به گزارش اکوایران، ارسال کالاهای هند به روسیه طی هفته گذشته از مسیری ترانزیت شد که علی‌رغم «توافق چابهار» به نظر می‌رسد هندی‌ها به دنبال مسیرهای جایگزین ایران هستند.

چابهار دور خورد؟

بنا بر گزارش دویچه وله، رسانه‌های هندی گزارش‌ داده‌اند این کشور در هفته گذشته ده‌ها کانتینر از برنج، چای، قهوه و غذاهای دریایی را از طریق بنادر گرجستان و بدون استفاده از مسیر ایران، به روسیه ارسال کرده است. به این ترتیب، هند با نادیده گرفتن «'توافق چابهار»، از مسیر دریایی جدیدی برای ارسال محموله‌های تجاری خود به روسیه استفاده کرده و گرجستان را جایگزین ایران کرده است.

بر اساس توافق ترانزیتی چابهار بین ایران، هند و افغانستان قرار بود تا هند محموله‌های ترانزیتی خود را از طریق بندر چابهار در جنوب ایران به افغانستان، آسیای میانه و روسیه منتقل کند. هند در حالی این توافق را نادیده گرفته که به نوشته ایلنا، مقام‌های ایران انتظار داشتند که در پی تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، مقدار ترانزیت کالا از مبدا هندوستان به روسیه از مسیر ایران افزایش یابد و در نتیجه، درآمدهای ترانزیتی و اشتغال ناشی از آن نیز رشد یابد.

هشدار درباره احتمال حذف چابهار از راه ابریشم

پیشتر نیز گزارش‌هایی در خصوص نادیده گرفته شدن توافق چابهار از سوی کشورهای هند و افغانستان منتشر شده بود. از جمله، روزنامه شرق در شماره روز ۱۵ فروردین سال ۱۴۰۱ در گزارشی با عنوان «چابهار در عزلت»' نوشت که دولت چین موافقت خود را با پیوستن افغانستان -تحت کنترل طالبان- به راه ابریشم اعلام کرده و هند هم محموله گندم خود را بدون استفاده از بندر چابهار، از طریق بنادر پاکستان به افغانستان رسانده است.

هند در حالی از بنادر پاکستان برای ترانزیت کالاهای خود استفاده کرده که این دو کشور، اختلاف‌های سیاسی دیرینه‌ای با یکدیگر داشته‌اند. در همین زمینه، مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران، چراغ سبز چین به طالبان را «زنگ خطری برای بندر چابهار ایران» توصیف کرد که می‌تواند منجر به حذف بندر چابهار از راه ابریشم شود. گزارش شرق نتیجه گرفته بود که به این ترتیب، افغانستان، چین، پاکستان و هند «'به نوعی ترجیح داده‌اند تا برای دستیابی به منافع مشترک، بر روی شراکت اقتصادی با ایران چشم ببندند»،' به طوری که حالا هند و چین حاضر به سرمایه‌گذاری در بندر چابهار ایران نیستند. در اسفند ماه سال گذشته هم رسانه‌ها در ایران نوشتند که هند انتقال محموله‌های گندم اهدایی به افغانستان را از مسیر پاکستان از سر می‌گیرد.

پیشینه توافق چابهار

پیش از این در اوایل خردادماه سال ۱۳۹۵ رسانه‌های رسمی نوشته بودند که در جریان سفر رئیس جمهوری افغانستان و نخست‌وزیر هند به ایران، سه کشور موافقتنامه اقتصادی سه جانبه توسعه بندر چابهار را امضا کردند. سه ماه بعد نیز گزارش‌هایی در خصوص 'نهایی شدن این توافق میان ایران، هند و افغانستان منتشر شد. این گزارش‌ها درباره اهمیت توافق چابهار، از جمله نوشته بودند که منطقه چابهار به دلایلی همچون آسیب‌پذیر نبودن هنگام بروز بحران به خاطر دوری از تنگه هرمز، یک گذرگاه ارتباطی مطمئن و مقرون به صرفه بین‌المللی برای این کشورها به شمار می‌رود.

 

رسانه‌های رسمی هم‌چنین پیش‌بینی می‌کردند که با اجرایی شدن توافق چابهار، درآمدهای ترانزیتی ایران افزایش می‌یابد و بندر چابهار به مرکز منطقه‌ای ترانزیت، انرژی و تجارت تبدیل خواهد شد. حسن روحانی، رئیس جمهوری وقت کشور نیز گفته بود که این توافق، علیه هیچ کشوری نیست بلکه اقدامی در راستای توسعه اقتصادی منطقه است. روحانی در یک سخنرانی تلویزیونی با بیان این که این توافق «بهار» را برای هر سه کشور به ارمغان می‌آورد، افزوده بود: «امروز یک روز تاریخی و مهم در توسعه مناسبات سه کشور است».