت، بنیان‌گذار موسسه قطب شمال، یک اندیشکده مستقر در واشنگتن دی سی، اعلام کرده: «شواهدی وجود دارد که تلاش‌های روسیه برای ایجاد یک ناوگان اشباح برای گاز طبیعی مایع را نشان می‌دهد. خرید کشتی‌های قدیمی‌تر، انتقال مالکیت کشتی‌های مخصوص عبور از یخ به نهادی مستقر در دبی و رکوردشکنی تعداد مجوزهای صادرشده برای عبور از مسیر دریای شمال، همگی نشان‌دهنده قطعات پازلی است که در کنار هم ناوگان اشباح را شکل می‌دهند.»

دولت روسیه به همراه وزارت‌خانه انرژی این کشور به درخواست‌های بلومبرگ برای اعلام نظر در این خصوص،‌ پاسخگو نبوده‌اند.  

آسیا انرژی یکی از کشتی‌هایی است که باعث ایجاد نگرانی در این صنعت شده است. در ماه ژوئن و با وجود تنش‌ها در دریای سرخ، این کشتی توانست بدون حادثه از این آبراه عبور کند. اسیا انرژی به نخستین کشتی ال‌ان‌جی تبدیل شده که توانسته از ابتدای سال جاری میلادی، از دریای سرخ عبور کند.

اسیا انرژی یک کشتی 22 ساله است که تحت پرچم کشور پالائو فعالیت می‌کند و نام کنونی خود را در ماه می دریافت کرده است. این کشتی توسط شرکت «نور گلوبال شیپینگ» (Nur Global Shipping) مدیریت می‌شود. شرکت یادشده در صنعت ال‌ان‌جی، ناشناخته محسوب می‌شود و در یک منطقه تجارت آزاد امارات متحده عربی که به دلیل عدم شفافیت، مورد انتقاد قرار گرفته است، فعالیت می‌کند. همچنین اطلاعاتی درباره شرکت‌ بیمه‌کننده این کشتی در دسترس نیست.

داده‌های مربوط به حرکت کشتی‌ها که توسط بلومبرگ جمع‌آوری شده است، نشان می‌دهد اسیا انرژی تا همین اواخر به سوی دریای مدیترانه در حرکت بوده است. همچنین به نظر می‌رسد این کشتی بدون بار بوده و مقصد خاصی نداشته است.

شرکت نور که طبق اعلام وب‌سایتش در سال 2022 وارد بخش انرژی شده است،‌ از ماه آوریل مدیریت سه کشتی ال‌ان‌جی دیگر را نیز در اختیار دارد؛ پایانیِر (Pioneer)، نیو انرژی (New Energy) و مولان (Mulan) نام‌های این سه کشتی هستند. مالک این کشتی‌ها، شرکت‌هایی هستند که مقر آن‌ها در آدرس شرکت نور قرار داشته است. شرکت‌های بیمه‌کننده دو مورد از این کشتی‌ها به عنوان «ناشناخته» طبقه‌بندی شده‌اند.

نور به تماس‌ها و ایمیل‌های درخواست نظر توسط بولمبرگ پاسخ نداده است.

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد مالکیت چهار کشتی یخ‌شکن که اخیرا ساخته شده‌اند، به‌طور جداگانه به شرکتی موسوم به «وایت فاکس شیپ منیجمنت» (White Fox Ship Management) منتقل شده‌ است؛ شرکتی که در دبی مستقر است.

روسیه پیش از این به این کشتی‌ها که با نام‌های «نورث اِیر»، «نورث مَونتِین»، «نورث اسکای» و «نورث وِی» شناخته می‌شوند، مجوز عبور از قطب شمال در تابستان 2024 را اعطا کرده بود.

داده‌های مربوط به بنادر نشان می‌دهد کشتی نورث وِی هم‌اکنون در حال رسیدن به ترمینال زیبروگ در بلژیک است تا محموله‌ای از گاز روسیه را دریافت کند.

وایت فاکس دارای یک دفتر رسمی نیست و توسط چندین شرکت فعالیت می‌کند و اطلاعات دیگری از آن در دسترس نیست.

تحریم‌های اخیر

از سوی دیگر، تمام ویژگی‌ها و روش‌هایی که توسط ناوگان اشباح نفت روسیه مورد استفاده قرار می‌گیرد، برای ال‌ان‌جی صدق نمی‌کند.

این سوخت فوق سرد نیازمند یک خدمه فنی‌تر و فناوری پیچیده‌تر است، بنابراین کشتی‌های کمتری وجود دارند که می‌توانند این شرایط را مهیا کنند و همین امر ردیابی آن‌ها به وسیله داد‌های ماهواره‌ای را آسان‌تر می‌کند.  

در حالیکه حدود 7 هزار و 500 نفت‌کش با اندازه‌های مختلف در آب‌های سراسر جهان حضور دارند، ناوگان ال‌ان‌جی در حال حاضر کمتر از یک‌دهم این میزان است.

تغییر کشتی (Transshipment) یا انتقال سوخت از یک کشتی به کشتی دیگر را می‌توان برای نفت در آب‌های آزاد انجام داد و این یک روش رایج برای پنهان کردن مبدا محموله نفتی است. این کار برای ال‌ان‌جی سخت‌تر است، بنابراین روسیه تاکنون از بنادر اروپا برای این منظور استفاده می‌کرده است، هرچند که محدودیت‌های سخت‌تر اروپا به این معنی است که این کار از مارس سال آینده غیرممکن خواهد بود.

به گفته هامپرت از موسسه مطالعات قطب شمال، شرکت روسی «نُوواتک پی‌جی‌اس‌سی» احتمالا بیش از هر شرکت دیگری در انتقال ال‌ان‌جی از یک کشتی به کشتی دیگر تجربه دارد.

او افزود: «چنین انتقالاتی سال‌هاست که در لنگرگاه کیلدین در شمال مورمانسک انجام می‌شود.» که اشاره به بندر روسیه در بالای مدار قطب شمال دارد. او گفت سال گذشته میلادی 13 انتقال در این لنگرگاه انجام شده است؛ بین 1 ژانویه تا 30 آوریل، 10 انتقال دیگر نیز انجام شده است.

نواتک به درخواست‌های بلومبرگ برای اظهارنظر پاسخی نداد.

روسیه که در حال حاضر چهارمین صادرکننده بزرگ گاز طبیعی مایع در جهان است، دلایل زیادی برای تلاش برای یافتن مسیرهای جایگزین برای بازار دارد. ایالات متحده تحریم‌های جداگانه‌ای را برای جلوگیری از آغاز صادرات از پروژه "قطب شمال LNG 2" - یک تأسیسات جدید که توسط نوواتک، بزرگترین صادرکننده ال‌ان‌جی روسیه توسعه یافته است - اعمال کرده است.

یک ناوگان موازی می‌تواند محدودیت‌ها را دور بزند و ضربه بزرگی به یک بخش کلیدی وارد کند که تحریم‌های غرب تأثیرات فوری و ملموسی بر آن داشته است و بنابراین حمایت مسکو از اقتصاد در زمان جنگ را آسان‌تر می‌کند.

آگات دمرایس، عضو ارشد شورای روابط خارجی اروپا، گفت: «این تعجبی ندارد که روسیه به دنبال ساخت یک ناوگان اشباح ال‌ان‌جی است، درست مانند زمانی که ناوگان اشباح نفت را برای دور زدن سقف قیمت گروه هفت به وجود آورد.»

«تمایل مسکو برای ایجاد ناوگان‌های اشباح نشان می‌دهد که تحریم‌ها یک بازی موش و گربه است - هنگامی که یک شبکه دور زدن تحریم‌ها راه‌اندازی شود، مقامات غربی آن را هدف قرار می‌دهند و سپس در یک بازی بی‌پایانِ موش و گربه، با شبکه دیگری جایگزین می‌شود.»