مهم ترین درس جنگ اوکراین برای پکن

دیوید سیکس، تحلیلگر مسائل بین الملل و پژوهشگر شورای روابط خارجی، با انتشار یادداشتی در پایگاه تحلیلی فارن افرز با عنوان «چین از جنگ روسیه در اوکراین چه می آموزد؟» به بررسی این موضوع پرداخته است. این مقاله در دو بخش ترجمه شده که در ادامه بخش اول آن منتشر می شود:

مخاطرات زندگی با همسایگان توسعه طلب

به گزارش اقتصادنیوز، ورای اروپا، تأثیر حمله روسیه به اوکراین در 5000 مایل دورتر، در جزیره تایوان به شدت احساس می شود. بسیاری از تایوانی ها از این بابت نگرانند که شاید نفر بعدی باشند که مورد تهاجم یک همسایه قدرتمندتر قرار می گیرند.

این هراسی بی جهت نیستند. علی رغم تفاوتهای میان اوکراین و تایوان از بسیاری جهات، این دو دموکراسی نسبتاً جوان که در مجاورت همسایگان خودکامه بزرگتری زندگی می کنند که از گذشته چشم به قلمروهایشان داشتند، با مشکلات استراتژیک بسیار مشابهی روبرو هستند.

خودکامگانی در پی وحدت تاریخی

درست همان گونه که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، احیای «وحدت تاریخی» بین روسیه و اوکراین را نوعی رسالت معنوی خوانده، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین باور دارد اتحاد مجدد سرزمین اصلی چین با استان جدا‌شده تایوان به تثبیت جایگاه او در تاریخ کمک خواهد کرد.

شی تقریبا به همان شیوه ای از تایوان سخن می گوید که پوتین در مورد اوکراین صحبت می کند. او پیوندهای خونی را برجسته کرده و استدلال می کند که چین و تایوان یک خانواده هستند. در حالی که پوتین اخیراً درک متداول از حاکمیت دولت را به چالش کشیده تا بگوید که اوکراین شایسته آن نیست، شی (مانند اسلاف خود) به طور کلی حاکمیت تایوان را انکار می کند.

محاسبات متفاوت شی

علی‌رغم این شباهت‌ها، تصور این که حمله روسیه به اوکراین باعث شدت گرفتن تمایل چین برای الحاق تایوان خواهد شد، اشتباه است. اساساً محاسبات رهبران چین در مورد استفاده از زور علیه تایوان مبتنی بر تصمیماتی سیاسی است که اقدامات مسکو بر آنها تأثیری نخواهد داشت.

علاوه بر این، مقامات چینی به خوبی می دانند که حمله به تایوان در حال حاضر به احتمال زیاد به ترس غرب مبنی بر تشکیل یک محور اقتدارگرایانه و آغاز همکاری مشترک پکن و مسکو دامن می زند و در نتیجه احتمال مداخله مستقیم ایالات متحده و متحدانش را افزایش می دهد.

پیش فاکتور هزینه های آتی

با این وجود، شی و رهبری ارتش آزادیبخش خلق چین رویدادهای اوکراین را از نزدیک زیر نظر دارند و به دنبال درس هایی هستند که ممکن است در صورت درگیری با تایوان به کار گرفته شوند. عملیات روسیه به هیچ وجه عزم چین برای تحت کنترل گرفتن تایوان را متزلزل نخواهد کرد.

از دیدگاه پکن، جنگ روسیه در اوکراین صرفاً پیش‌نمایش واقع‌بینانه از هزینه‌هایی است که چین در صورت توسل به جنگ متحمل خواهد شد. رهبران چین شکست های روسیه را بررسی خواهند کرد و برنامه های عملیاتی خود را برای جلوگیری از اشتباهات مشابه تطبیق خواهند داد.

القای یک شکست استرتژیک

بنابراین، تایوانی ها  و آمریکایی ها باید هر مرحله از جنگ در اوکراین را از دیدگاه یک مقام چینی بررسی کنندو  با انجام این کار حقایق یا الگوهایی را شناسایی کنند که ممکن است مقامات چینی روی آن متمرکز شده و همچنین توانایی هایی را که تایوان باید برای بازدارندگی اتخاذ کند، شناسایی کنند.

اگرچه اشتباه است که تصور کنیم اقدامات مسکو تأثیر مستقیمی بر تصمیمات پکن دارد، اما شناسایی نوع شواهدی که می‌تواند چین را متقاعد کند که تصمیم پوتین برای حمله به اوکراین یک اشتباه بزرگ استراتژیک است، می‌تواند به استراتژیست‌های تایوانی و آمریکایی کمک کند تا چین را از تصمیم حمله فاجعه آمیز به تایوان بازدارند.

جهانی با آرامش کمتر!

حمله روسیه به اوکراین موید این باور رهبران چین است که وارد دوران خطرناک تری می شویم و باید برای احتمال بیشتر وقوع جنگ آماده شد. شی در تماس خود با جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده پس از آغاز جنگ، خاطرنشان کرد که «روند غالب صلح و توسعه با چالش های جدی مواجه است» و «جهان نه آرام است و نه باثبات». سخنان شی به شدت نشان می‌دهد که چین به افزایش هزینه‌های دفاعی خود ادامه داده و همچنان بر توسعه قابلیت‌هایی متمرکز است که ارتش آزادیبخش خلق برای فتح تایوان به آن نیاز دارد.

مصونیت از طریق اقتصاد

از آنجا که ایالات متحده ائتلافی از کشورها -از جمله بسیاری از اقتصادهای برتر جهان- برای اعمال تحریم های شدید علیه روسیه ایجاد کرده، چین این تلاش ها را برای شواهدی مبنی بر کاهش نفوذ ایالات متحده بررسی می کند. از منظر پکن، هرگونه شکاف در این ائتلاف خبر دلچسبی است، و مطمئناً به خاطر سپرده که برخی از شرکای نزدیک ایالات متحده، مانند هند، روسیه را تحریم نکرده و یا حتی پس از انتشار گزارش‌هایی درباره جنایات جنگی روسیه، تهاجم این کشور به اوکراین را محکوم نکرده‌اند.

چین احتمالاً تصور می‌کند که حمایت جهانی از تایوان کم نفس تر از حمایت از اوکراین خواهد بود، زیرا تعداد کمی از کشورها روابط دیپلماتیک با تایوان دارند و بسیاری از آنها حتی روابط غیر رسمی بالایی با این جزیره ندارند. علاوه بر این، روسیه با موفقیت از روابط اقتصادی خود با برخی کشورها استفاده کرده تا آنها را در حاشیه نگه دارد. این مسئله احتمالاً به چین اطمینان داده که قدرت اقتصادی بسیار بیشتر این کشور مانع از حمایت بسیاری از کشورها از تایوان خواهد شد.

استراتژی «گردش دوگانه»

چین همچنین تحریم های اعمال شده علیه روسیه را بررسی و اقداماتی را برای کاهش آسیب پذیری خود در برابر اقدامات مشابه انجام خواهد داد. به عنوان اولین اقدام، پکن استراتژی «گردش دوگانه» خود را -ارتقای صادرات و در عین حال تشویق تقاضای داخلی قوی‌تر- در تلاش برای افزایش وابستگی اقتصادی سایر کشورها به چین و کاهش وابستگی آن به دیگران، تسریع خواهد کرد.

این استراتژی دو هدف را دنبال می‌کند: مصون کردن اقتصاد چین از تحریم‌ها و ایجاد هرگونه تحریمی که کشورهای غربی برای جلوگیری یا مجازات حمله به تایوان علیه پکن اعمال می‌کنند، بیشتر از چین به غرب آسیب می‌زند. چین همچنین تلاش خواهد کرد تا فناوری های حیاتی مانند نیمه هادی ها را در داخل تولید کند، وابستگی خود را به سیستم مالی ایالات متحده و دلار کاهش دهد و از جایگزینی برای سوئیفت -سیستم پرداخت های بین المللی مبتنی بر دلار- حمایت کند. صرف نظر از میزان پیشرفت چین در این جبهه، رهبران آن احتمالاً مطمئن هستند که متحدان ایالات متحده با توجه به مرکزیت این کشور در زنجیره های تامین جهانی، در اعمال تحریم های گسترده علیه چین بسیار محتاط تر خواهند بود.

هشدار بازدارنده هسته ای

به طور بالقوه مهم ترین درسی که چین از جنگ در اوکراین آموخته این است که ایالات متحده مداخله نظامی مستقیم علیه یک حریف مجهز به سلاح هسته ای را پی نمی گیرد. قبل از حمله روسیه به اوکراین، ایالات متحده مداخله نظامی مستقیم را از روی میز حذف کرد و بایدن هشدار داد که «روابط مستقیم بین ناتو و روسیه جنگ جهانی سوم است».

تحلیلگران و سیاست گذاران چینی احتمالاً به این نتیجه رسیده اند که زرادخانه هسته ای روسیه، ایالات متحده را از مداخله مستقیم منصرف و سلاح های هسته ای فضای بیشتری را برای عملیات های متعارف ایجاد می کند. استراتژیست‌های چینی احتمالاً بر این باورند که این امر تصمیم این کشور برای سرمایه گذاری هنگفت برای افزایش زرادخانه هسته ای خود را موجه می کند -وزارت دفاع ایالات متحده اخیراً تخمین زده که ظرف یک دهه ظرفیت این زرادخانه به حداقل 1000 کلاهک خواهد رسید. علاوه بر این، چین با مشاهده شمشیرهای هسته‌ای پوتین، ممکن است به این نتیجه برسد که می‌تواند با افزایش سطح هشدار هسته‌ای یا انجام آزمایش‌های هسته‌ای در ابتدای درگیری، از مداخله ایالات متحده به نمایندگی از تایوان جلوگیری کند.