به گزارش اکوایران، طبق توافق غیررسمی ایران و آمریکا، قرار است که ۵ زندانی دوتابعیتی به زودی و همزمان با ورود رئیس‌جمهور ایران به نیویورک جهت سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل در قطر به دولت ایالات متحده تحویل داده شوند.

مبادله به وقت ظهر

پایگاه امواج مدیا بر اساس اطلاعات دریافتی خود ادعا کرده که احتمالاً قرار است ایران و ایالات متحده در ۱۸ سپتامبر و حوالی ساعت ۲ بعدازظهر زندانیان را در قطر مبادله کنند. در صورتی که برنامه بدون وقفه پیش برود، این مبادله با ورود ابراهیم رئیسی به نیویورک، جایی که قرار است در مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخنرانی کند، انجام خواهد شد. منابع آگاه می‌گویند که سفیر قطر در تهران پنج ایرانی‌آمریکایی را که قرار است آزاد شوند همراهی خواهد کرد و آن‌ها را با هواپیمای قطری تا دوحه اسکورت می‌کند.

این در حالی است که به ادعای این رسانه، دارایی‌های مسدودشده ایران در کره جنوبی به طور کامل از طریق بانک مرکزی سوئیس به قطر منتقل شده است؛ جایی که برای مصارف تحریم‌نشده در دسترس تهران قرار گرفته و زمینه مبادله زندانیان را مهیا خواهد کرد. این توافق در ماه گذشته و پس از مذاکرات گسترده‌ای که بیش از یک سال به طول انجامید، حاصل شد.

تدابیر بی‌سابقه

همانطور که قبلاً امواج مدیا به طور انحصاری گزارش داده بود و با توجه به نقش حیاتی قطر در میانجیگری توافق، انتخاب دوحه به عنوان محل تبادل زندانیان یک امر جدید در تاریخ مبادلات ایران و آمریکا است.

هواپیمای قطری

منابع امنیتی منطقه می‌گویند یکی دیگر از جنبه‌های قابل‌توجه تمهیدات لجستیکی، حضور پرسنل امنیتی ایرانی در هواپیمای قطری برای اسکورت ایرانی‌آمریکایی‌ها خواهد بود. امواج مدیا دریافته که این پنج زندانی همچنین به همراه دو نفر از بستگانشان در هواپیما همراه خواهند بود. مشخص نیست که آیا همه زندانیان فوراً به ایالات متحده می‌روند یا خیر؛ اما با این حال، حداقل یک ایرانی‌آمریکایی به همراه یکی از اعضای خانواده خود مدت کوتاهی پس از ورود به قطر، آن‌جا را ترک خواهد کرد.

یکی از منابع آگاه این رسانع اظهار داشته که احتمالاً یک هیئت ارشد آمریکایی برای تبادل به دوحه سفر خواهد کرد. در حالی که این منبع از ذکر نام مقام ارشد آمریکایی خودداری کرد، به جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی یا برت مک‌گورک، هماهنگ‌کننده کاخ سفید در امور خاورمیانه و شمال آفریقا اشاره داشت.

در مورد چهار زندانی ایرانی که در آمریکا نگهداری می‌شوند و طبق این توافق قرار است آزاد شوند نیز مشخص نیست چه تعداد به ایران باز خواهند گشت. در مبادلات دیگر سال‌های اخیر، اکثریت ایرانیانی که تحت اتهامات مرتبط با تحریم‌ها در بازداشت آمریکا به سر می‌بردند، ترجیح می‌دادند در آمریکا بمانند. منابع آگاه اشاره کردند که این بار هم ممکن است تعداد کمی از آن‌ها به ایران بازگردند.

دیپلماسی هسته‌ای در نیویورک

اگر مبادله طبق برنامه پیش برود، احتمالاً همزمانی آن با ورود ابراهیم رئیسی به نیویورک تصادفی نخواهد بود. رئیس‌جمهور ایران قرار است بعدازظهر روز ۱۹ سپتامبر در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کند. وی همچنین در طول اقامت خود با تحلیلگران اتاق‌های فکر، مدیران رسانه‌ها و شورای روابط خارجی دیدار خواهد کرد. پس از کنفرانس مطبوعاتی ۲۰ سپتامبر، انتظار می‌رود که او به تهران بازگردد.

ابراهیم رئیسی در سازمان ملل

در هفته‌های اخیر، برخی از منابع سیاسی به تلاش‌هایی برای ترتیب‌دادن جلسه‌ای در نیویورک با حضور رئیسی و باقی‌مانده طرف‌های توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران، یعنی بریتانیا، فرانسه، آلمان حاضر، چین و روسیه اشاره کرده‌اند. با این حال اکثریت سران دولت‌های موسوم به ۱+۴ در نیویورک حضور نخواهند داشت.

یک منبع ارشد سیاسی در تهران به امواج مدیا گفت: «به احتمال زیاد، دیپلماسی هسته‌ای توسط علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه انجام می‌شود». به طور جداگانه، ناظران آگاه در لندن می‌گویند که با توجه به اختلافات بین انگلیس، فرانسه و آلمان با روسیه بر سر جنگ اوکراین، این احتمال وجود دارد که باقری کنی تنها با همتایان اروپایی خود به صورت جداگانه یا در یک فضای چندجانبه دیدار کند.

شایان ذکر است که در هفته‌های اخیر، باقری کنی و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران تمایل خود را برای از سرگیری مذاکرات از ادامه مواضع آگوست ۲۰۲۲ تهران ابراز کردند. در آن زمان، ایران از امضای پیش‌نویس احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ خودداری کرد.

در حالی که از مذاکرات هسته‌ای نیویورک انتظار نتیجه‌ای عملی نمی‌رود، اهمیت چنین تعاملی در این است که نشان دهد دیپلماسی هسته‌ای هنوز نمرده است؛ حتی در شرایطی که ایران از امتناع اروپا از لغو تحریم‌های موشکی تحت مفاد برجام انتقاد کرده و همانطور که غرب تصمیم تهران مبنی بر جلوگیری از ورود برخی بازرسان خارجی به ایران را محکوم کرده است.

دیپلماسی منطقه‌ای

در حالی که مبادله زندانیان، حضور در رویدادهای عمومی توسط رئیسی و دیپلماسی هسته‌ای احتمالی در نیویورک بیشترین توجه را به خود جلب کرده است، نشست وزرای خارجه منطقه نیز قرار است در اواخر این هفته برگزار شود.

شورای همکاری خلیج فارس

فراتر از فشارها برای انجام دیپلماسی هسته‌ای در حاشیه نشست سازمان ملل، تلاش‌هایی نیز برای پیشبرد نزدیکی کشورهای عربی و ایران در جریان بوده که در سال جاری آشکار شده است. باقری کنی در ۲۴ آگوست اعلام کرد که «در چهارچوب» بهبود روابط منطقه‌ای، وزرای خارجه ایران، عراق و شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس در نیویورک دیدار خواهند کرد. انتظار می‌رود این نشست بر اساس قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل تشکیل شود که خواستار ایجاد مجمع گفتگوی منطقه‌ای است.

یک منبع سیاسی آگاه به امواج مدیا گفت که به جای یک جلسه رسمی، این نشست «یک گردهمایی غیررسمی» خواهد بود. یک منبع دیپلماتیک منطقه با تأیید ارسال دعوتنامه به هشت کشور، گفت که هشت وزیر امور خارجه در جلسه‌ای تحت ریاست دبیر کل سازمان ملل شرکت خواهند کرد.

نشست وزرای خارجه منطقه در نیویورک یک پیروزی دیپلماتیک برای ایران خواهد بود که مدت‌هاست به دنبال ایجاد مجمع گفتگوی منطقه‌ای بوده است. تهران نیز اخیراً دریافت دعوتنامه برای پیوستن به گروه کشورهای بریکس را جشن گرفته است.

با این حال، در حالی که نشست وزرای منطقه‌ای قابل توجه است، سؤال اساسی این خواهد بود که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. نزدیکی ایران با عربستان سعودی بر اساس توافقی با میانجیگری چین که در ماه مارس منعقد شد، ممکن است در حال پیشرفت باشد، اما این کار به صورت تدریجی و با تأخیر انجام می‌شود. منابع سعودی قبلاً گفته بودند که هیچ «معافیتی» از تحریم‌های آمریکا درخواست نخواهد شد. این نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری و تجارت عمده با ایران بدون احیای برجام بعید است.

در همین زمینه و همانطور که امواج مدیا اخیراً گزارش داده بود، یکی از تحولات احتمالی که در ماه‌های آینده باید در نظر گرفته شود، گسترش تنش‌زدایی عربی-ایرانی است. چراغ سبز عربستان برای شرکای منطقه‌ای مانند مصر و اردن برای ادامه احیای روابط با ایران، یک نتیجه برد-برد برای همه طرف‌ها خواهد بود و احتمالاً دستاوردی برای رئیسی جهت راضی‌کردن تندروهایی در داخل است که خواهان آورده‌های بیشتر و سریع‌تری از عادی‌سازی روابط با عربستان هستند.