وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش بدون مخالف در مجلس اما نامحبوب در میان کارشناسان

راه‌اندازی ابر ملی دانش‌آموزی برای ذخیره و بازیابی اطلاعات آموزشی و فرهنگی، راه‌اندازی سکوهای بازی‌های رایانه‌ای و هوش مصنوعی مبتنی بر فرهنگ ایرانی و اسلامی و دسترسی رایگان دانش‌آموزان و معلمان به آن، طراحی و ایجاد سازوکارهای لازم برای جمع‌آوری داده‌های حجیم، ایجاد شبکه دانشی، تحلیل داده‌ها و استفاده از هوش مصنوعی به منظور بومی‌سازی تجربیات، بازمهندسی سیاست‌ها و اصول حاکم بر برنامه‌های درسی و تربیتی در سطح ملی و بین‌المللی و تدوین سامانه‌ای برای اجرای فعالیت‌های آموزش و پرورش بر مبنای ماده ۹۲ قانون برنامه هفتم توسعه از پیشنهادات کاظمی در این بخش است.

 کاظمی ناکارآمدی نظام آمار و اطلاعات و یکپارچه نبودن سامانه‌ها و داده‌های بزرگ در وزارت آموزش‌وپروش و همچنین ضعف در زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری جهت توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات و فناوری‌های نوین از کاستی های مهم این وزارتخانه دانسته اما برای بهبود وضعیت ایجاد «بانک جامع سوابق فرهنگی، تحصیلی، آموزشی، ورزشی و مهارتی برای دانش‌آموزان در قالب «پرونده الکترونیکی آموزشی، رشدی و تربیتی» را پیشنهاد داده است. 

کاظمی در بخش هایی از برنامه خود به استفاده از فضاهای جدید و پیشرفت‌های روز اشاره می‌کند؛ به عنوان مثال راه‌اندازی بازار مجازی و غیرمجازی نوجوانان کارآفرین در راستای بهینه‌سازی دوران نوجوانی و هویت بخشی به آنها، توسعه هنرستا‌ن‌ها و رشته‌های فنی و حرفه‌ای با مشارکت پارک‌های علم و فناوری، برخورداری بیشتر دانش‌آموزان از سواد رسانه‌ای و دیجیتالی. او همچنین برای تحول در گفتمان آموزش‌و‌پرورش و ارتقای تعلیم و تربیت، استفاده از هوش مصنوعی، متاورس و ابزارهای جدید مثل واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR) و ترکیب این دو واقعیت (MR) یا واقعیت گسترده (XR) را پیشنهاد کرده است.

توجه به عدالت تربیتی و برقراری نصیب برابر آموزشی یکی از مهمترین اهداف سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است.با این حال تحقق این امر بنا به دلایل مختلف با چالش‌های اساسی رو به رو بوده است که مهم ترین آن نگاه مصرفی و شأن خدماتی به امر آموزش و تضعیف تدریجی مدارس دولتی است . 

از بی‌مخالفی در مجلس تا عدم اقبال کارشناسان

اکوایران در گفتگویی اختصاصی با محمدرضا نیک‌نژاد کارشناس حوزه آموزش، به بررسی نحوه انتخاب و برنامه‌های پیشنهادی علیرضا کاظمی در این وزارتخانه پرداخته است. در مقدمه این گفت‌وگو در خصوص پروسه انتخاب کاظمی توسط کارگروه تعیین وزرا انتقاداتی مطرح شد.

در ادامه نکات مهم و کلیدی بحث این کارشناس حوزه آموزش را از نظر می‌گذرانید:

اساس تشکیل کارگروه انتخاب وزرا این بوده تا انتخاب وزرا باتوجه به دیدگاه‌های کارشناسان آموزش و پروش، ذینفعان،  معلمان ومنتقدین صورت بگیرد اما در انتخاب به گونه‌ای دیگر رفتار شده و گزینه‌ای را که در کارگروه چندان مطرح نبوده است را به عنوان وزیر معرفی کردند. این موضوع تا جایی بحث برانگیز شده  که کاظمی در بخشی از سخنانش در مجلس اعلام کرده« بعید می دانم کسی از افراد موثر من را انتخاب کرده باشد و احتمالا امدادهای غیبی کمک کرده که من در این جایگاه قرار بگیرم.»  آنچه مسلم است نگاه کارشناسانه دلیل انتخاب کاظمی برای این وزارتخانه نبوده است.

از سوی دیگر اگر چه کاظمی کار خود را با دبیری در وزارت آموزش وپرورش آغاز کرده اما تحصیلات تکمیلی‌اش در حوزه الهیات و معارف بوده و در حال حاضر نیز در حال تحصیل در مقطع دکترای مدیریت راهبردی در دانشگاه عالی دفاع ملی است. پژوهش‌های او نیز مرتبط با دین و الهیات بوده،‌ جدای از این موارد ریاست ستاد مبارزه با مواد مخدر را نیز بر عهده داشته که هیچ تناسبی با آموزش و پرورش و سایر تجربه‌های ستادی ایشان ندارد.

در خصوص برنامه‌هایی که او مطرح کردند می‌توان گفت عینا کپی برداری از برنامه‌های دولت چهاردهم و برنامه هفتم توسعه است که در آن به موضوعات با نگاهی کلی توجه شده و پرواضح است که بسیاری از مباحثی که به صورت کلی مطرح شوند، شعارزده و غیرقابل اجرا هستند.

از سوی دیگر، بخش مهم تمرکز کاظمی مبتنی بر سند تحول بنیادین است. در حال حاضر سیاست‌گذارانی که این سند را تدوین کردند نیز اذعان دارند که این سند به دلیل تناقض‌ها و تعریف‌های کلی قابلیت اجرایی ندارد.

در خصوص حمایت از معلمان نیز واضح است که سازمان برنامه و بودجه به دلیل ناترازی‌هایی که از سنوات قبل داشته و باتوجه به تعداد معلمانی که هر سال بازنشسته می‌شوند با افزایش حقوقشان موافقت نخواهد کرد، اما این وزارتخانه نیز راهکاری برای اینکه بتواند معیشت معلمان را سروسامان بدهد ارائه نکرده است. 

در خصوص توسعه فعالیت‌های فرهنگی مبتنی بر هوش مصنوعی و دیجیتال باید گفت آنچه مسلم است جهان  به سوی بهره گیری از فناوری های جدید پیش می‌رود. در برنامه هفتم توسعه نیز به آن توجه ویژه‌ای شده و در بعضی از گستره‌ها به خصوص حوزه آموزش نیز استفاده از آن غیر قابل انکار است.

اینکه دست‌اندرکاران این اراده را برای استفاده داشته باشند بسیار قابل تقدیر است اما اینکه زیرساخت‌های نرم افرازی و سخت افرازی تا چه اندازه این اجازه را به ما می دهد که از این فناوری‌ها استفاده کنیم موضوع بسیار مهم‌تری است. در حال حاضر 80 درصد مدارس کشور، دولتی عادی هستند.

همین اواخر بحران کمبود معلم به قدری سروصداکرد که اعلام شد در سال تحصیلی جدید از معلمان بازنشسته مجددا استفاده شود، نداشتن کلاس استاندارد، تراکم دانش‌آموزی بسیار بالاتر از استاندارد جهانی و.... همه اینها باعث می‌شود که امکان استفاده از فناوری‌های نوین با گرفتاری‌های گسترده فیزیکی و نرم افزاری و سخت افزاری بسیار از دور از ذهن باشد.

این تنها محمدرضا نیک‌نژاد نیست که نسبت به وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش خوش‌بین نیست. پیش‌تر نیز کارشناسان زیادی در عرصه عمومی انتقاد خودشان را نسبت به این گزینه مطرح کردند از جمله عباس عبدی که خودش یکی از چهره‌های مهم کمیته راهبری انتخاب وزیران پیشنهادی بود. او حتی از رییس‌جمهور خواسته بود این گزینه را تغییر دهد.