توافق روی میز، دیپلماسی در بن‌بست

به گزارش اکوایران؛ اکنون، وقفه طولانی‌مدت مذاکرات احیای برجام که پس از تکمیل متن اصلی توافق برقرار شد، چشم‌انداز موفقیت این روند را تیره کرده است.

احیای توافق هسته‌ای ایران که تنها یکی‌دو ماه پیش قریب‌الوقوع تلقی می‌شد، با عدم حل و فصل آخرین اختلاف باقیمانده میان ایران و آمریکا، به چشم‌اندازی بعید تبدیل شده است.

توافق روی میز و مذاکرات در بن‌بست است

استفانی لیختنشتاین و نهال طوسی خبرنگاران نشریه پلتیکو در گزارشی نوشته‌اند: مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای ایران به بن بست کامل رسیده است. با وجود داشتن یک توافق تقریباً 27 صفحه‌ای تقریباً آماده اجرا، دیپلمات‌ها هنوز بر سر یک نقطه اختلاف نهایی بین ایالات متحده و ایران معطل هستند: وضعیت شاخه قدرتمند نیروهای نظامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در سال 2019 در فهرست [ادعایی] "سازمان تروریستی خارجی" وزارت خارجه آمریکا قرار گرفت، به عنوان بخشی از کمپین "فشار حداکثری" رئیس جمهور دونالد ترامپ پس از خروج از توافق هسته‌ای.

اکنون این موضوع به مراحل نهایی مذاکرات طولانی مدت کشیده شده و از چنان حساسیت سیاسی در واشنگتن و تهران برخوردار است که مصالحه غیرممکن بوده و اکنون بیش از پیش غیر واقعی به نظر می‌رسد.

مناقشه سازش‌ناپذیر

تهران خواهان پایان دادن به سیاست‌های تحریمی دولت ترامپ است و حذف سپاه پاسداران از لیست FTO را پیش‌شرط احیای برجام می‌داند، در حالیکه آمریکا چنین درخواستی را فرابرجامی توصیف می‌کند و مدعی است که ایران باید در ازای این اقدام، امتیازات فرابرجامی و غیرهسته‌ای بدهد. 

یک مقام آمریکایی آگاه به این موضوع به پولیتیکو گفت: موضع ایالات متحده این بوده است که تا زمانی که ایران با برداشتن گام‌های خاصی برای کاهش نگرانی‌های امنیتی فراتر از برجام موافقت نکند، واشنگتن این نام‌گذاری را لغو نخواهد کرد. و این موضع تغییر نمی کند، به ویژه با توجه به تهدیدهای [ادعایی] مداوم سپاه علیه آمریکایی ها».

دولت بایدن همچنین در داخل با مقاومت سیاسی دو حزبی مواجه است. به گفته این مقام، «به دلیل همه این عوامل، «دولت بایدن در این مرحله بسیار بعید است که این نامگذاری را در چارچوب مذاکرات برجام کنار بگذارد».

اکنون به نظر می رسد که برچسب FTO بلندترین مانع باشد. انریکه مورا، مسئول اتحادیه اروپا که مذاکرات غیرمستقیم بین آمریکا و ایران را هماهنگ می کند، در هفت هفته گذشته پیشنهادات بین دو طرف را بیهوده منتقل می‌کند و حتی در ماه گذشته در تلاش برای دستیابی به یک توافق بین تهران و واشنگتن به دیپلماسی شاتل پرداخته است. با این حال، مذاکرات به طور موثر متوقف شده است.

در حالی که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران و جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک تماس تلفنی اخیر درباره احتمال دیدار شخصی دیگری گفت‌وگو کرده‌اند، هیچ دیداری محقق نشده است.

وزیرخارجه ایران به بورل گفته است که «دولت آمریکا باید شجاعت اصلاح سیاست های اشتباه گذشته کاخ سفید را داشته باشد. در اراده دولت ایران برای دستیابی به یک توافق خوب و بادوام تردیدی وجود ندارد».

در این میان، تعداد فزاینده‌ای از سناتورهای جمهوری‌خواه و همچنین برخی از سناتورهای کلیدی از حزب دموکرات، بایدن و کاخ سفید را تحت فشار گذاشته‌اند که با خواسته ایران مخالفت کند.

بسیاری از تحلیلگران سیاست خارجی استدلال کردند که انبوهی از تحریم های غیرهسته ای با هدف از بین بردن تلاش های آینده برای بازگشت به توافق هسته ای است - پیش بینی ای که اکنون به نظر می رسد، با افزایش احتمال شکست مذاکرات، موفق شده است.

راهکار بالقوه: مذاکره جداگانه پس از احیای برجام

یک گزینه بالقوه ممکن است توافقی برای بحث در مورد خروج از فهرست در یک مذاکره جداگانه و پس از احیای موفقیت آمیز توافق هسته ای باشد.

حامیان منع اشاعه نگرانند که مذاکرات برای همیشه از هم بپاشد. کلسی داونپورت، مدیر سیاست منع اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات مستقر در واشنگتن، گفت: «اگر چشم انداز بازگرداندن برجام از بین برود، بحران هسته ای تشدید می شود و خطر درگیری به طور چشمگیری افزایش می یابد. بازگرداندن توافق هسته ای تنها گزینه خوب برای جلوگیری از بحران هسته ای است».

توافقی با همه جزئیات فنی

پیش نویس توافق که در مذاکرات با میانجیگری اتحادیه اروپا در پایتخت اتریش در سال گذشته شکل گرفت، حاوی تمام عناصر لازم برای بازگرداندن ایالات متحده و ایران به انطباق کامل با توافق اولیه 2015 است. آمریکا تحریم‌های ایران را در ازای محدودیت‌های شدید بر برنامه هسته‌ای این کشور لغو می‌کند.

همه جزئیات فنی در مذاکرات پرزحمت بین دیپلمات های بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایران، روسیه، چین و ایالات متحده مورد توافق قرار گرفته است.

یکی از مقامات ارشد غربی که در این مذاکرات شرکت کرده است، به پولیتیکو گفت: «می‌توانم به شما بگویم افرادی که سرمایه‌گذاری زیادی در این مذاکره کردند، ناامید شده‌اند، زیرا یک توافق بسیار خوب که به نفع همه طرف‌ها است و همچنین معماری منع اشاعه، گروگان سؤالات دوجانبه ‌ای است که هیچ ربطی به این مذاکرات ندارد».