به گزارش اکوایران، بزرگ‌ترین نام‌های جهان در حوزه مالی و فناوری، هفته گذشته در ریاض گرد هم آمدند تا در کنفرانس سرمایه‌گذاری عربستان سعودی حضور یابند و به نهایی کردن قراردادها و جمع‌آوری سرمایه بپردازند و امیدوار بودند تا بتوانند با محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی، ارتباط پیدا کنند.

بن‌سلمان، تغییردهنده بازی در اقتصاد عربستان؟

به نوشته شولی رن در بلومبرگ، شاید بزرگ‌ترین تمجید را رِی دالیو، میلیاردر و سرمایه‌گذار، ارائه داده باشد؛ او محمد بن‌سلمان را به «دنگ شیائوپینگ»، رهبر فقید چین، یا «لی کوآن یو»، نخست‌وزیر سابق سنگاپور، شباهت داده است.

هنوز مشخص نیست که آیا محمد بن‌سلمان می‌تواند این کشور حوزه خلیج فارس را به یک قدرت اقتصادی مانند چین تبدیل کند. اما دنگ و لی که اقتصاد‌های مدرن کشورهایشان را پایه‌گذاری کردند، بدون شک در زمینه اهرم کردن ثروت در زمینه نگه داشتن ارتشی از بانکداران، مدیران دارایی و شرکت‌های مشاوره بزرگ، به هیچ عنوان قادر به رقابت با محمد بن‌سلمان نیستند.

در تنها هشت سال، بن‌سلمان صندوق سرمایه‌گذاری عمومی این کشور به ارزش 930 میلیارد دلار را به شهرت جهانی رسانده است و این فرآیند در سال 2016 و با تعهد 45 میلیارد دلاری این صندوق به بخش «ویژن فاند» گروه سافت‌بنک آغاز شد.

در سال گذشته میلادی، صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان به فعال‌ترین صندوق ثروت ملی جهان از نظر سرمایه‌گذاری‌های جدید تبدیل شد و از رتبه نخست این حوزه یعنی شرکت‌ سرمایه‌گذاری سنگاپور پیشی گرفت. این صندوق در سال 2024 نیز بسیار فعال بوده و 40 درصد از سهام یک شرکت خرده‌فروشی بریتانیایی به نام «سلفریجز» را خریداری و 2 میلیارد دلار سرمایه به شرکت چینی «لنوو» که در زمینه ساخت کامپویتر فعالیت دارد، تزریق کرد. این موارد تنها بخشی از فعالیت‌های صندوق ثروت ملی عربستان است.

اما ولیعهد سعودی همچنین در حال قاطع‌تر شدن است. انتظار می‌رود خارجی‌هایی که پول او را دریافت می‌کنند، به‌سرعت به اقتصاد عربستان منفعت برسانند. به‌عنوان بخشی از قرارداد 2 میلیارد دلاری، شرکت لنوو وعده داده است که یک تأسیسات تولیدی در عربستان افتتاح کند و به تأسیس مرکز منطقه‌ای خود در این کشور بپردازد که منجر به ایجاد 15 هزار شغل در عربستان می‌شود.

اقتصاد عربستان مایکروسافت

تغییر سیاست صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان

طبق اعلام رئیس صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان، این صندوق در حال تغییر تمرکز خود به سوی اقتصاد داخلی است و برنامه دارد اختصاص سرمایه در خارج از کشور را از 30 درصد کنونی به 18 درصد کاهش دهد. در واقع، یک قرداد سرمایه‌گذاری جدید به ارزش 1 میلیارد دلار که این صندوق با هنگ‌کنگ امضا کرد، این موضوع را نشان داد: این پول به حمایت از شرکت‌های چینی اختصاص خواهد یافت که برنامه دارند شعبه‌های خود را در عربستان افتتاح کنند.

دور شدن از سرمایه گذاری غیرفعال، اگرچه برای وال استریت ناامیدکننده است، اما قابل درک است. عربستان به‌اندازه‌ای که محمد بن‌سلمان در نظر دارد،‌ سرمایه‌ خارجی جذب نمی‌کند. برخی از بزرگ‌ترین پروژه‌های توسعه این کشور، از جمله شهر فوق مدرن نئوم در ساحل دریای سرخ، با کاهش تأمین سرمایه مواجه شده‌اند.

خارجی‌ها همچنان نسبت به اینکه آیا یک شهر بدون خودرو و بدون کربن که در وسط بیابان ساخته شده، می‌تواند به اعتبار سبز خود عمل کند، به دیده تردید نگاه می‌کنند. سال گذشته میلادی، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی خالص تنها ½ درصد از تولید ناخالص داخلی عربستان را تشکیل داد که به‌مراتب کمتر از اوج 6 درصدی چین است؛ آماری که باعث شد با معجزات اقتصادی دنگ در چین، موجی از شرکت‌های جهانی به این کشور جذب شوند.

چین بعدی؟

ورودی‌های پورتفولیویی هم چندان زیاد نیستند، تا حدی به‌دلیل اصول سختگیرانه سرمایه‌گذاری ESG (راهبری زیست‌محیطی، اجتماعی و شرکتی) که برخی از صندوق‌های بزرگ به آن پایبند باقی مانده‌اند. بزرگ‌ترین صندوق سرمایه‌گذاری دولتی جهان که متعلق به نروژ است، در سال 2021 تمام سهام خود را در عربستان سعودی فروخت و از آن زمان تاکنون در این کشور حوزه خلیج‌ فارس سرمایه‌گذاری نکرده است. در سال 2023، بزرگ‌ترین صندوق بازنشستگی این کشور اروپایی موسوم به KLP، برخی از شرکت‌های مخابرات و املاک عربستان را به دلیل «نقض حقوق بشر» و همچنین شرکت نفت عربستان سعودی، آرامکو، را به دلیل انتشار کربن، در لیست سیاه قرار داد.

صندوق سرمایه گذاری عمومی اقتصاد عربستان

به گفته Global SWF، یک پلتفرم داده که صندوق‌های ثروت ملی و صندوق‌های بازنشستگی عمومی را ردیابی می‌کند، صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان مالکیت حداقل 33 شرکت فهرست‌شده داخلی را در اختیار دارد، از جمله 16 درصد از سهام آرامکو. به‌همراه دولت، این صندوق 77 درصد از بازار را در اختیار دارد، در حالیکه آمار مشارکت خارجی‌ها تنها به اعداد تک‌رقمی محدود می‌شود. بنابراین منطقی است که این صندوق از بانک‌های جهانی و مدیران دارایی بخواهد تا دفاتر خود را نیز در خاک عربستان برپا کنند و تعهد واقعی به بازارهای سرمایه داخلی عربستان نشان دهند.

در نهایت، این صندوق ثروت باید یک راه خروج معقول داشته باشد و بتواند سهام خود در پروژه‌های ویژه محمد بن‌سلمان مانند شرکت جدید «ریاض ایر» را به فروش برساند. عرضه‌های عمومی اولیه میلیارد دلاری در بورس پرجنب‌وجوش عربستان، بهترین گزینه خواهد بود.

روابط نزدیک‌تر هنگ‌کنگ با ریاض، نمونه خوبی از تعهدات دوطرفه‌ای محسوب می‌شود که محمد بن‌سلمان خواهان آن است. یک صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص که سهام فهرست‌شده در هنگ‌کنگ را دنبال می‌کند، ½ میلیارد دلار جمع‌آوری کرد و هفته گذشته در ریاض عرضه شد و آن را به بزرگ‌ترین صندوق قابل معامله در بورس در خاورمیانه تبدیل کرد. اما این لیست کردن تنها حلقه جریان‌های سرمایه را تکمیل می‌کند؛ از نوامبر سال گذشته، ساکنان هنگ‌کنگ از طریق صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF‌ها) قادر بودند سهام عربستان، از جمله سهام آرامکو، را خریداری کنند.

ضرب‌المثل «اگر تو به من کمک کنی، من هم به تو کمک خواهم کرد» اینجا صدق می‌کند. ولیعهد سعودی مطمئنا نمی‌خواهد چشم‌انداز عظیم 2030 او به شکست تبدیل شود و در صورت لزوم، تردیدکنندگان را تحت فشار قرار خواهد داد. روزهایی که او چک‌های سفید 45 میلیارد دلاری می‌نوشت، مدت‌هاست که به پایان رسیده است.