دورنمای رشد نقدینگی در آخر سال؛ هدف بانک مرکزی محقق می‌شود؟

به گزارش اکو ایران، گزارش شاخص‌های پولی ماه مهر بانک مرکزی منتشر شد. در این گزارش آمار نقدینگی این ماه آورده شده است. مطابق این آمار مقدار نقدینگی که برابر با مجموع مقدار پول و شبه‌پول است در مهر ماه برابر با 7 هزار و 176 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به ماه قبل 1.07 درصد رشد کرده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد ماهانه نقدینگی در کشور در مهر سال جاری در کمترین مقدار خود از در پنج ماه اخیر قرار گرفته و رشد نقطه‌به‌نقطه این شاخص نیز به میزان قابل توجهی نسبت به مهر ماه دو سال پیش کاهش پیدا کرده است. 

رشد اندک نقدینگی در ماه مهر

نقدینگی شاخصی است که حجم کل پول و شبه‌پول در کشور را اندازه می‌گیرد. پول از دو جزء اسکناس و مسکوک و سپرده‌های دیداری تشکیل می‌شود. شبه‌پول نیز شامل سه جزء سپرده‌های سرمایه‌گذاری، سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و سایر سپرده‌ها است. 

اهمیت این شاخص از اینجا ناشی می‌شود که دولت‌ها همواره سعی در کنترل حجم نقدینگی دارند. زیرا افزایش مقدار پول در دسترس افراد زمانی که مقدار تولید کالا و خدمات در جامعه افزایش نیافته باشد، منجر به تورم می‌شود. مهار تورم یکی از مهم‌ترین اولویت‌های اقتصادی دولت فعلی است.

 با این وجود که حجم نقدینگی در کشور در سال‌های اخیر همواره روندی رو به رشد داشته است، میزان رشد نقطه‌به‌نقطه‌ آن در ماه‌های اخیر رو به کاهش بوده است. به طوری که در مهر ماه سال جاری رشد نقدینگی نسبت به مهر سال گذشته به 26.4 درصد رسیده که کمترین میزان آن از ابتدای سال 1400 بوده است.

این امر حاکی از این است که برنامه‌های بانک مرکزی مبنی بر کنترل رشد ترازنامه بانک‌ها و موسسات اعتباری تا حدودی موفق بوده است. به گفته رئیس کل بانک مرکزی علت ناترازی بانک‌ها وابستگی زیاد تامین مالی دولت به بانک‌ها، عدم کفایت سرمایه بانک‌ها و اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی است.

بانک مرکزی با سیاست افزایش نرخ سپرده قانونی برای بانک‌های متخلف تلاش کرده ناترازی را کنترل کند. این نهاد رشد نقدینگی را تا پایان سال جاری در سطح 25 درصد هدف‌گذاری کرده است. اما روند این متغیر چه دورنمایی را از رشد نقدینگی در پایان سال به تصویر می‌کشد؟

به طور کلی سناریوهای مختلفی را می‌توان برای میزان رشد نقدینگی تا آخر سال 1402 در نظرگرفت. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند بهترین حالت برای رشد نقدینگی این است که نقدینگی تا آخر سال تنها هر ماه 1 درصد رشد کند.

پیش‌بینی تا پایان سال؛ بهترین و بدترین سناریوها

 با توجه به وضعیتی که تا به حال پیش‌ رفته، رشد نقدینگی تا پایان سال در حالت‌های مختلفی می‌تواند ادامه یابد. 

 بهترین سناریوی قابل پیش‌بینی این است که تا پایان سال نقدینگی 1 درصد در هر ماه رشد کند و در پایان سال به رقم 7 هزار و 541 هزار میلیارد تومان برسد. در این صورت رشد نقطه‌به‌نقطه نقدینگی نسبت به اسفند 1401 برابر با 19 درصد خواهد بود. 

 باید در نظر گرفت که این سناریو کاملا خوش‌بینانه است، زیرا با نگاه به ارقام رشد ماهانه نقدینگی مشخص می‌شود رشد ماهانه از ابتدای سال 1398 تنها در چهار ماه به کمتر از یک درصد رسیده و همواره بالاتر از این کانال بوده است.

 بدترین حالت برای نقدینگی نیز این است که تا پایان سال با نرخ 2.3 درصد در ماه رشد کند که متوسط رشد ماهانه نقدینگی از ابتدای دولت سیزدهم است. در این صورت حجم نقدینگی به مقدار 8 هزار و 38 هزار میلیارد تومان در پایان سال خواهد رسید که رشد آن نسبت به سال قبل 26.8 درصد خواهد بود. در این میان حالت میانه‌ای نیز برای رشد نقدینگی قابل پیش‌بینی است.

سناریوهای میانه

حالت‌های میانه رشد نقدینگی به معنای آن است که نقدینگی رشدی بین خوشبینانه و بدبینانه داشته باشد. در این میان یک حالت دیگر این است که حجم نقدینگی با نرخ رشد ماهانه مهر ماه یعنی 1.07 درصد افزایش یابد. در این حالت میزان آن در پایان سال جاری به 7 هزار و 566 هزار میلیارد تومان خواهد رسید و رشد نقطه به نقطه در اسفند ماه برابر با 19.4 درصد خواهد بود. 

 اگر روند رشد مشابه با متوسط رشد از ابتدای امسال یعنی هفت ماه گذشته برابر با 1.8 درصد باشد، میزان نقدینگی تا پایان سال به رقم 7 هزار و 841 هزار میلیارد تومان خواهد رسید که رشد نقطه به نقطه 23.7 درصدی را رقم خواهد رد.

 سناریوی دیگر نیز این است که حجم نقدینگی تا پایان سال با نرخ رشد متوسط یک سال اخیر برابر با 2 درصد افزایش یابد و به عدد 7 هزار و 911 هزار میلیارد تومان برسد. در این حالت رشد نقطه به نقطه نقدینگی در اسفند 1402 برابر با 24.8 درصد خواهد بود.

به عبارت دیگر طبق این سناریوها دامنه رشد نقدینگی در پایان سال از 19 تا 26 درصد به ثبت می رسد که به نوعی نزدیک به هدف گذاری بانک مرکزی است. البته روشن است که سناریوهای ذکرشده تنها چند سناریوی محدودی برای پیش بینی هستند. در این میان عوامل خارجی زیادی می‌توانند بر رشد واقعی نقدینگی موثر باشند و باعث شوند حجم نقدینگی حتی از بازه‌ بهترین و بدترین حالات نیز خارج شود و سناریوهای دیگری را رقم بزند.