نلسون ماندلا؛ اسطوره برابری نژادی و نماد مبارزه با آپارتاید

نلسون ماندلا، رهبر جنبش ملی‌گرایی سیاه‌پوستان و اولین رئیس‌جمهور سیاه‌پوست آفریقای جنوبی بود. مذاکرات او در اوایل دهه ۹۰ با اف. دبلیو. کلرک، رئیس‌جمهور وقت آفریقای جنوبی به روند پایان دادن به سیستم آپارتاید نژادی در کشور کمک کرد و موجب انتقال مسالمت‌آمیز به حکومت اکثریت شد. ماندلا و کلرک در سال ۱۹۹۳ به دلیل تلاش‌های خود به طور مشترک برنده جایزه صلح نوبل شدند.

در سال ۱۹۴۴ او به کنگره ملی آفریقا (اِی‌اِن‌سی) که یک گروه آزادی‌بخش سیاه‌پوستان بود، پیوست و رهبر اتحادیه جوانان آن شد. فعالیت‌های ضد آپارتاید ماندلا او را به هدف مکرر حملات مقامات تبدیل کرد. از سال ۱۹۵۲، او مرتباً از سفر کردن، سخنرانی و اجتماع منع می‌شد. در دسامبر ۱۹۵۶ ماندلا با بیش از ۱۰۰ نفر دیگر به اتهام خیانت دستگیر شد؛ اتهامی که برای آزار و اذیت فعالان ضدآپارتاید طراحی شده بود.

آپارتاید یا جداسازی نژادی قبل از سال ۱۹۴۸ به طور گسترده در آفریقای جنوبی اعمال می‌شد؛ اما زمانی که حزب ملی به رهبری دانیل اف. مالان در آن سال به قدرت رسید، این سیاست را تمدید کرد و نام آپارتاید را به آن داد. اجرای آپارتاید که از دهه ۱۹۶۰ اغلب «توسعه جداگانه» نامیده می‌شود، از طریق قانون ثبت جمعیت در سال ۱۹۵۰ تسهیل شد که همه شهروندان به سه دسته بانتو (سیاه‌پوستان آفریقایی)، رنگین‌پوست (آنهایی که از نژادهای مختلط هستند) و سفید طبقه‌بندی کرد. دسته چهارم نیز آسیایی (هندی و پاکستانی) بودند که بعداً اضافه شد.

پس از قتل‌عام سال ۱۹۶۰ سیاه‌پوستان غیرمسلح آفریقای جنوبی توسط نیروهای پلیس در شارپیویل و متعاقب آن، ممنوعیت ای‌ان‌سی، ماندلا رویکرد ضدخشونت خود را کنار گذاشت و شروع به حمایت از اقدامات خرابکارانه علیه رژیم آفریقای جنوبی کرد. در سال ۱۹۶۲ برای یادگیری مبارزات چریکی و خرابکارانه به الجزایر رفت و اواخر همان سال به آفریقای جنوبی بازگشت. در ۵ آگوست و اندکی پس از بازگشت از الجزایر، ماندلا در ناتال دستگیر و به پنج سال زندان محکوم شد. در اکتبر ۱۹۶۳، ماندلا و چند مرد دیگر به اتهام خرابکاری، خیانت و توطئه خشونت‌آمیز در دادگاه محاکمه و محکوم شدند.

بخش‌های مسکونی و تجاری جداگانه در مناطق مختلف شهری برای هر نژاد ایجاد شد و اعضای سایر نژادها از زندگی، فعالیت تجاری، اشتغال و مالکیت زمین در مناطق سایر نژادها منع شدند که منجر به حذف هزاران رنگین‌پوست، سیاه‌پوست و هندی از مناطق سفیدپوستان شد.

در سال ۱۹۹۱، دو سال پس از اینکه کلرک رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی شد، مخفیانه با نلسون ماندلا در اقامتگاه رئیس‌جمهور در کیپ‌تاون ملاقات کرد.

در اولین ملاقات آن‌ها، مسئولان زندان یک دست کت‌وشلوار و کراوات برای ماندلا تهیه کردند. جلسه رسمی، اما صمیمانه بود. این دو درباره آینده آفریقای جنوبی و آزادی احتمالی ماندلا گفت‌وگو کردند. کلرک و حزبش طرحی پنج‌ساله منتشر کرده بودند که در بر گیرنده «حقوق جمعی» بود. نسخه‌ای از سیاست سنتی آپارتاید که می‌گفت سفیدپوستان و سیاه‌پوستان بدون برتری هیچ‌یک بر دیگری، باید جدا از هم زندگی کنند. اما سیاه‌پوستان این را حیله‌ای برای اجتناب از حاکمیت اکثریت می‌دانستند. ماندلا بی‌دریغ این طرح را رد کرد.

ماندلا پس از ردکردن سه پیشنهاد آزادی مشروط، در ۱۱ فوریه ۱۹۹۰ از زندان آزاد شد. اما آپارتاید بلافاصله با آزادی او به پایان نرسید. ماندلا ۷۱ساله مجدداً با کلرک بر سر قانون اساسی جدیدی مذاکره کرد که اجازه حکومت اکثریت را بدهد. آپارتاید بالاخره در سال ۱۹۹۱ لغو شد و در سال ۱۹۹۴، حزب ای‌ان‌سی بیش از ۶۲ درصد از آرای مردم را در یک انتخابات مسالمت‌آمیز و دموکراتیک به دست آورد. ماندلا در می آن سال رئیس‌جمهور کشور جدیدی به نام آفریقای جنوبی شد.

او همان‌طور که قول داده بود در سال ۱۹۹۹ و پس از یک دوره ریاست‌جمهوری از قدرت کنار رفت.