مصرف جایگزین سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران

به گزارش اکوایران و بنا به آخرین داده های منتشر شده مرکز آمار از تولید ناخالص داخلی ایران؛ رشد حجم اقتصاد ایران از 189 هزار میلیارد تومان در پاییز سال 1400 به 195 هزار میلیارد تومان در پاییز سال گذشته رسیده، بر همین اساس رشد اقتصادی پاییز سال 1401 در حدود 2.8 درصد بوده است. همچنین رشد اقتصادی بدون احتساب نفت نیز 1.6 درصد برآورد شده، بالاتر بودن رشد اقتصادی کل از رشد اقتصادی بدون نفت نشان از رونق بخش نفت و گاز در پائیز سال گذشته دارد.

از سمت اجزای هزینه‌ای، رشد مصرف خصوصی در پاییز سال گذشته 4 درصد برآورد شده، بررسی‌ها نشان می‌دهد سرعت رشد مصرف در دو سال گذشته نسبت به سرعت رشد حجم اقتصاد ایران بسیار سریع تر بوده است. برای مثال رشد مصرف خصوصی در میانه سال 1400 در کانال 15 درصد قرار داشته، این در حالیست که رشد اقتصادی کل در همان بازه زمانی در محدوده 4 درصد قرار داشته است.

بررسی ها نشان می دهد سهم مصرف خصوصی مردم از کیک اقتصاد ایران 50.7 درصد است، به بیان ساده تر بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی ایران به مصرف مردم می رسد. این در حالیست که این سهم در سال 90 به 45 درصد هم نمی رسید. اقتصاد ایران در یک دهه گذشته تقریبا دچار رکود بوده و مقدار قابل توجهی به حجم آن افزوده نشده است. اما با توجه به چسبنگی هایی که مصرف دارد، رشد مصرف تقریبا سه برابر رشد اقتصاد در 10 سال گذشته بوده است.

به طبع زمانی که سرعت رشد مصرف از سرعت رشد اقتصادی بالاتر است، بایستی از سایر بخش ها کم بیاوریم. از همین رو سهم سزمایه گذاری از حجم اقتصاد ایران در طول این دوره کاهش یافته است. به عبارت دیگر در سال 90 سهم انباشت سرمایه ناخالص از تولید ناخالص داخلی حدود 25 درصد بوده، این در حالیست که اکنون این سهم به 13 درصد رسیده است.

یکی از نکات مهم در یک دهه گذشته سهم دولت از حجم اقتصاد است، سهم دولت از تولید ناخالص داخلی ایران حدود 13 درصد برآورد شده. در حالی که این سهم در سال 1401 به بالای 25 درصد رسیده است، به بیان ساده تر در سال گذشته یک چهارم ارزش افزوده اقتصادی توسط دولت تقاضا و مصرف شده است. در طول دهه 90 در حالی که میانگین رشد اقتصادی حدود یک درصد بوده، میانگین رشد سالانه مخارج دولت حدود 9 درصد تخمین زده شده است. همین امر نیز موجب گشته تا سهم دولت از اقتصاد ایران افزایش یابد.