به گزارش اکوایران، منابع آگاه تأیید کردند شورشیان سوری که هفته گذشته با تصرف دمشق، حکومت بشار اسد را سرنگون نمودند، از پهپادها و دیگر حمایت‌های مأموران اطلاعاتی اوکراین که هدفشان تضعیف روسیه و متحدان سوری مسکو بود، بهره بردند.

به نوشته واشنگتن پست، دستگاه اطلاعاتی اوکراین حدود ۲۰ اپراتور پهپادی باتجربه و حدود ۱۵۰ پهپاد با دید اول‌شخص را به مقر شورشیان در ادلب سوریه فرستادند. این کمک‌ها چهار تا پنج هفته پیش برای کمک به گروه شورشی هیئت تحریرالشام ارسال شد.

به‌گفته منابع اطلاعاتی غربی، کمک‌های کی‌یف نقش کمی در سرنگونی بشار اسد داشت. اما این اقدام در جهت تلاش‌های گسترده‌تر اوکراین برای ضربه‌زدن پنهانی به عملیات روسیه در خاورمیانه، آفریقا و حتی داخل روسیه برجسته است.

برنامه کمک‌های مخفیانه اوکراین در سوریه امری مخفی نبوده، اگرچه مقامات ارشد دولت بایدن بارها در پاسخ به سؤالات مدعی شدند که از آن آگاه نیستند. انگیزه اوکراین واضح است؛ در حالی که با حمله روسیه به خاک خود دست‌وپنجه نرم می‌کند، اطلاعات اوکراین به دنبال جبهه‌های دیگری بوده که بتواند به روسیه ضربه زده و متحدان آن را تضعیف کند.

اوکراین اهداف خود را اعلام کرده است. نشریه کی‌یف پست در مقاله‌ای به تاریخ ۳ ژوئن به نقل از یک منبع در سرویس اطلاعات نظامی اوکراین گزارش داد: «از ابتدای سال، شورشیان سوری تحت حمایت عوامل اوکراینی، ضربات متعددی به تأسیسات نظامی روسیه در منطقه وارد کرده‌اند».

آن مقاله شامل پیوند به فیلم‌هایی بود که حملات به یک پناهگاه سنگی، یک ون سفید و دیگر اهداف در سوریه را نشان می‌داد که به ادعای گزارش، توسط شورشیان حمایت‌شده از سوی اوکراین انجام گرفته بود. این روزنامه اشاره کرد که عملیات سوریه توسط یک واحد ویژه اطلاعات نظامی اوکراین به نام «کیمیک» در همکاری با اپوزیسیون سوریه اجرا شد.

ماه‌هاست که مقامات روسی درباره تلاش‌های اوکراین در سوریه شکایت کرده‌اند. الکساندر لاورنتیف، نماینده ویژه روسیه برای سوریه در مصاحبه ماه نوامبر با خبرگزاری دولتی تاس گفت: «ما اطلاعاتی داریم که حاکی از حضور متخصصان اداره اطلاعات اوکراین در ادلب است».

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز در ماه دسامبر با اشاره به گزارش روزنامه سوری الوطن که از ارتباط مستقیم رئیس اداره اطلاعات نظامی اوکراین با تحریرالشام خبر داده بود، مدعی شد که نیروهای اطلاعاتی اوکراینی در ادلبت به سر می‌برند.

پیش از حمله تحریرالشام که به سرنگونی اسد انجامید، مقامات کرملین ادعا کردند که ارتباط اوکراین با این گروه شورشی در راستای جذب جنگجویان سوری برای نبرد علیه روسیه بود. گزارش ماه سپتامبر وبگاه کِرِیدِل مدعی شد که اوکراین ۷۵ پهپاد را در توافق «پهپاد در برابر جنگجو» به تحریرالشام پیشنهاد کرده، اما هیچ شواهد مستقلی برای اثبات این ادعای روسیه وجود ندارد.

روسیه از پیشروی سریع تحریرالشام به سوی دمشق شگفت‌زده شد، اما جالب است که منابع روسی تلاش کرده‌اند نقش اوکراین را کم‌اهمیت جلوه دهند. طبق مقاله ۲ دسامبر وبگاه میدل‌ایست آی، یک حساب کاربری تلگرام که گفته می‌شود نمایانگر دیدگاه‌های ارتش روسیه است، با اشاره به کمک کی‌یف در این عملیات گفت: «اولاً، اعضای اداره اطلاعات نظامی اوکراین به ادلب سفر کردند، اما مدت کوتاهی در آنجا ماندند. به اندازه‌ای که برای آموزش سوری‌ها به منظور راه‌اندازی پهپادها کافی نبود».

عملیات سوریه تنها یکی از نمونه‌های عملیات اطلاعاتی نظامی اوکراین در خارج از کشور است که به منظور اذیت و آزار نیروهای روسی انجام می‌گیرد. بی‌بی‌سی در آگوست گزارش داد که اوکراین به شورشیان شمال مالی کمک کرده تا مزدوران روسی گروه واگنر را در یک کمین به دام بیاندازند. این حمله در ۲۷ جولای، ۸۴ نفر از نیروهای واگنر و ۴۷ نفر از نیروهای مالی را کشت.

چند روز بعد از عملیات مالی، آندری یوسوف، سخنگوی اطلاعات نظامی اوکراین گفت که شورشیان مالی به منظور انجام یک عملیات نظامی موفقیت‌آمیز علیه «جنایتکاران جنگی روسی»، «اطلاعات مورد نیاز و نه فقط اطلاعات» را دریافت کردند. بعد از این حمله، مالی روابط دیپلماتیک خود با اوکراین را قطع کرد.

بودانوف در آوریل ۲۰۲۳ گفته بود که اوکراین به دنبال مسئولان جنایات جنگی روسیه «در هر نقطه از جهان» است. او افزود: «ما چنین عملیات‌هایی را به منظور کاهش توان نظامی روسیه در هر جایی که ممکن باشد، انجام می‌دهیم. چرا آفریقا باید استثنا باشد»؟

همانند تلاش‌های اوکراین در آفریقا و حمله به منطقه کورسک روسیه، عملیات مخفیانه در سوریه نیز نشان‌دهنده تلاشی برای گسترش میدان نبرد و ضربه‌زدن به روس‌ها در مناطقی بوده که برای آن‌ها غیرمنتظره است. کمک‌های اوکراین تعیین‌کننده نبود، اما تا حدودی در سرنگونی مهم‌ترین شریک روسیه در خاورمیانه مؤثر واقع شد.

درست مانند شکست اسرائیل در پیشبینی و جلوگیری از حمله ۷ اکتبر حماس، روسیه متوجه همکاری اوکراین-تحریرالشام شد اما نتوانستند نیروهای خود را برای توقف آن بسیج کرده و مانع فاجعه شود.