وقتی که روسیه و آمریکا دیگر دشمن نباشند، برای خاورمیانه چه اتفاقی می‌افتد؟

به گزارش اکوایران، برخی آن را پایان نظم پس از جنگ می‌نامند. دیگران آن را یک تغییر بزرگ در آرایش جهانی می‌دانند. فرای اینکه چگونه تعریف شود، خاورمیانه با یک الگوی جدید روبرو است: وقتی که ایالات متحده روسیه را به عنوان دشمن نبیند و به جای آن به عنوان یک شریک احتمالی یا حداقل یک بازیگر بی‌طرف در نظر بگیرد، چه اتفاقی می‌افتد؟

فرصت‌های شگفت‌انگیز

به نوشته میدلیست‌آی، دیپلمات‌ها و تحلیلگران آمریکایی هنوز در تلاشند تا با این تغییر تاریخی بالقوه کنار بیایند.

وقتی از یک دیپلمات آمریکایی در منطقه در مورد گزارشی پرسیده شد که اسرائیل در حال لابی با دولت ترامپ است که اجازه دهد روسیه پایگاه‌های نظامی خود را در سوریه حفظ کند، او پاسخ داد: «خب، این که خلاف منافع ملی ما خواهد بود.»

وقتی از او پرسیده شد که اگر رئیس‌جمهور ایالات متحده اینگونه فکر نکند، چه خواهد شد، سکوت کرد. ترامپ گفته است که می‌خواهد با روسیه در «فرصت‌های شگفت‌انگیز» همکاری کند.

در روز جمعه، ترامپ اظهارات خود را تکرار کرد و گفت که او همکاری با روسیه را از همکاری با اوکراین که تا هفته پیش ایالات متحده به آن سلاح و اطلاعات ارسال می‌کرد، راحت‌تر می‌داند. وقتی در مورد حملات گسترده روسیه به شبکه انرژی اوکراین سئوال شد، ترامپ گفت که پوتین «دارد همان کارهایی را می‌کند که هر کس دیگری می‌کرد.»

ترامپ، نیکسون و آنالوژی چین

نگاه ایالات متحده به روسیه به عنوان دشمنی که علیه منافعش عمل می‌کند، از پایان جنگ جهانی دوم تاکنون خاورمیانه را تعریف کرده است. زمانی فرانکلین روزولت به دنبال نفت خلیج فارس از عربستان سعودی حمایت می‌کرد. در دهه‌های بعدی، ایالات متحده تلاش کرد تا با اتحاد جماهیر شوروی در سراسر منطقه مقابله کند.

حمایت ایالات متحده از اسرائیل در جنگ 1973 منجر به امضای یک توافق میان اسرائیل و مصر شد. در این روند، رئیس‌جمهور مصر، انور سادات، مشاوران نظامی شوروی را که توسط جمال عبدالناصر پذیرفته شده بودند، اخراج کرد. از سوی دیگر، ایالات متحده خانواده اسد در سوریه را به عنوان ابزاری برای گسترش قدرت شرورانه روسیه می‌دید.

حامیان ترامپ که تلاش می‌کنند روابط او با پوتین را توضیح دهند، می‌گویند که او در تلاش است تا بلوک شامل روسیه، ایران و چین را از هماهنگی علیه ایالات متحده جدا کند. آن‌ها اضافه می‌کنند که حرکت‌های ترامپ شباهت زیادی به دیپلماسی استراتژیک ریچارد نیکسون و هنری کیسینجر در باز کردن درها به روی چین در دهه 1970 دارد.

چاس فریمن، دیپلمات سابق ایالات متحده که سه دهه در این عرصه فعالیت کرده است، در مصاحبه‌ای گفت که این مقایسه «غلط است». او گفت: «مقایسه بهتر برای گشایش ترامپ به پوتین، سفر انور سادات به اورشلیم است».

در خاورمیانه، تلاش ترامپ برای همکاری با پوتین ممکن است نشان‌دهنده اولویت‌ها و دیدگاه‌های ژئوپولیتیکی او باشد. برخی از مشاوران ترامپ نسبت به گسترش نفوذ ترکیه هشدار داده‌اند.

دیدگاه استیو بنن و مایکل فلین

استیو بنن، مشاور پیشین ترامپ که پادکست «جنگ اتاق» (War Room) او به یک منبع ضروری برای کسانی تبدیل شده که به دنبال درک دیدگاه جهانی ترامپ هستند، اخیراً گفته که رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، «یکی از خطرناک‌ترین رهبران» جهان است و می‌خواهد «امپراتوری عثمانی را دوباره ایجاد کند».

ترامپ می‌خواهد نیروهای آمریکایی را از شمال‌شرق سوریه خارج کند. طبق گزارش رویترز، اسرائیل به دولت ترامپ گفته که یکی از راه‌های کاهش نفوذ ترکیه در این کشور می‌تواند از طریق روسیه باشد.

رابرت فورد، سفیر سابق ایالات متحده در سوریه گفت: «دونالد ترامپ می‌خواهد از سوریه خارج شود. من می‌توانم تصور کنم که روسیه و اسرائیل همکاری کنند تا نفوذ ترکیه در آنجا را محدود کنند و ترامپ فقط بگوید، "من اهمیتی نمی‌دهم. شماها با ترکیه کنار بیایید".»

ترامپ افرادی از جمهوری‌خواهان سنتی را که نسبت به روسیه خصومت دارند، مانند مارکو روبیو، وزیر امور خارجه و مایکل والتز، مشاور امنیت ملی، انتخاب کرده است. اما دیپلمات‌های حرفه‌ای آمریکایی و مقامات دفاعی می‌گویند که نفوذ آن‌ها محدود است.

برای مثال، در حالی که معاون رئیس‌جمهور، جی دی ونس، ماه گذشته از رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، در کاخ سفید انتقاد می‌کرد، روبیو سکوت اختیار کرد. استیو ویتکوف، نماینده تاییدنشده ترامپ در امور خاورمیانه، کسی بود که برای ملاقات با پوتین به روسیه فرستاده شد و تقریباً سه ساعت با او صحبت کرد.

روسیه می‌تواند بین ایالات متحده و ایران میانجی‌گری کند؟

ترامپ به خاطر خاورمیانه روابط خود را با روسیه احیا نکرده است - او خواهان آتش‌بس در اوکراین است - اما مناطقی در خاورمیانه وجود دارند که روسیه در حال تلاش برای جلب نظر کاخ سفید برای آن‌ها است.

روز چهارشنبه، کرملین اعلام کرد که گفت‌وگوهای آینده بین روسیه و ایالات متحده شامل بحث‌هایی درباره برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود. سخنگوی کرملین، دیمیتری پسکوف، این گزارش را تائید کرد که روسیه پیشنهاد کرده است میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران میانجی‌گری کند.

ترامپ می‌گوید که خواهان یک توافق دیپلماتیک با ایران در مورد برنامه هسته‌ای این کشور است. روز جمعه، او ادعا کرد که نامه‌ای به رهبر ایران فرستاده و خواسته است که گفت‌وگوها آغاز شوند.

دولت اوباما که تلاش کرده بود «تنظیم مجدد» خود را با روسیه انجام دهد، در مذاکرات هسته‌ای ۲۰۱۵ به کرملین فشار آورد.

آنا بورشچفسکایا، کارشناس روسیه در موسسه واشنگتن برای سیاست خاورنزدیک گفت: «اوباما برای میانجیگری در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ امتیازات بسیاری به روسیه داد». او افزود: «در عمل، روسیه به عنوان وکیل ایران عمل کرد و نگرانی‌های ایالات متحده درباره گسترش سلاح‌های هسته‌ای ایران را کاهش داد».

در واقع، بعد از امضای توافق روسیه نقش کلیدی برای ایالات متحده ایفا کرد، به‌طوری که ایران اورانیوم اضافی خود را به روسیه منتقل کرد. در عوض، روسیه که در دریای خزر با ایران مشترک است، از منافع اقتصادی بهره‌برداری کرد و توافقی برای ساخت یک نیروگاه هسته‌ای امضا کرد.

با این حال، فورد هشدار داد که کاربری روسیه برای مذاکرات هسته‌ای ممکن است محدود باشد. خود دولت اوباما در جریان مذاکرات از روسیه و قدرت‌های اروپایی عبور کرده و به‌طور مستقیم با ایران تعامل داشت.

فورد گفت: «کری به‌طور مستقیم با ظریف ملاقات می‌کرد و سپس به اروپایی‌ها گزارش می‌داد. نمی‌توانم تصور کنم که ایالات متحده یا ایرانی‌ها بخواهند به روس‌ها اعتماد کنند. این مسأله‌ای حیاتی برای تهران است». 

فریمن گفت که او شک دارد که یک آشتی بزرگ بین روسیه و ایالات متحده محقق شود. او افزود: «امور در حال تغییر به‌طرزی غیرقابل پیش‌بینی هستند و هیچ‌کس نمی‌داند که چه الگوی جدیدی شکل خواهد گرفت. اما در خاورمیانه آنچه که محتمل است نه همکاری فعال، بلکه سکوت آمریکایی‌ها است».

دنبال کردن رد پول خلیج فارس

اگر جنگ اوکراین تمام شود و ترامپ تحریم‌ها علیه روسیه را لغو کند، او می‌تواند برخی از فعالیت‌های اقتصادی کشورهای خلیج فارس را تحت تأثیر قرار دهد.

امارات متحده عربی و روسیه پیش از آنکه دولت بایدن تحریم‌هایی علیه روسیه اعمال کند، روابط خود را گسترش می‌دادند. اما بعد از آن، امارات به مرکزی برای صادرات مجدد کالاهای تحریمی تبدیل شد.

اگر ترامپ تحریم‌ها را لغو کند، روسیه ممکن است پرداخت‌های خود به واسطه‌های اماراتی را متوقف کند و به‌طور مستقیم از ایالات متحده خرید کند.

بورشچفسکایا گفت که اگر ترامپ تحریم‌ها را لغو کند، روسیه ممکن است همچنین به دنبال جبران عقب ماندگی در فروش سلاح به کشورهای خلیج فارس باشد.

حتی در دوران جنگ، کشورهای خلیج فارس در مورد فروش سلاح با روسیه مذاکره می‌کردند. در سال‌های اخیر تولیدکنندگان سلاح روسی کالاهای خود را در نمایشگاه‌های سلاح امارات، در کنار ایالات متحده به نمایش می‌گذاشتند.

مقامات ایالات متحده گفتند که معتقدند مزیت ایالات متحده در خلیج فارس نفت‌خیز رقابت سختی برای روسیه ایجاد می‌کند. کشورهای مانند قطر، امارات متحده عربی و عربستان سعودی به طور کامل به سیستم‌های دفاع هوایی ایالات متحده، مانند پاتریوت و تادد متصل هستند.

در عین حال، امارات همکاری خود را با ایالات متحده در بخش‌های پیشرفته فناوری مانند هوش مصنوعی گسترش می‌دهد، جایی که روسیه در رقابت با آن با مشکل روبه‌رو است.

همزمان که ترامپ در حال آزردن اروپا است، در حال جذب خلیج فارس است. پس از آنکه ریاض توافق کرد در طول چهار سال تا یک تریلیون دلار در شرکت‌های آمریکایی سرمایه‌گذاری کند، ترامپ روز جمعه اعلام کرد که عربستان سعودی مقصد اولین سفر خارجی او به عنوان رئیس‌جمهور خواهد بود.

او گفت: «آن‌ها توافق کردند که این کار را انجام دهند، بنابراین من به آنجا می‌روم، احتمالاً طی یک ماه و نیم آینده.»