پخت و پز کیک اقتصادی در دوران روحانی و رئیسی

به گزارش اکوایران، ابراهیم رئیسی قبل از انتخابات در زمینه اقتصاد وعده‌های زیادی داد. یکی از اصلی‌ترین وعده‌های او در زمینه رشد اقتصادی بود، تا جایی که حتی قول رسیدن به رشد 8 درصدی نیز به گوش می‌رسید. در چند روز گذشته آمار مربوط به رشد اقتصادی تابستان 1401 منتشر شد؛ بنابراین اکنون کارنامه یکسالگی دولت سیزدهم در زمینه رشد اقتصادی در دست است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ابراهیم رئیسی نه‌تنها نتوانسته نرخ رشد اقتصادی را بالا ببرد، بلکه نسبت به زمانی که دولت را در تابستان سال گذشته تحویل گرفت، رشد اقتصادی کاهش یافته است.

برای ارزیابی بهتر عملکر ابراهیم رئیسی در موضوع رشد اقتصادی، بهتر است وضعیت این شاخص را در یک سال نخست دولت او با عملکرد یک سال نخست دولت حسن روحانی در همین زمینه مقایسه کنیم.

افت رشد اقتصادی در دولت رئیسی

در چهار فصل منتهی به تابستان 1400 که رئیسی دولت را تحول گرفت، میانگین رشد اقتصادی ایران حدود 4.6 درصد بوده است. این درحالیست که میانگین رشد اقتصادی چهار فصل نخست زمامداری ابراهیم رئیسی 3.3 درصد بوده است. همچنین رشد اقتصادی در بهار سال گذشته نزدیک به 7 درصد و در تابستان 4.4 درصد به ثبت رسیده است. بر اساس آخرین آمار منتشر شده این شاخص در تابستان سال جاری به 2.5 درصد رسیده است. به عبارت دیگر رئیسی رشدهای 4 و 7 درصدیِ قبل از آغاز ریاست‌جمهوری‌اش را به کانال 2 درصد رسانده است.

به طور کلی با توجه به روندی که رشد اقتصادی قبل از شروع دولت داشته، می‌توان عنوان کرد که این شاخص در دولت رئیسی کُندتر شده است. البته قسمتی از این کندتر شدنِ درصدِ رشد، به علت خروج از دوران پسارکود و رشدهای منفی است. یکی از اصلی‌ترین دلایل مثبت بودن رشد اقتصادی در یک سال گذشته، رشد بالای بخش خدمات بود. با همه‌گیری کرونا، ضربه مهلکی به بخش خدمات وارد شد و برای چندین فصل متوالی این بخش رشد منفی را تجربه کرد؛ اما پس از خو کردن اقتصاد با شرایط کرونایی، این بخش به روال عادی برگشت و چون خدمات سهم زیادی از کیک اقتصاد ایران دارد (بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی)، افزایش ارزش افزوده این بخش منجر به رشد اقتصادی کل شد.

کارنامه حسن روحانی در رشد اقتصادی

میانگین رشد اقتصادی در چهار فصل قبل از اینکه حسن روحانی دولت را تحویل بگیرد، منفی 2.3 درصد بود. در پاییز و زمستان 91 نرخ رشد به ترتیب منفی 8 و منفی 7 درصد به ثبت رسید. این نرخ در بهار 92 به حدود یک درصد و در تابستان که روحانی زمام امور را به دست گرفت به 4.7 درصد رسید. در چهار فصل نخستی که روحانی دولتش را آغاز کرد، میانگین رشد اقتصادی 2.6 برآورد شده است. به بیان دیگر رشد اقتصادی در یک سال نخست دولت یازدهم به طور میانگین حدود 5 درصد بهتر از یکسال قبل از شروع این دولت شده بود. البته نرخ رشد تابستان سال 93 (یکسالگی دولت روحانی) به 3.8 درصد رسید که نسبت به شروع دولتش پایین‌تر بوده است، اما اگر روند را بررسی کنیم، می‌توان فهمید که رشد اقتصادی در یک سال نخست روحانی روندی مثبت داشته و دولت توانست کشور را از رکود اقتصادی خارج کند.

مقایسه عملکرد شیخ و سید در رشد اقتصادی

هم حسن روحانی و هم ابراهیم رئیسی دولت را زمانی تحویل گرفتند که کمی پیش از آنها رشد اقتصادی منفی بوده است. به عبارت دیگر زمانی که روحانی دولت را در تابستان 92 تحویل گرفت رشد تا زمستان 91 منفی به ثبت رسیده بود و همین طور زمانی که رئیسی در تابستان 1400 دولتش را آغاز کرد، رشد اقتصادی تا تابستان 99 منفی بوده است. با وجود اینکه رئیسی نسبت به روحانی فاصله بیشتری با رشدهای اقتصادی منفی داشت، اما به هر حال هر دو فرد، وارث اقتصادی خسته و بی‌جان بوده‌اند.

قبل از اینکه رشد اقتصادی از میانه‌های سال 90 منفی شود، حجم حقیقی فصلی اقتصاد ایران (ارزش افزوده شکل‌گرفته در یک فصل) حدود 175 هزار میلیارد تومان بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود اینکه رشد در یک سال اول دولت روحانی روندی صعودی و رو به رشد داشت، باز هم روحانی نتوانست پس از یک سال حجم اقتصاد ایران را به سال‌های قبل از رکود برساند. این اتفاق برای ابراهیم رئیسی نیز صدق می‌کند. دولت سیزدهم هنوز نتوانسته حجم اقتصادی ایران را به سال‌های قبل از رکود برساند. به بیان دیگر در تابستان امسال با وجود رشد مثبت اقتصادی همچنان ارزش افزوده ایران پایین‌تر از سال‌های 96 و نیمه نخست 97 است.

حسن روحانی در نخستین فصل سال 95 یعنی 10 فصل بعد از تحویل گرفتن دولت، توانست حجم اقتصاد ایران را به دوره قبل از رکود برساند. حالا باید دید رئیسی چه زمانی می‌تواند اقتصاد کشور را به سال‌های 96 و 97 بازگرداند.

به طور کلی می‌توان گفت حسن روحانی، نسبت به ابراهیم رئیسی، توانست اقتصاد را با سرعت بیشتری از رشد منفی و رکود خارج کند. البته باید به چشم‌انداز مثبتی که در آن برهه زمانی ناشی از مذاکرات برجام در جامعه بود نیز اشاره کرد که کمک شایانی به روحانی در این سرعت کرده بود.