آخرین آمار از بازار کار ایران؛ شاخص‌های اصلی اُفت کردند

به گزارش اکوایران، جدیدترین داده‌های منتشر شده از مرکز آمار نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در زمستان 1403 نسبت به مدت مشابه در سال قبل کاهش یافته اما این کاهش به نحوی بوده که نمی‌توان با قاطعیت درمورد آن ادعا کرد که بیکاری در کشور کاهش یافته چرا که نرخ مشارکت نیز به طور همزمان اُفت کرده است. حتی نسبت اشتغال نیز نسبت به زمستان 1402 در سطح پایین‌تری قرار گرفته است.

بنابراین، بر اساس داده‌های اولیه به نظر می‌رسد بازار کار کشور طی زمستان سال گذشته با کاهش بیکاری روبرو بوده اما این کاهش احتمالا ناشی از دلسردی کارجویان از بازار کار بوده است.

آینه‌ی بازار کار ایران در زمستان 1403

بازار کار شاخص‌های مهمی دارد که تحلیلگران با استفاده از آن‌ها وضعیت بیکاری و اشتغال را رصد می‌کنند. سه مورد از مهمترین شاخص‌های بازار کار، نرخ بیکاری، نرخ مشارکت و نسبت اشتغال است.

نرخ بیکاری نشان می‌دهد که از هر 100 نفری که به صورت فعال در بازار کار حضور دارند، چند نفر بیکاراند. منظور از جمعیت فعال، جمعیت در سن کار (15 ساله و بالاتر) است که یا به صورت شاغل و یا به صورت بیکار در بازار کار فعالیت می‌کنند. در اینجا، تعریف «بیکار» نیز اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. آیا هر شخص فاقد شغلی را می‌توان به عنوان بیکار در آمار تحت نظر داشت؟ 

تعریف بیکار در شاخص نرخ بیکاری تنها به نوع خاصی از افراد بدون شغل اشاره دارد. به عبارت دیگر، اگر فرد شغل نداشته باشد اما مایل به کار کردن باشد یا دنبال شغل بگردد بیکار تلقی می‌شود. بر این اساس، افراد بدون شغلی که تمایلی به کار کردن ندارند یا از یافتن شغل ناامید شده‌اند و دیگر دنبال کار نمی‌گردند از ذیل برچسب بیکار خارج می‌شوند.

جدیدترین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که در زمستان 1403، نرخ بیکاری کل کشور به 7.8 درصد رسیده در حالی که در زمستان قبل 8.6 درصد بوده است. به عبارت دیگر در زمستان 1403 به ازای 100 نفر فعال در بازار کار، 7.8 نفر بیکار بوده‌اند در حالی که در مدت مشابه در سال قبل 8.6 نفر بیکار بوده‌اند. طبق اعلام مرکز آمار، تعداد افراد بیکار تا انتهای زمستان سال گذشته 2 میلیون و 45 هزار و 806 نفر بوده است.

بنابراین نرخ بیکاری کاهش یافته است. اما آیا این کاهش به معنای بهبود یافتن وضعیت بازار کار است؟ شاخص‌های دیگر پاسخ «خیر» به این سوال می‌دهند.

نرخ مشارکت و نسبت اشتغال، رمزگشای آمار بیکاری

جزئیات گزارش مرکز آمار حکایت از آن دارد که نرخ مشارکت نیز اُفت کرده و از 40.8 درصد در زمستان 1402 به 40.1 درصد در زمستان قبل رسیده است. نرخ مشارکت نشان می‌دهد که از هر 100 نفری که در سن اشتغال قرار گرفته‌اند، چند نفر به صورت فعال (شاغل یا بیکار) در بازار کار حضور دارند. در انتهای زمستان، تعداد فعالان در بازار کار ایران 26 میلیون و 341 هزار و 239 نفر بوده است.

تحلیلگران بر این باوراند که هر گاه نرخ بیکاری و نرخ مشارکت همزمان با هم کاهش یافت می‌تواند به این معنا باشد که بخشی از بیکاران از یافتن شغل ناامید شده‌اند و به طور کلی از جمعیت فعال بیرون رفته‌اند؛ به همین علت نرخ بیکاری و نرخ مشارکت توأمان با هم کاهش یافته است.

از طرفی، کاهش نسبت اشتغال تایید می‌کند که سمت و سوی حرکت بازار کار در زمستان به سمت نقطه مطلوب نبوده است. نسبت اشتغال شاخصی است که نشان می‌دهد از هر 100 نفری که در سن اشتغال قرار گرفته‌اند، چند نفر شاغل‌اند.

تغییر این نسبت از 37.3 به 37 حکایت از آن دارد که وضعیت اشتغال نیز مطلوب نبوده و با کاهش روبرو بوده است.

بنابراین، به نظر می‌رسد وضعیت بازار کار در زمستان بهبود نیافته و کاهش بیکاری بیشتر به دلیل راکد‌شدن این بازار بوده است.