​برخی کارشناسان یکی از مهم ترین مسیرهای درآمدزایی دولت را فروش اوراق بدهی دولتی به مشتریان خود در بازار اولیه می دانند. در این بازار، بانک ها و بورسی ها مهم ترین مشتریان محسوب شده و با توجه به نیاز خود و ویژگی اوراق عرضه شده در حراج مشارکت می کنند. برخی کسب درآمد بالای دولت در این معاملات را مسیری غیر تورمی در تامین کسری بودجه دولت دانسته و معتقد هستند احتمال رشد تورم از این مسیر پایین تر خواهد بود. چرا که دولت بافروش اوراق، عموما پولی چاپ نمی کند و  هر چه بیشتر کسب درامد کند نیازش به برداشت از بانک مرکزی و سایر درآمدهای تورم زا پایین تر خواهد آمد.

اکنون در سال جاری سی و پنج مرحله حراج اوراق بدهی دولتی در ایران برگزار شده و در این مدت سطح قابل توجهی اوراق از کسری بودجه دولت تامین شد. این در حالی است که در یک ماه و نیم اخیر، حدودا 5 هفته  دولت هیچ درآمدی نداشته و سطح معاملات در بازار اولیه برابر با صفر بوده است. اگر رشد در آمدها در این بازار امری مثبت در اقتصاد ایران قلمداد شود طبیعتا حجم صفر مشارکت مشتریان در بازار اولیه رویدادی منفی از حیث تورم زایی فعالیت درآمدی دولت عنوان خواهد شد. در ادامه داده های بانک مرکزی از وضعیت حراج اوراق بدهی دولتی نشان می دهد تنها یک بانک از ششمین صفر دولت جلوگیری کرده و در خرید اوراق از دولت مشارکت داشته است.

درهمین رابطه به گزارش اکوایران به نقل از اقتصادنیوز، روند اوراق بدهی دولتی در سال جاری مسیر پرنوسانی را پشت سرگذاشته است. در این بازار دولت اوراق خود را به مشتریان خود اعم از بانک ها و نهادهای تامین سرمایه در بازار عرضه کرده و متقاضیان در بازار متناسب با صلاحدید خود از دولت خریداری می کنند. این درآمدزایی در بده بستان میان دولت و مشتریان دستخوش رکود جدی در هفته های اخیرشده است. این در حالی است که در هفته پایانی دی ماه باز هم خرید اوراق از سوی مشتریان سمتی صعودی پیدا کرده است.

حجم خرید 500 میلیاردی اوراق از سوی بانک ها 

در هفته منتهی به 27 دی ماه 1402، تقریبا 560 میلیارد تومان اوراق از دولت خریداری شد. این در حالی است که در هفته قبل آن مشارکت مشتریان در بازار اولیه اوراق بدهی برابر با صفر بود. در سال جاری دولت 5 هفته صفر را در این بازار رقم زده که غالب آن در فصل پاییز به ثبت رسیده است. در نهایت مجموعا در بازار اولیه سال جاری حدودا درآمد دولت برابر با 67 هزار میلیارد تومان رقم خورد

نکته مهم دیگر در معاملات بازار اولیه پاییزی آن بود که در 9 هفته منتهی به مرحله سی و پنجم حراج اوراق بدهی، سهم بازار سرمایه از تامین کسری بودجه دولت از این مسیر برابر با صفر بوده و عموما اگر درآمدی بوده از ناحیه بانک ها رقم خورده است.

در این هفته نیز تمام اوراق خریداری شده در بازار اولیه، از سوی بانک ها بوده و سهم این دسته از مشتریان در حراج اوراق این هفته برابر با 100 درصد بوده است.

با توجه به ویژگی مشتری حاضر در بازار، جنس اوراق خریداری شده از نرخ سود کمتر و تاریخ سررسید نزدیک تر برخوردار بوده است.

رکوردزنی در نرخ سود اوراق بدهی دولتی

اوراق بدهی دولتی در بازار اولیه عمدتا دو دسته بوده است. اراد 120 و اراد 122 که در آن اوراق بدهی با نرخ سود پایین تر از سوی بانک ها خریداری شده است.

اراد 122 نرخ سودی برابر با 23.75 درصد داشته و تاریخ سررسید آن تقریبا دو ساله بوده است. این عموما به خصلت و ماهیت معاملات بانکی مربوط است. در بانک ها غالبا آن دسته از اوراق که تاریخ سررسید کوتاه تری دارند به علت نیاز به نقدینگی در بازه های کوتاه تر، جذابیت بیشتری دارد.

اوراق بدهی