بحران‌آفرینی عربستان برای اقتصاد روسیه؛ بن‌سلمان چگونه می‌تواند رویاهای پوتین را بر باد دهد؟

به گزارش اکوایران، اگر عربستان سعودی تصمیم بگیرد قیمت جهانی نفت را با کاهش شدیدی همراه کند، اقتصاد روسیه در زمان جنگ ممکن است با دوران دشوارتری برای به دست آوردن درآمد نفتی مورد نیاز خود مواجه شود.

به نوشته بیزنس اینسایدر، عربستان پیش‌تر گفته بود در صورتی که سازمان اوپک به کاهش تولید نفت متعهد نباشد، قیمت نفت خام ممکن است حتی تا مرز 50 دلار به ازای هر بشکه نیز افت پیدا کند.

کارشناسان می‌گویند ریاض در واقع در حال بیان این نکته است که می‌تواند نفت خام خود را به بازار سرازیر کند. این اقدام می‌تواند قیمت‌های نفت خام را به‌شدت کاهش دهد و اعضای اوپک از جمله روسیه را که به کاهش تولید نفت متعهد نبوده‌اند، تنبیه کند.

لوک کوپر از محققان مدرسه اقتصاد لندن، معتقد است: «با توجه به اینکه روسیه همین حالا هم نفت خود را با تخفیف به فروش می‌رساند و با در نظر گرفتن هزینه‌های بالاتر تولید، به وجود آمدن محیطی با ویژگی قیمت پایین در بازارهای نفت می‌تواند توانایی این کشور در تأمین مالی جنگ خود علیه اوکراین را به شکل منفی تحت تأثیر قرار دهد.»

عربستان که رهبر اوپک محسوب می‌شود، تلاش داشته است با ترغیب اعضا به کاهش تولید، قیمت نفت را بالاتر از سطح 100 دلار به ازای هر بشکه حفظ کند. با این حال، باقی ماندن قیمت‌های نفت خام پایین‌تر از سطح 80 دلار نشان می‌دهد که این رویکرد موثر نبوده است. فایننشال تایمز به نقل از منابع اعلام کرده است ریاض اکنون قصد دارد تولید نفت خام خود را از ماه دسامبر با رشد همراه کند.

سیمون هندرسون، مدیر برنامه برنشتاین در زمینه سیاست خلیج فارس و انرژی در موسسه واشنگتن، به بیزنس اینسایدر اعلام کرده: «عربستان از شرایط ناراضی است. رهبری اوپک یک وظیفه چندوجهی است. می‌تواند به خوبی عمل کند اما این کار حداقل گاهی اوقات شبیه به گله‌داری گربه‌ها است؛ تلاشی بسیار ناممکن.»

داده‌های شرکت اس‌اندپی گلوبال ریتینگز نشان می‌دهد روسیه در میان اعضای اوپک پلاس، کشوری است که بیش از اندازه به تولید نفت اقدام می‌کند. طبق آخرین داده‌های این شرکت، روسیه در ماه جولای 122 هزار بشکه بالاتر از سهمیه خود به تولید نفت پرداخت. ایران و قزاقستان نیز از آستانه‌های تولید خود فراتر رفتند.

معضل کرملین

هندرسون اشاره می‌کند که برخی اعضای این ائتلاف ممکن است برای به حداکثر رساندن سود خود این کار را انجام دهند.

در موضوع روسیه، مسکو با این فشار روبه‌روست که تا جایی که می‌تواند به جمع‌آوری سرمایه اقدام کند، چراکه جنگ این کشور در اوکراین باعث افزایش سرسام‌آور هزینه‌های دفاعی و امنیتی در سه سال گذشته شده است. این بخش‌ها در مجموع 40 درصد هزینه‌‌کرد فدرال در روسیه طی سال آینده میلادی را تشکیل خواهند داد.

در همین حال، منابع مالی روسیه به‌شدت به درآمدهای نفتی وابسته است. طبق اعلام وزیر دارایی روسیه طی این هفته، تولید نفت و گاز 35 تا 40 درصد درآمد بودجه این کشور در چند سال گذشته را شامل شده است. به همین دلیل بوده که غرب بر محدود کردن درآمدهای نفتی روسیه متمرکز شده است.

سقف قیمتی 60 دلاری را که روسیه بر نفت خام مسکو اعمال کرده است، در نظر بگیرید: با وجود اینکه این ابتکار طی دو سال گذشته به همان اندازه که انتظار می‌رفت، نتیجه‌بخش نبوده است، با این حال، این اتفاق یک اقدام ضروری برای حفظ ثبات عرضه نفت و در عین حال جلوگیری از دستیابی کرملین به درآمد نفتی قابل توجه در نظر گرفته می‌شد.

روسیه موفق شده با استفاده از ناوگان اشباح، شبکه‌ای از نفت‌کش‌های ثبت‌نشده، سقف قیمتی گروه هفت را دور بزند، اما غلبه بر قیمت 50 دلاری هر بشکه نفت که از سوی ریاض پایه‌ریزی می‌شود، احتمالا بسیار دشواتر خواهد بود.

اگر عربستان عرضه نفت خود را افزایش دهد، این اتفاق ممکن است باعث افزایش تنش‌ها و شکل‌گیری یک جنگ قیمتی دیگر میان سعودی‌ها و روس‌ها شود. هندرسون با اشاره به اتفاق مشابهی که در سال 2020 شاهد آن بودیم، اعلام کرد که این سناریو می‌تواند بار دیگر رخ دهد.

در‌ آن سال، مخالفت‌ها درباره کاهش تولید باعث شد دو کشور به افزایش عرضه اقدام کنند؛ در واقع این آزمایشی بود تا نشان دهد کدام کشور می‌تواند در محیطی با قیمت‌های پایین، بیشتر دوام بیاورد.

در این وضعیت، ذخایر ارزهای خارجی بسیار بااهمیت می‌شود؛ موضوعی که روسیه در آن با مشکل مواجه خواهد شد.

از زمان تهاجم به اوکراین، حفاظ مالی روسیه در برابر قیمت‌های پایین نفت به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. از ابتدای سال جاری میلادی، ارزش دارایی‌های صندوق ثروت ملی روسیه به نصف کاهش پیدا کرده و مسکو دیگر قادر نیست برای متنوع‌سازی ذخایر ارزهای خارجی خود به ارزهای کشورهای غربی دسترسی داشته باشد.

هندرسون اعلام کرده باید منتظر ماند و دید که آیا ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، می‌خواهد که با ریاض وارد جنگ قیمتی شود یا خیر، آن هم با وجود اولویت‌های فوری‌تر مسکو.

او همچنین گفت پیش‌بینی اقدامات کرملین دشوار است، با توجه به بسیاری از عوامل ناشناخته مرتبط با فروش نفت روسیه.

با این حال، به نظر می‌رسد نوعی رویارویی با عربستان سعودی در حال شکل‌گیری باشد. این هفته، معاون نخست‌وزیر روسیه اظهار داشت که مشخص نیست آیا اوپک باید در نشست دسامبر تولید نفت را افزایش دهد، همان‌طور که عربستان سعودی اشاره کرده است.

اگر اوضاع بدتر شود، هندرسون کوپر جنگ احتمالی قیمت‌ها را خبری بد برای روسیه می‌داند. او افزود: «برخلاف عربستان سعودی، استخراج نفت روسیه ارزان نیست و این کشور برای مقابله با شرایط قیمت پایین نفت آمادگی کافی ندارد. این موضوع منطق تشدید تنش در کوتاه‌مدت برای جنگ روسیه علیه اوکراین را تقویت می‌کند، چراکه این کشور به موفقیت‌های سریع در میدان نبرد نیاز دارد تا پیش از ظهور شرایط بازار نفت با قیمت پایین، به اهداف خود برسد.»