دولت در یک هفته گذشته اقداماتی که از نظر مسئولان مثبت محسوب میشود را به اجرا گذاشته است. با اینحال وقتی دقیقتر به این تصمیمات توجه کنیم متوجه این امر میشویم که آثار منفی این تصمیمات از آثار مثبت بیشتر است.
در این گزارش سه مورد از این تصمیمات مورد بررسی قرار گرفته است. قیمتگذاری دستوری بر نهاده شرکتهای لبنیاتی منجر به دشوارتر شدن کسبوکار این صنایع شده است. به طوری که این صنایع خواستار پرداخت مابهالتفاوت قیمت دولتی و قیمت بازاری شدهاند. امری که هم منجر به فشار بر کسری بودجه دولت شده و هم اخلال در بازار لبنیات میشود. از طرف دیگر بهنظر میرسد دولت برای تامین منابع مالی مورد نیاز خود تعرفه رجیستری گوشیهای آیفون را افزایش داده و فشاری مضاعف به بازار موبایل وارد کرده است. علتی که توسط مسئولان برای افزایش تعرفه رجیستری عنوان شده رشد نرخ ارز بوده است. با اینوجود رابطه خدمات رجیستری با نرخ ارز مورد تردید است.
همچنین مسعود پزشکیان با بیان این مورد که خودروهای دولتی ازین پس باید بنزین 5 هزار تومانی را مصرف کنند، افزود که صرفهجویی در مصرف بنزین ابتدا از دولت شروع شده است. اینها درحالی است که همین بنزین 5 هزار تومانی هم از جیب دولت پرداخت شده که مستقیما به مردم مربوط میشود.
فشار قیمتگذاری دستوری روی صنعت لبنیات
انجمن صنایع فرآوردههای لبنی ایران در نامهای سرگشاده به رئیسجمهور، نسبت به نحوه قیمتگذاری شیر خام و عملکرد دامداریها انتقاد کرد. این انجمن اعلام کرده است که در پی فضاسازی و تبلیغات گسترده علیه صنعت لبنیات، ستاد تنظیم بازار مصوبهای را ابلاغ کرده که بر اساس آن قیمت هر کیلوگرم شیر خام تحویلی دامداریها به صنایع لبنی از ۳۵ هزار تومان به ۲۹ هزار و 500 تومان کاهش یافته است. به تبع این تصمیم، چهار قلم از محصولات لبنی نیز طبق مصوبه سران قوا در گروه یک کالاهای اساسی قرار گرفته و مشمول قیمتگذاری دستوری شدهاند.
با این حال، انجمن صنایع لبنی تأکید دارد که در عمل هیچیک از دامداریها حاضر به تحویل شیر خام با قیمت مصوب ۲۹ هزار و 500 تومان نیستند و دامداران قیمت ۳۵ هزار تومان را بهای تمامشده تولید خود عنوان میکنند. این شکاف میان قیمت مصوب و قیمت واقعی خرید شیر خام، فشار مضاعفی را بر صنایع لبنی وارد کرده و امکان تداوم تولید با قیمتهای دستوری را با چالش مواجه ساخته است.
در این نامه، انجمن صنایع لبنی پیشنهاد کرده است که در صورت اصرار دولت بر قیمتگذاری شیر خام، وزارت جهاد کشاورزی مکلف شود شیر خام مورد نیاز صنایع را به قیمت مصوب ۲۹ هزار و 500 تومان و به میزان تعیینشده از دامداریها خریداری کرده و در اختیار کارخانجات لبنی قرار دهد. به باور این انجمن، تحمیل قیمتگذاری دستوری بدون مداخله مستقیم دولت در زنجیره تأمین، منجر به زیان تولیدکنندگان پاییندست خواهد شد.
انجمن صنایع فرآوردههای لبنی ایران همچنین یادآور شده است که تولید کالاهای اساسی به سفارش دولت، بر اساس اصول قانون اساسی امکانپذیر است، اما در این شرایط دولت موظف است عدمالنفع تولیدکنندگان را از محل بودجه جاری جبران کند؛ در غیر این صورت، تداوم سیاستهای فعلی میتواند به کاهش تولید، افت سرمایهگذاری و اختلال در بازار محصولات لبنی منجر شود.
ماهیگیری دولت از آب گلآلود رجیستری
بازار موبایل که پیش از این نیز تحتتأثیر نوسانات ارزی و محدودیتهای وارداتی شرایط ناپایداری را تجربه میکرد، با جهش ناگهانی تعرفههای رجیستری آیفون وارد شوک تازهای شد. انتشار تعرفههای جدید، آن هم در روزهایی که بازار با رکود و التهاب همزمان دستوپنجه نرم میکند، خریداران و فعالان این بازار را غافلگیر کرده است؛ بهطوریکه آیفون ۱۷ پرو مکس اکنون رکورددار بالاترین هزینه رجیستری در بازار موبایل ایران محسوب میشود.
بررسیها نشان میدهد موج جدید افزایش قیمتها تنها به قیمت خود گوشی محدود نمانده و هزینه رجیستری به یکی از عوامل اصلی افزایش بهای نهایی آیفون تبدیل شده است. طبق اطلاعات بهدستآمده، تعرفه رجیستری چند مدل پرطرفدار اپل با جهشی کمسابقه مواجه شده و فاصله قیمتها را بهطور قابلتوجهی افزایش داده است. بهعنوان نمونه، هزینه رجیستری آیفون ۱۷ پرو مکس که پیشتر حدود ۴۵ میلیون تومان بود، با افزایشی ۲۰ میلیون تومانی به ۶۵ میلیون تومان رسیده است. همچنین رجیستری آیفون ۱۷ پرو نیز از ۳۹ میلیون تومان به حدود ۶۰ میلیون تومان افزایش یافته است.
این افزایش محدود به جدیدترین سری آیفون نبوده و خریداران مدلهای قدیمیتر نیز از این موج بینصیب نماندهاند. بر اساس قیمتهای جدید، هزینه رجیستری آیفون ۱۴ پرو مکس که مدتها از عرضه آن در بازار میگذرد، از حدود ۷ میلیون تومان به ۱۰ میلیون تومان افزایش یافته است. فعالان بازار، افزایش شدید هزینه رجیستری را بهطور مستقیم به جهش نرخ دلار در «مرکز مبادله ارز و طلای ایران» مرتبط میدانند. به گفته آنها، نرخ دلار این مرکز که روز گذشته در محدوده ۷۰ هزار تومان قرار داشت، امروز به بیش از ۱۰۷ هزار تومان رسیده و همین موضوع، مبنای محاسبه تعرفههای جدید رجیستری را بهطور چشمگیری تغییر داده است.
صرفهجویی را از خودمان شروع کردیم!
مسعود پزشکیان، رئیس جمهور، در مورد مصرف بنزین توسط خودروهای دولتی به این موضوع اشاره کرد که از این پس بنزین ماشینهای دولتی با نرخ سهمیهای نبوده و با نرخ آزاد یا همان 5 هزار تومانی محاسبه خواهد شد. رئیس جمهور این دستور را به مثابه شروع صرفهجویی از خود دولت عنوان کرده است. اینها درحالی است که پرداخت همین بنزین 5 هزار تومانی نیز به عهده دولت خواهد بود. در واقع، اگر خودروی دولتی از بنزین سهمیهای استفاده کند، به واسطه بهرهمندی از یارانه سوخت، هزینهای به دولت وارد میشود. از طرفی، اگر خودروی دولتی با نرخ آزاد بنزین بزند، از آن جایی که مخارج این خودرو را سازمان دولتی مربوطه پرداخت میکند، باز هم هزینه آن بر دوش دولت است و صرفهجویی ویژهای از این جهت صورت نمیگیرد. از همینرو این مورد باز هم باری بر دوش بودجه دولت بوده و امر مثبتی تلقی نمیشود.
بهتر است دولت به جای این جنس از اقدامات که حال و هوای افزایش کسری بودجه دارد، به سمت کاهش مداخلات و تصمیمات خلقالساعه در اقتصاد رفته و هزینههای غیرضروری خود را کمتر کند. بهطور مثال اگر رئیس جمهور واقعا به فکر صرفهجویی در مصرف بنزین است بهتر است تعداد خودروهای دولتی را کاهش دهد تا اینکه نرخ آزاد بنزین را برای آنها معین کند.
