چرا بازی مافیا در ایران محبوب شد؟

-در چند سال اخیر کافه‌های زیادی در تهران و سایر شهرهای کشور بازی مافیا برگزار می‌کنند، حتی در صداوسیما و شبکه‌های نمایش خانگی هم ویدئوهایی از گروه‌هایی که مافیا بازی می‌کنند، منتشر شده است. دلیل این همه اقبال به بازی مافیا در کشور ما چیست؟

ما بازی‌هایی که شبیه مافیا رواج پیدا کرده و به نوعی اقبال عمومی از آنها شده است را می‌توانیم به عنوان کنش جمعی معطوف به یک سری اهداف در نظر بگیریم که برخی موارد به نیازهای افراد پاسخ می‌دهد. شاید بتوانیم بگوییم که  پاسخ به این نیازها دلیل فراگیر شدن بازی‌هایی مانند مافیا و انواع دیگر آن باشد.

-یعنی ما به دلیل پاسخ به نیازهایمان به بازی مافیا اقبال نشان دادیم؟

بله، من تصور می‌کنم که ما از 4 بعد می‌توانیم دلیل اقبال به بازی مافیا را تحلیل کنیم. اولین بعدی که توانسته بازی مافیا را در برخی جوامع جا بیندازند، بعد روانشناسی این بازی است. بازی مافیا به دو نیاز اساسی افراد پاسخ می‌دهد، یکی نیاز به تفریح و سرگرمی است که در این بازی بسیار مشهود است. یعنی افراد بازی را که هیجانی در آن نهفته است را انجام می‌دهند و وقتی را می‌گذراننند و گاهی حس مطلوب و گاهی حس نامطلوب را تجربه می‌کنند. در واقع بازی مافیا در وهله اول نیاز به تفریح و سرگرمی را پاسخ می‌دهد.

دومین نیازی که با بازی مافیا به آن پاسخ داده می‌شود، نیاز به آزمون و خطا در انسان است. همه ما آدم‌ها نیاز به فرصت  برای آزمون و خطا داریم در کودکان این نیاز، با عنوان نیاز به خود انگیختگی وجود دارد. در واقع این خودانگیختگی یعنی نیاز به انجام کارهای تکراری است و از دید باقی افراد شاید کاری بیهوده و عبث به نظر برسد، مثلا در بچه‌ها احتمالا دیده باشید که یک وسیله را چندبار از دستشان بیندازند و دوباره برمی‌دارند. اما در دل این اتفاق تکرار شوند، یک یادگیری اتفاق می‌افتد. در بزرگسالان گشت و گذار با ماشین بدون مقصد کاری تکراری است و به نظر بسیاری بیهود به نظر برسد اما انتهای این کار یک نیاز به خود انگیختگی و نیاز به تکاپوی تکراری است که در دل آن رشد و یادگیری اتفاق می‌افتد، بازی مافیا هم شبیه آن فرصتی که نیاز داریم را به ما می‌دهد به اینکه چه قدر این یادگیری محقق می‌شود، کاری نداریم. شما در یک شرایط غیر جدی می‌توانید ان بار بازی کنید و هیچ اتفاقی هم نیفتد.

بعد دیگری که در تحلیل بازی مافیا و دلیل اقبال آن در ایران موثر است، تنظیم هیجان است. بسیاری افراد در بازی مافیا می‌خواهند هیجانات خود را تنظیم کنند. مثلا فردی که عصبی یا خشمگین است، امکان دارد با دارویی این هیجانات خود را تنظیم کند. این تنظیم کردن گاهی بد تنظیمی است و گاهی باعث حل مساله می‌شود.

-مافیا هیجانات را چگونه تنظیم می‌کند؟ بد تنظیمی دارد؟

بله، در بازی مافیا آنطور که من خودم مشاهده کردم، نوعی بدتنظیمی اتفاق می‌افتد. خیلی از افراد که هیجاناتشان به هر دلیلی بالاست میل به تنظیم هیجان دارند اما بعد از بازی به صورت موقت یک آرامشی به دست می‌آورند و احساس غم و خشم و اضطراب برطرف می‌شود اما ممکن است تمام این احساسات به نوعی دیگر باز گردد و به نوع دیگری فرد را اذیت کند. مخصوصا در نوجوانان این موضوع را زیاد مشاهده کردم. از طرف دیگر بازی مافیا فرصتی به افراد می‌دهد که به صورت غیرجدی شروع به دستکاری همدیگر کنند. مثلا وقتی ما به بیمارانی که دچار اختلال شخصیت هستند، نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که این افراد با استفاده از مکانیزم‌های مختلف یکدیگر را دستکاری می‌کنند برای هدف بیمارگونه‌ای که دارند. این بازی میدان خوبی برای افرادی است که بتوانند بدون هزینه سنگین روانی یکدیگر را دستکاری روانی کنند و جالب است که بعد از مدتی می‌بینیم افرادی که خیلی پای کار این بازی‌ها هستند، رگه‌های این اختلالات در آن‌ها جدی‌تر است.

-دستکاری دقیقا به چه معناست؟

مثلا فردی که اختلا شخصیت خود شیفته دارد با تحقیر و تهاجم دیگران به آنها احساس حقارت می‌دهد، در این بازی این فرصت وجود دارد یعنی فرد وقتی می‌خواهد در بازی از خودش دفاع کند، گاهی اوقات می‌بینید که به دیگران تهاجم می‌کند و او را بهم می‌ریزد. گاهی اوقات می‌بینید که وقتی فردی اختلال شخصیت مرزی دارد با دستکاری کردن هیجانات دیگر مثل چشمک زدن دیگران را دستکاری می‌کند در واقع در بازی این فرصت برای افراد فراهم است.

درباره بازی مافیا بیشتر بدانید.