کلید بن‌بست گلف آمریکایی در خاورمیانه؛ بن سلمان اف-۳۵هایش را از ترامپ می‌گیرد؟

به گزارش اکوایران، در سال ۲۰۱۷، اولین سفر خارجی ترامپ در قامت رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان سعودی انجام گرفت و به فروش ۱۱۰ میلیارد دلار تسلیحات به این کشور منجر شد. دوره دوم ریاست‌جمهوری او نیز احتمالاً بر روابط با خلیج فارس متمرکز خواهد بود.

به نوشته المانیتور، ترامپ سابقه‌ای طولانی در بستن توافقات با کشورهای خلیج فارس دارد؛ از افتتاح هتل‌ها گرفته تا فروش جنگنده‌های اف-۳۵ و خصوصاً توافق ابراهیم که روابط اسرائیل با امارات متحده عربی، بحرین و بعدها مراکش و سودان را عادی‌سازی کرد. پس از ترک کاخ سفید، ترامپ همراه با خانواده و همکارانش به پیگیری مذاکرات و معاملات در این منطقه ادامه داده که حالا می‌تواند راه را برای اقدامات جدید در بخش‌های دفاعی و فناوری، هوش مصنوعی و سایر حوزه‌ها هموار سازد.

کشورهای خلیج فارس که به بازگشت ترامپ امید بسته‌اند، با سبک بده‌بستانی او در سیاست خارجی آشنایی کامل دارند و به نظر می‌رسد که بازیگران منطقه‌ای در حال انجام اقداماتی در این راستا هستند. در ۱۲ نوامبر، صندوق ثروت ملی قطر به ارزش ۵۱۰ میلیارد دلار مدیرعامل خود را با مدیر سرمایه‌گذاری سابق بخش آمریکایش جایگزین کرد که می‌تواند نشانه‌ای از اولویت‌گذاری روابط دوحه با ایالات متحده در صورت بازگشت ترامپ به قدرت باشد.

دولت دوم ترامپ همچنین خطراتی برای اقتصادهای شورای همکاری خلیج فارس به همراه دارد و تحولات زیادی در خاورمیانه از زمان پایان دولتش به وقوع پیوسته است. هنوز مشخص نیست که ترامپ چگونه در منطقه‌ای که هم‌اکنون در بحران قرار داشته، بدون تشدید تنش‌ها، به پیش خواهد رفت. برای مثال، باید پیامدهای احتمالی تعرفه‌ای جهانی که ترامپ اعلام کرده قصد دارد آن‌ها را اعمال کند، یا رقابت‌های احتمالی ایالات متحده با اوپک در عرصه انرژی را در نظر گرفت. علاوه بر این، ممکن است ترامپ فشار بیشتری به پایتخت‌های منطقه وارد کرده تا در رقابت ایالات متحده و چین، یک طرف را انتخاب کنند و این امر می‌تواند شکاف‌های موجود را آشکار سازد.

با این حال، رئیس‌جمهور منتخب روابط گرم شخصی خود با حاکمان محلی را از یاد نبرده و از برخی اولویت‌هایش مانند گسترش توافق ابراهیم نام برده است. دستیابی به توافق عادی‌سازی سعودی-اسرائیلی دستاورد بزرگی برای ترامپ خواهد بود، اما این هدف با موانع زیادی مواجه است.

در مصاحبه‌ای با بلومبرگ در جولای ۲۰۲۴، ترامپ تأکید کرد که روابط با عربستان سعودی همچنان نقطه تمرکز خواهد بود و به روابط خوب خود با محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور اشاره کرد. او همچنین گفت: «همیشه از عربستان سعودی دفاع خواهد کرد» و از تیرگی روابط در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن و باراک اوباما و سوق‌دادن ریاض به سمت پکن انتقاد کرد.

ارتباطات مالی ترامپ با این منطقه نیز همچنان با انتقاد مواجه‌اند. در جولای ۲۰۲۳، سازمان غیرانتفاعی «شهروندان برای مسئولیت‌پذیری و اخلاق در واشنگتن» اعلام کرد ترامپ در دوران ریاست‌جمهوریش، حداقل ۹.۶ میلیون دلار از کشورهای خاورمیانه درآمد داشته و مقامات اماراتی، قطری و سعودی از هتل‌ها و املاک او استفاده کرده‌اند.

پس از بازگشت ترامپ به قدرت و تلاش برای اصلاح میراث بایدن، او همچنین باید موفقیت‌های دولت کنونی در خلیج فارس را در نظر بگیرد که شامل امضای توافقات استراتژیک در حوزه‌های هوافضا، تجارت، هوش مصنوعی و انرژی پاک می‌شود. علی‌رغم پیامدهای دولت بایدن، دلایلی برای ادامه این توافقات وجود دارد.

برای مثال، کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) که از حمایت بایدن بوده، جایگزینی برای ابتکار کمربند و جاده چین به شمار می‌رود. همچنین پس از سرمایه‌گذاری ۱.۵ میلیارد دلاری مایکروسافت در شرکت هوش مصنوعی اماراتی جی۴۲، باید به همکاری‌های تکنولوژیکی آمریکا و امارات توجه کرد.

دیپلماسی مستغلات

با شکل‌گیری انتخابات آمریکا در سال ۲۰۲۴، سازمان ترامپ سه قرارداد جدید مستغلات در خلیج فارس با همکاری توسعه‌دهنده سعودی «دار گلوبال» امضا کرد. احتمالاً معاملات بیشتری در راه است.

اولین پروژه‌ای که اعلام شد، یک مجموعه هتل و تأسیسات گلف ۵۰۰ میلیون دلاری در عمان بود که در ژوئن اعلام شد و قرار است در دسامبر ۲۰۲۸ افتتاح شود. در ماه جولای، برنامه‌هایی برای ساخت برج‌های ترامپ در جده و دوبی اعلام شد. پیش از آن، اریک ترامپ، پسر دونالد ترامپ به فایننشال تایمز گفته بود سازمان تجاری املاک و هتل‌های خانواده ترامپ قصد دارد معاملات بیشتری در خاورمیانه انجام دهد.

قبلاً در سال ۲۰۱۷، ترامپ با میلیاردر املاک دوبی به نام حسین سجوانی، بنیان‌گذار توسعه‌دهنده محلی «داماک» برای راه‌اندازی مشترک یک باشگاه گلف ترامپ در دوبی همکاری کرده بود. همان سال، ترامپ اعلام کرد که معامله‌ای ۲ میلیارد دلاری با داماک را رد کرده تا از تضاد منافع جلوگیری کند.

با این حال، شاید قراردادهای اخیر نیز به سرانجام نرسند؛ مانند برج ترامپ که قرار بود در «پام جمیرا» دوبی ساخته شود و در سال ۲۰۱۱ لغو شد.

بازگشت اف-۳۵ها؟

طی روزهای پایانی دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، او مجوز فروش ۲۳ میلیارد دلار جنگنده‌های اف-۳۵ و پهپادهای مسلح به امارات متحده عربی را امضا کرد. این قرارداد که یکی از نتایج توافق ابراهیم به شمار می‌رفت، قرار بود امارات را به اولین کشور عربی تبدیل کند که به این جنگنده‌های پیشرفته دست می‌یابد. با این حال، ابوظبی در سال ۲۰۲۱ مذاکرات را متوقف کرد و به شرایط دولت بایدن برای تأمین این فناوری معترض شد.

در سپتامبر ۲۰۲۴، رویترز گزارش داد که امارات قصد دارد مذاکرات خرید اف-۳۵ها را در صورت پیروزی ترامپ در انتخابات دوباره آغاز کند. اما چند روز بعد، یک مقام ارشد دولتی اماراتی این گزارش را رد کرد و به رویترز گفت که امارات انتظار ندارد مذاکرات اف-۳۵ را از سر بگیرد، صرف‌نظر از اینکه چه کسی پیروز شود.

روابط داماد ترامپ

شرکت سرمایه‌گذاری خصوصی اِفینییتی پارتنرز که در سال ۲۰۲۱ توسط جَرِد کوشنر، داماد ترامپ و مشاور سابق او تأسیس شد، پس از خرید ۱۲۸.۵ میلیون دلار سهام در شرکت خدمات مالی اسرائیلی فینیکس هولدینگز در ژوئیه ۲۰۲۴، احتمالاً به دنبال معاملات بیشتری در منطقه طی سال‌های آینده باشد.

شرکت کوشنر پس از گزارش نیویورک تایمز در سال ۲۰۲۲ مبنی بر جمع‌آوری ۲ میلیارد دلار از صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی، با حواشی زیادی روبرو شد. این سرمایه‌گذاری که بلافاصله پس از ترک کاخ سفید توسط کوشنر صورت گرفت، مشکوک به تبادل خدمات در ازای لطف سیاسی بود و منجر به تحقیقات از سوی قانون‌گذاران دموکرات شد. انتقادات ادامه خواهد یافت، اما احتمالاً ترامپ کوشنر را از تبعات احتمالی محافظت کند، در حالی که به دنبال سرمایه‌گذاری‌های جدید می‌گردد.

علاوه بر فینیکس هولدینگز، پرتفوی خاورمیانه‌ای افینییتی پارتنرز شامل سهام در «گروه شِلومو»، یک شرکت خوشه‌ای اسرائیلی و سهام در شرکت مادر شرکت تبلیغاتی اینترنتی «دوبیزل» نیز می‌شود. در آوریل ۲۰۲۴ نیز گزارش شد که افینییتی همراه با صندوق ثروت ابوظبی «مبادله»، در رستوران‌های برزیلی «زامپ» سرمایه‌گذاری کرده است.

بن‌بست گلف

اگرچه ترامپ در ادغام متوقف‌شده سازمان‌های برگزارکننده مسابقات گلف «ال‌آی‌وی گلف» و «پی‌جی‌اِی تور» که از حمایت سعودی برخوردار بوده، رسماً دخالت نداشته، اما بازگشتش به کاخ سفید موجب گمانه‌زنی‌هایی در خصوص کمک او به نهایی‌کردن این قرارداد شده است. 

این ادغام که در ژوئن ۲۰۲۳ اعلام شد، دنیای گلف را متعجب کرد و می‌تواند رقابت تلخ میان این دو سازمان را پایان دهد. صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی از سرعت رشد ال‌آی‌وی حمایت مالی کرده و این ادغام را ممکن ساخته که نقش این کشور در گلف جهانی را تقویت می‌کند.

ترامپ روابط نزدیکی با ال‌آی‌وی دارد که از سال ۲۰۲۲، مسابقات خود را در زمین‌های گلف او برگزار کرده است. رئیس‌جمهور منتخب گفته که می‌تواند این ادغام را ظرف ۱۵ دقیقه حل کرده و روی مک‌الیروی، گلف‌باز معروف نیز اخیراً این موضوع را تأیید کرده و گفته که باور دارد ترامپ می‌تواند راه را برای توافق هموار سازد. هنوز مشخص نیست که ترامپ چگونه این کار را انجام خواهد داد، اما یکی از موانع این ادغام، قوانین ضدتبانی آمریکاست که ممکن است دولت جدید بر آن‌ها تأثیر بگذارد.