طنین هولوکاست جدید در سرزمین هفتاد و دو ملت؛ چرا تخریب مساجد تاریخی هند شوک‌آفرین نیست؟

به گزارش اکوایران، در 9 ژانویه مسجد شاهی، یک مسجد تاریخی قرن شانزدهمی در شهر پرایاگراج در ایالت اوتار پرادش هند، تحت یک پروژه تعریض جاده توسط بولدوزرها تخریب شد. این تخریب در حالی صورت گرفت که به گفته امام جماعت مسجد، دادگاه محلی قرار بود در 16 ژانویه، یک هفته بعد، به دادخواستی مبنی بر توقف این برنامه شهری رسیدگی کند.

به نوشته خبرگزاری الجزیره، این حادثه قاعدتاً باید باعث خشم عمومی می‌شد، اما این اتفاق به سختی خبرساز شد. تخریب سازه‌های تاریخی با بولدوزر در هند به یک اتفاق عادی تبدیل شده و قدرت شوک‌آوری خود را از دست داده است.

مسجد شاهی اما، اولین مسجد باستانی نیست که قربانی پروژه‌های تعریض جاده شده است. نوامبر گذشته، یک مسجد 300 ساله در منطقه مظفرنگار اوتار پرادش که در مسیر یک بزرگراه قرار داشت با خاک یکسان شد.

مسجد دیگری که یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین‌ها در هند است، مسجد شمسی جاما، یک میراث ملی 800 ساله در بودائون، اوتار پرادش، سال گذشته با تشکیل پرونده قضایی به نمایندگی از یک کشاورز هندو محلی با حمایت گروه ملی‌گرای راستگرای بهارات هندو ماهاساباها به موضوع مناقشه تبدیل شد. گروه ماهاسابا ادعا می‌کند که این مسجد یک "سازه غیرقانونی" است که بر روی معبد تخریب شده لرد شیوا در قرن دهم ساخته شده است. در دادخواست آنها آمده است که هندوها مالکیت قانونی زمین را دارند و باید بتوانند در آنجا عبادت کنند.

ادعای غیرقانونی بودن بر اساس یک روایت راست افراطی استوار است که بر اساس آن اکثر مساجد هند در یک مقطع زمانی در واقع معابد هندو بوده و توسط حاکمان مسلمان به زور به مسجد تبدیل شده اند. اگرچه امروزه اکثر مورخان به دلیل نبود شواهد کافی این ادعاها را رد می‌کنند، این روایت از حمایت عظیمی نزد هندوها برخوردار است.

حکومت حزب بهاراتیا جاناتا نخست وزیر نارندرا مودی به طور فزاینده‌ای با یک دستورکار مخرب قابل شناسایی است. تلاش‌‌های حزب برای همگن‌سازی فرهنگی هند با تغییر نام مکان‌ها با واژگان هندو آغاز شد و به سمت استراتژی‌های جدیدی مانند تخریب بناهای تاریخی مسلمانان و کاوش‌های باستان‌شناسی برای یافتن ریشه‌های هندو در اماکن مذهبی مسلمانان حرکت کرده است.

در چند سال گذشته، تعدادی مناقشه پیرامون بناهای دوران مغول وجود داشته است. حتی تاج محل که یک بنای تاریخی با اهمیت جهانی است نیز در امان نمانده است. گروه‌های راست افراطی هندو، باز هم بدون هیچ مدرکی ادعا می‌کنند که این بنا یک معبد هندو بوده است.

سرنوشت مسلمانان هند به یک نقطه شکننده رسیده است. ده‌ها دادخواست توسط گروه‌های راستگرای هندو علیه مساجد در سراسر کشور ارسال شده است.

در چند سال گذشته همچنین شاهد فعال شدن یک دستگاه غیررسمی از داوطلبان مذهبی بوده‌ایم که از مراسم‌های مذهبی برای تسلط بر اماکن مذهبی مسلمانان از جمله مساجد و زیارتگاه‌های مسلمانان استفاده می‌کنند. در طول چندین جشن فستیوال هندوها در سال 2022، از جمله مراسم رام ناوامی و هانومان جایانتی، اوباش مسلح هندو، گاهاً به رهبری اعضای حزب حاکم بر دولت، وارد محله‌های مسلمان شده و در حالی که پرچم هندو‌ها را بر روی مساجد نصب می‌کردند، شعارهای ناپسند سر می‌دادند.

یادآوری این نکته مهم است که اعتقاد به مالکیت انحصاری زمین در هند با رسیدن حزب بهاراتیا به قدرت ظاهر نشده است، بلکه همیشه یک اصل مهم تفکر ملی‌گرای هندو بوده است.ام اس گلوالکار، یکی از بنیانگذاران ایدئولوژی ناسیونالیستی هندو یا هندوتوا، در مشهورترین متن خود «دسته افکار» ادعا می‌کند که «هرجا مسجد یا محلا [مستعمره] مسلمان باشد، مسلمانان معتقدند که آن محل قلمرو جداگانه خودشان است.»

تصادفی نبود که تخریب یک مسجد تاریخی به ظهور سیاست ملی‌گرای راست افراطی که امروز بر هند مسلط است، دامن زد. تخریب غیرقانونی مسجد تاریخی دوران مغول، مسجد بابری، در 6 دسامبر 1992، به منزله اعلام جنگی خاموش علیه تاریخ بود. این مسجد توسط داوطلبان مذهبی که ادعا می‌کردند معبد باستانی قوچ در آن مکان قرار داشته است، به ویرانه تبدیل شد. تصاویر مسجد ویران شده، ایده هند قبل و بعد از بابری را به تصویر می‌کشد، که نشان دهنده آغاز یک پروژه ناسیونالیستی است که همه احتمالات کثرت‌گرایی را در سرزمین هند رد می‌کند.

تخریب مسجد بابری که از بسیاری جهات مهم‌ترین رویداد در هند پسااستقلال بود، باعث شروع زنجیره‌‌ای از خشونت در چندین شهر شد که به شورش‌های گسترده در هند ختم شد. پس از آن بافت اجتماعی شهرهای هند به شدت دگرگون شد و فضاهای شهری در امتداد خطوط مذهبی سازماندهی مجدد شدند. خاطره آن برخوردهای خشونت آمیز همچنان یکی از انگیزه‌های تفکیک جغرافیایی در بسیاری از شهرهای هند است.

در همین حال، در سال ۲۰۱۹، دادگاه عالی هند حکمی صادر کرد که بر اساس آن، زمین مسجد بابری به عنوان زادگاه لرد راما به هندوها واگذار شد. این امر جناح راست را جسور کرد تا از خشونت غیرقانونی اوباش به روش‌های قانونی تغییر روش دهند.

از آن زمان گروه‌های هندو از طریق پرونده‌های قضایی، ادامه وجود مساجد تاریخی ماتورا و بنارس را به چالش کشیده‌اند و دادگاه ماتورا دستور بررسی ادعای درخواست کنندگان را داده است مبنی بر اینکه زمین مسجد شاهی ایدگاه در واقع زادگاه واقعی لرد کریشنا است.

چندین ایالت در هند، از جمله کشمیر، اوتاراکند و اوتار پرادش، فرد خود را به عنوان مکان های مذهبی هندو انجام داده اند. چارچوب هندوتوا مستلزم استقرار یک تخیل فضایی است که در آن تمام قلمرو هند به عنوان یک منظره مقدس در واژگان مذهبی آشکارا هندو تعریف می شود.

اقتصاد نکرو ناسیونالیسم هندو امروز همواره بر این تکیه دارد که تاریخ را به مهم ترین مکان خود تبدیل کند، که باید برای توجیه حاکمیت امروزی آن تغییر شکل داده و قالب بندی شود.

گلوالکار همچنین مدعی است که مسلمانان میهن هندو را به «فقط یک هتل، تنها سرزمینی برای لذت بردن» تبدیل کرده‌اند و عملاً حضور مسلمانان و مساجد را با نقض نمادین میهن هندو برابر می‌کند.

بنابراین تحت این دیدگاه ملی گرایانه، هرگونه نشانه‌ای از بیان فرهنگی در معماری مسلمان به عنوان نقض خلوص سرزمین مقدس یا بهارات ماتا  تلقی می‌شود. این روح انتقام‌جویی است که باقی مانده است، در حالی که حقیقت خشونت بی امان امروزی علیه مساجد باستانی هند به بهترین وجه از طریق ریشه‌های عمیق آن قابل درک است.

از نظر تاریخی، پاکسازی فرهنگی کل یک قوم با تخریب بناهای تاریخی و قصد آشکار برای پاک کردن خاطرات آنها همراه بوده است. برای گرفتن آینده مردم، ابتدا گذشته آن‌ها با خاک یکسان می‌شود.

وقایع شب غم‌انگیز «شیشه‌های شکسته» در آلمان به طور خاص این پدیده را نشان می‌دهد. صدها کنیسه در آتش سوختند، در حالی که بسیاری دیگر از آن‌ها در شبی که احتمالاً نشانه آغاز آخرین مراحل هولوکاست بود، آسیب دیدند. این بناها به این دلیل نابود نشدند که یهودیان را در خود جای داده بودند، بلکه به این دلیل که به عنوان شاهدی بر حضور یهودیان در آن سرزمین بودند.

بناهای یادبود، به دلیل ماندگاری و بی‌زمانی که دارند، فضایی را برای اجتماعات ایجاد می‌کنند و به عنوان یک نقطه ثابت عمل می‌کند که سنت‌ها پیرامون آن ابداع می‌شوند. بنابراین، تخریب آن‌ها نه تنها نشانه بازآرایی روابط جغرافیایی، بلکه بازسازی سنت‌های تاریخی نیز هست.

بنابراین خشونت فضایی فقط یک ابزار تلافی جویانه تهاجمی برای ایجاد وحشت نیست، بلکه یک استراتژی حساب شده است که هدف آن بازآفرینی معانی فرهنگی مرتبط با قلمرو و بازتعریف آنها بر اساس زبان مفهومی ناسیونالیستی است.

کار سیاسی حزب بهاراتیا نخست‌وزیر و متحدان راست افراطی هندو آن شبیه یک ماشین جنگی است که در تلاش‌های دیوانه‌وار و بی پایان برای ساختارشکنی در زمان گیر کرده است. ناکامی در یافتن روح گذشته با اختراع شبح آن در زمان حال جبران می‌شود و این بناها به میدانی برای این جنگ نیابتی تبدیل شده‌اند.