به گزارش اکوایران؛ اجاره یک دارایی می‌تواند به دو صورت اجاره عملیاتی و اجاره سرمایه‌ای صورت پذیرد. هر کدام از این روش‌ها دارای معایب و مزیایی است که موجر و مستأجر در تصمیم گیری انتخاب روش اجاره‌ای خود باید به آن‌ها توجه کند.

اجاره سرمایه‌ای چیست؟

اجاره سرمایه‌ای که در بین تحلیل‌گران کشورمان با اجاره به شرط تملیک شناخته می‌شود؛ قراردادی است که به اجاره‌کننده اجازه استفاده موقت از یک دارایی را می‌دهد در حالی که مالکیت دارایی نیز به اجاره کننده واگذار می‌شود. البته نوعی از اجاره سرمایه‌ای به غیر از اجاره به شرط تملیک وجود دارد که در انتهای دوره اجاره مالکیت دارایی به موجر واگذار می‌شود. تفاوت اصلی اجاره سرمایه‌ای با اجاره عملیاتی در محدوده مالکیت دارایی است. زمانی که شرکتی یک دارایی را اجاره به شرط تملیک می‌کند؛ در ترازنامه خود مالکیت دارایی را ثبت می‌کند و به عنوان مالک دارایی شناخته می‌شود. اجاره سرمایه‌ای شباهت زیادی به خرید اقساطی یک دارایی دارد در حالی که در اجاره عملیاتی هیچ حق مالکیتی به مستأجر اعطا نمی‌شود.

فرصت آربیتراژی چیست؟

معایب، مزایا و شروط اجاره به شرط تملیک

در خصوص اجاره سرمایه‌ای باید یکی از 5 شرط زیر موجود باشد که باتوجه به استهلاک دارایی در بررسی این 5 شرط باید به ترتیب عمل کرد.

  1. در پایان دوره اجاره مالکیت دارایی به مستأجر منتقل شود.
  2. اجاره دارای اختیار خرید ارزان باشد.
  3. دوره اجاره در کمترین حالت 75 درصد عمر اقتصادی دارایی را در برگیرد؛ حتی در صورتی که به شرط تملیک نیست.
  4. ارزش فعلی پرداخت‌های آتی اجاره حداقل 90 درصد ارزش منصفانه روز دارایی باشد.
  5. دارایی ماهیت خاصی داشته باشد که تنها مستأجر بتواند پس از اتمام مدت اجاره از آن استفاده کند.

اجاره به شرط تملیک به دلیل افزایش دارایی‌ها موجب می‌شود که برخی از نسبت‌های مالی شرکت مانند نسبت بازدهی دارایی‌ها با تغییراتی همراه شود که باب میل شرکت نباشد. از سوی دیگر این نوع اجاره شرکت را با افزایش هزینه استهلاک مواجه می‌کند که سود خالص مجموعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این معایب در حالی است که مستأجر را مالک دارایی می‌کند.

معیار‌های ارزشگذاری مالی چیست؟

اجاره عملیاتی یا اجاره بلند مدت چیست؟

اجاره عملیاتی از دو وجه با اجاره سرمایه‌ای متفاوت است. یک وجه ساختار اجاره است و وجه دیگر رفتار حسابداری در این خصوص است. در ابتدا اجاره‌های عملیاتی به‌عنوان تأمین مالی خارج از ترازنامه محاسبه می‌شدند؛ که دارایی اجاره‌ای و بدهی‌های مربوط به پرداخت‌های اجاره آتی را در ترازنامه شرکت لحاظ نمی‌کردند تا نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام پایین بماند. اجاره‌های عملیاتی در آن زمان شرکت‌ها را قادر می‌ساخت تا دارایی و بدهی زیادی را در ترازنامه‌های خود ثبت نکنند.

به‌روزرسانی استانداردهای حسابداری بین المللی رویه حفظ اجاره‌های عملیاتی خارج از ترازنامه را تغییر داد. شرکت‌های دولتی از سال 2018 و شرکت‌های خصوصی از سال 2019 مجبور شدند تا دارایی‌های حق استفاده و بدهی‌های ناشی از اجاره‌نامه را در ترازنامه ثبت کنند. برای مشخص شدن نوع اجاره نیز، اجاره‌نامه باید شروط خاصی را مطابق اصول پذیرفته شده حسابداری (GAAP) داشته باشند که آن را از ثبت به عنوان اجاره سرمایه‌ای معاف می‌کند. شرکت‌ها باید چند معیار را، که با نام آزمون‌های «خط روشن» نیز شناخته می‌شوند و ما در بالا به آن اشاره کردیم؛ آزمایش کنند که تعیین می‌کند آیا قراردادهای اجاره باید به عنوان اجاره عملیاتی یا سرمایه‌ای ثبت شوند. اگر هیچ یک از این شرایط برآورده نشود؛ اجاره را می‌توان به عنوان اجاره عملیاتی طبقه‌بندی کرد؛ در صورتی که یکی از شورط فوق را نیز در برگیرد؛ احتمالاً اجاره، سرمایه‌ای است.