قماری که آینده اوکراین را زیر و رو می‌کند؛ حمله به قلمرو پوتین پاشنه‌آشیل کی‌یف شد؟

به گزارش اکوایران، پیشروی اوکراین به منطقه کورسک روسیه تاکنون نتوانسته به یکی از اهداف اصلی خود، یعنی منحرف‌ساختن نیروهای روس از خطوط مقدم جبهه شرقی اوکراین به منظور تغییر شکل میدان جنگ، دست بیابد.

به نوشته هیل، تهاجم غافلگیرانه اوکراین به منطقه کورسک روسیه که از ماه آگوست آغاز شد، به برخی اهدافش، از جمله واردکردن ضربه به تصویر قدرت روسیه، نابودی دارایی‌های نظامی و تصرف قلمرو و اسیران به منظور تقویت اهرم چانه‌زنی، رسیده است.

قمار زلنسکی

اما شکست در تحقق مهم‌ترین هدفش، یعنی منحرف‌ساختن نیروهای روسیه از جبهه شرقی، راه را برای انتقاد از قمار نظامی کی‌یف به ویژه با پیشروی روسیه در امتداد خط‌مقدم ۶۰۰ مایلی جبهه مذکور، باز کرده است. در ماه گذشته، نیروهای روس مناطق وسیعی از اوکراین را تصرف کرده و به شهر راه‌آهنی کلیدی پوکروفسک در منطقه دونتسک نزدیک شده‌اند.

ولادیمیر پوتین که چند هفته پیش، از پیشروی اوکراین به کورسک عصبانی بود، در بازدید از یک مدرسه به پیشرفت نظامی مسکو مباهات ورزید. او گفت: «دشمن به هدف اصلی خود، یعنی توقف حمله ما در دونباس نرسید. مدت‌هاست که تهاجم ما به دونباس چنین سرعتی را تجربه نکرده بود».

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین استدلال کرده که حمله به کورسک بخشی کلیدی از استراتژی کی‌یف بوده و در طرح پیشنهادی پیروزی خود که قصد دارد این ماه به ایالات متحده ارائه دهد، گنجانده خواهد شد. زلنسکی در یک سخنرانی ویدئویی گفت که حملات مکرر روسیه به شهرها در سراسر اوکراین «درستی تاکتیک‌های ما، به ویژه در کورسک را ثابت کرد». او افزود: «ما باید جنگ را به جایی که از آن سرچشمه گرفته، یعنی به داخل روسیه و نه فقط مناطق مرزی برگردانیم. دولت تروریستی باید احساس کند که جنگ واقعاً چیست».

اما برخی از غیرنظامیان و سربازان اوکراینی در زمانی که ارتش روسیه با استفاده از امکانات انبوه خود در خطوط مقدم جبهه، به ویژه در دونتسک پیشروی می‌کند، علناً عملیات کورسک را زیر سؤال برده‌اند. مسکو قصد دارد بقیه این منطقه را همراه با لوهانسک (استان همسایه دونتسک) تصرف کرده تا کنترل خود را در دونباس، قلب صنعتی اوکراین، تثبیت کند.

ماریانا بزولا، عضو پارلمان اوکراین گفت که فرماندهان این کشور «جوخه‌های زامبی» و سربازان بی‌تجربه را برای دفاع از پوکروفسک مستقر کرده‌اند. هفته گذشته، او در فیس‌بوک نوشت: «اکنون با عواقب جانی و سرزمینی بیشتری روبروییم».

تصرف پوکروفسک به نیروهای روسیه امکان می‌دهد تا خط پشتیبانی حیاتی که اوکراین از آن برای دفاع از نیروهای خط‌مقدم خود استفاده می‌کند را قطع کند. همچنین به روس‌ها کمک می‌کند تا بیشتر در دونتسک پیشروی کرده و مواضع اوکراین در جنوب شرقی اوکراین را تهدید کنند.

در روزهای اخیر، مقامات اوکراینی دستور تخلیه جمعی از پوکروفسک که جمعیت پیش از جنگ آن حدود ۶۰ هزار نفر بود را صادر کرده‌اند. اکنون نیروهای روس تنها چند مایل از این شهر فاصله دارند.

جورج بیب، مدیر کلان‌استراتژی در مؤسسه کویینسی برای سیاست‌گذاری مسئولانه گفت که عملیات کورسک هنوز در مراحل اولیه خود بوده اما «به نظر می‌رسد که به سمت شکست پیش می‌رود». او افزود: «روس‌ها تعداد قابل‌توجهی از نیروها را از خطوط مقدم اوکراین منحرف نساخته‌اند و حتی به سرعت خود افزوده‌اند. به نظر می‌رسد تردید زیادی در مورد دستاوردهای حمله اوکراین شکل گرفته و نگرانی‌های فزاینده‌ای وجود دارد از اینکه حمله به کورسک اشتباه بوده است».

تله کرملین

به نظر می‌رسد روسیه واقعیت حضور نیروهای اوکراینی در کورسک را برای حال حاضر پذیرفته است. هفته گذشته، مؤسسه مطالعات جنگ ارزیابی کرد: «پوتین در تلاش است تا پیشروی روسیه در پوکروفسک را به قیمت تأخیر در پاکسازی کورسک حفظ کند».

بیب گفت روسیه همچنین عملیات کورسک را به فرصتی برای سرکوب سربازان و نیروهای زرهی اوکراین تبدیل کرده که در منطقه روسیه تلفات زیادی داده‌اند. او گفت: «اوکراینی‌ها تلفات بیشتری داشته، ادوات زرهی بیشتری از دست می‌دهند و از سلاح و مهمات بیشتری استفاده می‌کنند. از دیدگاه روسیه، همه این‌ها خوب است. بنابراین فکر نمی‌کنم مسکو عجله‌ای برای پایان‌دادن به اشغال کورسک داشته باشد».

اوکراین حدود ۵۰۰ مایل مربع قلمرو را در کورسک تصرف کرده، صدها سرباز روس را به اسارت گرفته و ۱۰۰ شهرک، از جمله شهر کلیدی سودژا را اشغال کرده است.

زلنسکی همچنین در هفته گذشته به ان‌بی‌سی نیوز گفت که روسیه ۶۰ هزار نیرو را از اوکراین منحرف ساخته اما محل استقرار آن‌ها را مشخص نکرد.

اما دستاوردهای اوکراین در کورسک در مقایسه با تقریباً ۲۰ درصد از قلمروی اوکراین که روسیه اشغال کرده، ناچیز است.

حمله بیهوده

استفان والت، استاد روابط بین‌الملل در دانشکده کِنِدی دانشگاه هاروارد گفت سرزمینی که اوکراین در کورسک به دست آورده تنها ۰.۰۰۶۴ درصد از کل مساحت روسیه را تشکیل می‌دهد و محل زندگی ۰.۱۳۸ درصد از جمعیت این کشور است.

او خاطرنشان کرد: «این عملیات یک موفقیت تاکتیکی است اما دستاورد استراتژیک بزرگی محسوب نمی‌شود. این حمله روحیه اوکراین را تقویت کرده و برخی از ضعف‌های مداوم روسیه را آشکار ساخته است، اما محدودیت‌های روشنی در مورد اینکه چقدر نیروهای کی‌یف قادر به پیشروی هستند، وجود دارد».

والت گفت: «در درجه اول، این جنگ با آنچه در اوکراین اتفاق می‌افتد تعیین می‌شود، نه با حمله به کورسک». او افزود: «در واقع اگر عملیات کورسک باعث تضعیف دفاع اوکراین در شده و به روسیه اجازه دهد پیشرفت سریع‌تری در آنجا داشته باشد، ممکن است موفقیت کوتاه‌مدت اوکراین نهایتاً اشتباهی استراتژیک از آب درآید. شاید روسیه اجازه داده اوکراین قطعه‌ای کوچک از قلمرویش را اشغال کند، زیرا می‌داند که بعداً می‌تواند کنترل کامل را بازگرداند».

مایکل اوهانلُن، محقق ارشد و مدیر تحقیقات سیاست خارجی مؤسسه بروکینگز گفت پس از آنکه کی‌یف دریافت نمی‌تواند با ضدحمله سرزمین‌های خود را بازگرداند، به دنبال استفاده از منطقه کورسک در مذاکرات افتاد. اما او ضمن اشاره به تفاوت بین زمین‌های اشغالی روسیه در اوکراین و قلمرو کورسک که در اختیار کی‌یف قرار گرفته، گفت: «هیچ راهی وجود ندارد که پوتین به یک معامله ۱۰۰۰ به ۱ راضی شود».

اوهانلون خاطرنشان کرد قطعاً جابه‌جایی نیروها به کورسک، آن هم در زمانی که یگان‌های اوکراینی از نظر تسلیحات و نیروی انسانی تحت فشار قرار دارند، هزینه‌هایی داشته است. او توضیح داد: «هیچ شکی نیست که عملیات کورسک معایبی نیز داشت. اوکراینی‌ها واقعاً باید سعی می‌کردند نیروهای جدید برای تقویت دفاع خود به کار بگیرند، نه اینکه عملیات تهاجمی آغاز کنند».

ادله‌ای به نفع عملیات کورسک

اما النا بکتووا، محقق دموکراسی در مرکز تحلیل سیاست اروپا گفت که تصرف کورسک مزایایی دارد؛ از جمله محافظت از مناطق شمال شرقی سومی و خارکیف اوکراین از حملات روسیه و اینکه همچنین می‌تواند به مسکو در بلندمدت آسیب برساند. او خاطرنشان کرد: «با گذشت زمان، کرملین روز به روز مجبور خواهد شد منابع خود را از اوکراین خارج کرده و آن‌ها را به سمت کورسک هدایت کند که اوکراین را قادر می‌سازد ابتکارعمل را به دست گرفته و به جهانیان نشان دهد که الآن نیروهای اوکراینی در قلمروی روسیه حضور دارند».

طبق داده‌های مؤسسه مطالعات جنگ که توسط خبرگزاری فرانسه تحلیل شده، از زمان آغاز عملیات کورسک، نیروهای روس پیشرفت‌های چشمگیری در اوکراین داشته و تنها در ماه آگوست، ۱۸۴ مایل مربع از سرزمین‌های اوکراینی را تصرف کرده‌اند که بزرگترین دستاورد از آغاز جنگ به شمار می‌رود.

علاوه بر پوکروفسک، شهرهای توراتسک و چاسیو یار که در دونتسک واقع شده‌اند، تحت دید پیشروی‌های روسیه قرار دارند. هر دو می‌توانند برای هدف کرملین برای تصرف دو شهر دوقلوی کراماتورسک و اسلویانسک و سپس بقیه منطقه شرقی، مفید باشند.

سرعت پیشروی روسیه ضعف مواضع خط‌مقدم اوکراین را که ماه‌هاست سعی در توقف نیروهای روس دارند، عمدتاً به دلیل کمبود نیروی انسانی، آشکار می‌سازد. اوکراین سن سربازی را کاهش داده اما هنوز شاهد نتوانسته رده‌های خود را پر کند.

زلنسکی گفت که اوکراین به دنبال اشغال دائمی روسیه نیست اما تا زمانی که ممکن باشد، سرزمین روسیه را نگه خواهد داشت. اما این کار همچنان نیروهای اوکراینی را در خطوط مقدم شرق اوکراین در معرض خطر قرار خواهد داد.

مایکل باتلر، استادیار روابط بین‌الملل دانشگاه کلارک گفت در زمانی که اوکراین نه تنها در میدان جنگ در حال مبارزه بوده، بلکه حمایت‌های آتی متحدان غربیش نیز نامشخص است، نگرانی فزاینده‌ای درون این کشور به وجود آمده است.