به گزارش اکوایران، به مظر می‌رسد توافق غافلگیرکننده ایران و عربستان سعودی برای احیای روابط دیپلماتیک درهای زیادی را برای ایالات متحده هم باز خواهد کرد. از جمله یافتن راهی برای برنامه هسته‌ای تهران و فرصتی برای تحکیم آتش‌بس در یمن. اما نقش‌آفرینی چین به عنوان میانجی صلح در منطقه‌ای که آمریکا از قدیم در آن صاحب‌نفوذ بوده، عمیقاً مقامات واشنگتن را مضطرب خواهد کرد.

مهم‌ترین جنبه توافق

به نوشته خبرگزاری رویترز، این توافق پس از چهار روز گفتگوهای مخفی ایران و عربستان در پکن به سرانجام رسید. روز جمعه، جان کربی، سخنگوی کاخ سفید گفت که با وجود اینکه واشنگتن مستقیماً در مذاکرات دخالتی نداشت اما عربستان سعودی، مقامات آمریکایی را در جریان آن قرار دادند.

کربی سعی کرد نقش چین در تحولات روز جمعه را کم‌اهمیت جلوه داده و ادعا کرد کاخ سفید معتقد است فشارهای داخلی و خارجی، از جمله بازدارندگی مؤثر عربستان، در نهایت تهران را پای میز مذاکره آورد. اما جفری فلتمن، مقام ارشد سابق ایالات متحده و سازمان ملل متحد گفت که بعد از بازگشایی سفارت‌ها، نقش‌آفرینی چین مهم‌ترین جنبه این توافق است. فلتمن که عضو مؤسسه بروکینگز است، گفت: «این ماجرا به عنوان یک سیلی به دولت بایدن و مدرکی از قدرت روبه‌رشد چین تفسیر خواهد شد».

گفتگوهای هسته‌ای

این توافق در حالی حاصل شد که پس از دو سال تلاش ناموفق آمریکا برای احیای برجام، ایران به برنامه هسته‌ای خود سرعت می‌بخشد. این فرآیند با تحریم‌های شدید آمریکا علیه تهران به بهانه نقض حقوق بشر، پیچیده‌تر شده است.

برایان کاتولیس، عضو «مؤسسه خاورمیانه» گفت که این توافق برای ایالات متحده و اسرائیل راه جدیدی برای احیای مذاکرات هسته‌ای ایران به همراه سعودی‌ها خواهد ساخت. او گفت: «عربستان سعودی به شدت نگران برنامه هسته‌ای ایران است. اگر قرار باشد این گشایش، معنادار و تأثیرگذار باشد، باید از نگرانی‌های مربوط به برنامه هسته‌ای ایران بکاهد. در غیر این صورت، این توافقی نمایشی خواهد بود».

توافق تهران و ریاض همچنین امید جدیدی برای صلح پایدار در یمن به وجود آورد. جنگ یمن که در سال ۲۰۱۴ آغاز شد، محل نیروهای مورد حمایت ایران با عربستان است. در آوریل سال گذشته، با میانجی‌گری سازمان ملل بر سر آتش‌بس در یمن توافق شد. حتی علی‌رغم انقضای آن در اکتبر و بدون توافق طرفین، تا حد زیادی ادامه پیدا کرد. جرالد فیرستاین، سفیر سابق ایالات متحده در یمن ادعا کرد که ریاض بدون گرفتن امتیاز با این موضوع کنار نمی‌آید. حال ممکن است این امتیاز، موضوع یمن باشد یا چیز دیگری که از دید ما پنهان است.

پررنگ‌تر شدن نقش چین

دَنیِل راسِل، دیپلمات ارشد ایالات متحده در امور شرق آسیا در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما گفت که میانجی‌گری چین در این توافق پیامدهای مهمی برای واشنگتن دارد. راسل گفت که میانجی‌گری چین برای توافقی دیپلماتیک که جزء هیچ‌کدام از طرفین آن نیست، عجیب است. وی افزود: «آیا در آینده هم اتفاقات این‌چنینی خواهد افتاد؟ آیا سفر شی جین‌پینگ به مسکو می‌تواند مقدمه‌ای برای میانجی‌گری چین بین روسیه و اوکراین باشد؟»

به گفته نیسان رفعتی، تحلیلگر ارشد ایران در گروه بین‌المللی بحران: «پای ایران وسط باشد، نمی‌دانیم که نتیجه ماجرا برای آمریکا خوب است یا بد». رفعتی گفت: «در شرایطی که واشنگتن و دیگر کشورهای غربی‌ فشار علیه جمهوری اسلامی را افزایش می‌دهند، تهران فکر می‌کند که می‌تواند انزوای خود را شکسته و با توجه به نقش چین، از پوشش یک ابرقدرت استفاده کند».

دخالت چین قبلاً نیز باعث ایجاد تردید واشنگتن در مورد انگیزه‌های پکن شده بود. مایکل مک‌کال، نماینده جمهوری‌خواه و رئیس کمیته روابط خارجی کنگره آمریکا که از این توافق خشمگین شده با رد تصویر چین به عنوان میانجی صلح ادعا کرده که [از نگاه آمریکا] پکن مسئولانه عمل نکرده و نمی‌توان آن را بی‌طرف یا منصف دید.

به گفته کربی: «ما نفوذ چین در خاورمیانه یا در آفریقا یا آمریکای لاتین، را تحت نظر داریم. ما قطعاً تحرکات چین برای به دست‌آوردن نفوذ و جای پا در سایر نقاط جهان را دنبال می‌کنیم.

جان آلترمن، عضو مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی واشنگتن گفت که این اتفاق، به درک قدرت و نفوذ فزاینده چین کمک کرده و روایت کاهش حضور جهانی ایالات متحده را تقویت می‌کند. او افزود: »چین در پیام واضحی می‌گوید که اگرچه ایالات متحده قدرت نظامی برتر در خلیج‌فارس است اما چین نیز نفوذ دیپلماتیک چین پرقدرتی در منطقه دارد».