توافق ایران و عربستان جاه‌طلبی‌های علی‌اف را مهار می‌کند؟

به گزارش اکو‌ایران، عوامل متعدد ژئوپلتیکی، اقتصادی و امنیتی، تصمیم‌های سیاست خارجی آذربایجان در طول تاریخ را تحت تاثیر قرار داده است.

باکو و شراکتش با پادشاهی‌های خلیج فارس

در همین راستا طبیعتا احیای روابط دیپلماتیک تهران و ریاض که زمینه‌ساز موازنه قوای منطقه‌ای شده،مواضع باکو را تحت تاثیر قرار خواهد داد. عربستان و آذربایجان از زمان برقراری رابطه دیپلماتیک در سال 1992، در حوزه‌های انرژی، تجارت و دفاع همکاری نزدیکی داشتند. این رابطه در سال‌های اخیر به واسطه امضای قراردادهای مختلف جهت تقویت همکاری‌های اقتصادی بالاخص در حوزه انرژی قوی تر شده است. ریاض و باکو دارای پیوندهای فرهنگی قوی هستند به طوری که بسیاری از آذربایجانی‌ها سالانه برای زیارت حج به عربستان سفر می‌کنند. با این همه روابط دو بازیگر تحت شعاع تسلط ایران بر منطقه قرار گرفته است.

 به نوشته موسسه بین‌المللی خلیج‌فارس، برای درک روابط عربستان  آذربایجان، بررسی رابطه گستره باکو با شورای همکاری خلیج فارس با اهمیت است. آذربایجان در حوزه‌های مختلف چون انرژی، تجارت، گردشگری و تبادل فرهنگی با کشو‌رهای حاشیه خلیج فارس همکاری‌های نزدیک دارد و از یک منظر شریک خوبی برای این گروه از بازیگران است و از منظر دیگر به دنبال تنوع بخشیدن به روابط اقتصادی و سیاسی‌اش برای حراست از خود در برابر خطرات است. از همین رو این فرصت هم برای آذربایجان و عربستان وجود دارد که در حوزه‌هایی چون امنیت، امنیت سایبری و مقابله با تروریسم همکاری‌های نزدیکی داشته باشند.

پس‌لرزه آشتی‌کنان تهران و ریاض

امروز ریاض در حال بررسی صادرات برق سبز به اروپا از طریق آذربایجان است تا بدین طریق ظرفیت‌های انرژی‌های تجدید پذیرش را گسترش داده و اقتصادش را متنوع کند.موقعیت جغرافیایی آذربایجان که در تقاطع اروپا و آسیا قرار دارد، این کشور را به شریکی ایده‌آل برای برنامه‌های مرتبط با صادرات انرژی سبز عربستان تبدیل کرده است.

عادی‌سازی روابط عربستان و ایران می‌تواند برای منطقه بالاخص تهران و باکو پیامدهای مهمی به دنبال داشته باشد. به باور ناظران در حالی که انتظار می‌رود با بهبود روابط تهران و ریاض تنش‌ها کاهش خواهد یافت و محیطی امن در منطقه ایجاد خواهد شد، این نگرانی نیز وجود دارد که این آشتی‌کنان ساختار قدرت منطقه را تغییر دهد.

چرایی تنش میان تهران و باکو

روابط ایران و آذربایجان؛ رابطه پیچیده‌ای است و در قاب آن هم همکاری وجود دارد و هم رقابت.آذربایجان با درک اهمیت پرهیز از تضاد با همسایگان بزرگ، مدت‌ها است که به دنبال حفظ تعادل در روابط خود با تهران و ریاض بوده است. در عین حال، ارتباط ایران با ارمنستان، رقیب منطقه‌ای آذربایجان نیز به تنش میان تهران و باکو کمک کرده است. به ادعای نویسنده این موسسه مطالعاتی از زمان شروع همه‌گیری، تنش‌ها به نقطه عطف خود رسیده، بالاخص آن‌که مناقشه‌های ارضی حاکم، لفاظی‌های دیپلماتیک و نگرانی در باب امنیت منطقه، روابط آذربایجان و ایران را در پایین ترین سطح خود در دهه‌های اخیر قرار داده است.

آذربایجان مطمئنا به دنبال روابط اقتصادی و امنیتی با عربستان خواهد بود اما باکو  احتمالا ایجاد تعادل میان منافع خود و تنش در روابط خود با تهران را در اولویت قرار دهد.

روسیه نیز نقش پر تنشی در این میان ایفا کرده و از ارمنستان خواسته تا از امضای توافقنامه صلح و تعیین مرزهایش با آذربایجان صرف نظر کند.به ادعای این نهاد مطالعاتی، حالا به واسطه افزایش تنش‌ها میان ایروان و باکو در منطقه مورد مناقشه قره‌باغ، شبح درگیری نظامی بر این منطقه سنگینی می‌کند، طبیعتا پس لرزه های این تنش می تواند تهران را هم درگیر کند.

معنای دور شدن آذربایجان از ایران

به ادعای موسسه بین المللی خلیج فارس، در شرایط کنونی، ایران به طرق مختلف چون بستن مرزها و متهم کردن آذربایجان جهت حمایت از سازمان‌های ضدایرانی، باکو را تحت فشار قرار داده است. ایران می‌خواهد تعامل آذربایجان با اسرائیل و ایالات متحده را محدود کند با این همه به ادعای این نهاد مطالعاتی فشار تحمیلی می‌تواند نتیجه‌ای معکوس داشته باشد و باکو را از تهران دور کند.

آذربایجان  به دلیل موقعیت جغرافیایی و منابع نفتی‌اش به عنوان متحد استراتژیک اسرائیل و آمریکا در منطقه فعالیت دارد و حضورش برای این دو بازیگر حیاتی است. از همین رو دور شدن این کشور از ایران می تواند نزدیکی باکو با تل آویو و واشنگتن را رقم بزند. در نهایت و علیرغم لفاظی‌های میان باکو و تهران، پیش بینی می‌شود که آذربایجان موضعی بی طرفانه‌اش را در روابط خود با عربستان و ایران حفظ کند.آذربایجان برای پیوند تاریخی و فرهنگی‌اش با ایران ارزش قائل است. این کشور همچنین پتانسیل فوق العاده ای را در روابط تجاری و انرژی با عربستان دارد. این بازیگر احتمالا اهداف استراتژیک خود را دنبال می‌کند و از پویایی منطقه ای سود می برد.