ترکش‌هایی از غزه به قاهره؛ چرا رفح باز نمی‌شود؟

به گزارش اکوایران، تداوم جنگ اسرائیل در غزه صدها هزار فلسطینی را به سمت مرز مصر در رفح سوق داده است؛ جایی که پناهندگان در پناهگاه‌های کوچک و نامناسب کنار هم زندگی می‌کنند و بیماری در حال گسترش است،  سازمان ملل شرایط را هولناک خوانده است.از زمانی که اسرائیل حمله بع غزه را آغاز کرد، بیش از 1.93 میلیون نفر یعنی 85 درصد از جمعیت غزه به اجبار آواره شده اند که اکثریت آنها در مرحله اول حمله اسرائیل به سمت جنوب رانده شدند. با توجه به اینکه تعداد کشته‌شدگان فلسطینی در حال حاضر از 18 هزار و 600 نفر فراتر رفته - حدود 70 درصد آنها را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند - و مقامات اسرائیلی نشان داده اند که جنگ می‌تواند ماه‌ها طول بکشد، بسیاری از فلسطینی‌ها چاره‌ای جز فرار از غزه ندارند.

سناریوی رادیکال ها برای غزه

به نوشته اقتصادنیوز، آنگونه که شورای روابط خارجی اروپا نوشته، مهاجرت دسته جمعی از غزه به مصر سناریوی بدتری هم برای فلسطینی ها و هم برای دولت قاهره رقم زده است. بسیاری از فلسطینی ها از این بیم دارند که اگر مجبور به ورود به مصر شوند، اسرائیل هرگز به آنها اجازه بازگشت به غزه را ندهد. حدود 70 درصد از جمعیت غزه خود پناهندگانی هستند که در جریان نکبت 1948به زور از سرزمین های اشغالی آواره شده اند. در مورد مصر، این کشور ظرفیت و اراده سیاسی کمی برای جذب تعداد زیادی از آوارگان فلسطینی دارد، همین مقوله می تواند زمینه ساز بی ثباتی شود و پیامدهای گسترده‌ای برای شرکای اروپایی مصر به دنبال داشته باشد.

از 7 اکتبر، قصد اسرائیل برای بیرون راندن فلسطینی‌ها از غزه آشکار شد: براساس یکی از گزارش های افشا شده وزارت اطلاعات اسرائیل، به تاریخ 13 اکتبر، این نهاد، خواستار تخلیه غیرنظامیان از غزه به سینا شد. پس از آن در اواخر اکتبر، بنیامین نتانیاهو از فرانسه، آلمان و بریتانیا خواست تا مصر را برای پذیرش پناهجویان غزه تحت فشار قرار دهند؛ خواسته ای که مقوبل نیفتاد. اوایل ماه جاری، نتانیاهو به وزیر برنامه‌ریزی استراتژیک و دستیار نزدیکش دستور داد تا راه‌هایی را برای امکان «فرار دسته جمعی فلسطینی‌ها به کشورهای اروپایی و آفریقایی» بررسی کند. بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی فعلی اسرائیل ، گیلا گاملیل، وزیر سابق اطلاعات، دنی آیالون، سفیر سابق در ایالات متحده و رئیس سابق امنیت ملی گیورا ایلند نیز از این نتیجه دفاع کرده‌اندبرخی نیز پیشنهاد می کنند که شهرهای چادری در مصر ایجاد شود که در نهایت منجر به ساخت شهرهایی برای میزبانی دائمی فلسطینیان شود.

چرا مصر رفح را بست؟

عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر هر گونه سناریویی که منجر به جابجایی اجباری ساکنان غزه به شبه جزیره سینا شود را قاطعانه رد کرده است. آمریکا هم همینطور. با این حال، گزارش شده که دولت مصر به طور محرمانه در حال بررسی پیشنهاد ایالات متحده برای حذف 160 میلیارد دلار از بدهی مصر در ازای میزبانی از صد هزار پناهجوی غزه است. در ماه اکتبر، کاخ سفید از کنگره درخواست کرد بودجه بیشتری «برای رفع نیازهای احتمالی ساکنان غزه که به کشورهای همسایه فرار می کنند» اختصاص دهد.اما در مورد توانایی مصر برای جذب پناهجویان فلسطینی تردیدهایی جدی وجود دارد. این کشور میزبان حدود 9 میلیون پناهنده و مهاجر از بیش از صد ملیت است. حدود 70 هزار تا 135 هزار فلسطینی در نتیجه نکبت و جنگ متعاقب آن بین اسرائیل و کشورهای عربی وادر مصر شدند. اما آنها به سان جمعیتی «نامرئی» هستند که از طریق شبکه‌های غیررسمی و با بهره‌برداری از ساختارهای اجتماعی موجود، از آنها مراقبت می شود. این بدان معناست که مصر توانایی کمی برای میزبانی از فلسطینی ها دارد.

مصر همچنین درگیر نگرانی های عمیق سیاسی و امنیتی است. اگر دولت به وقوع نکبت دیگری کمک کند، ممکن است با واکنش شدیدی روبرو شود. علاوه بر این، حماس دارای پیوندهای ایدئولوژیک قوی با اخوان المسلمین است، که سیسی در پی کودتای نظامی علیه محمد مرسی این گروه را به طرز وحشیانه ای در مصر سرکوب کرده است. سیسی ممکن است نگران باشد که آمدن فلسطینی ها به مصر که بسیاری از آنها احتمالا عضو حماس هستند، می تواند اخوان المسلمین را در این کشور احیا کند.علاوه بر این، ورود صدها هزار فلسطینی می‌تواند شبه جزیره سینا را که ارتش مصر از سال 2013 با گروه‌های مسلح مرتبط با داعش می‌جنگد، بی‌ثبات کند. در میان تهدید کنونی، گذرگاه رفح تا حد زیادی بسته شده و تنها به چند فلسطینی مجروح و دوتابعیتی اجازه خروج را می دهد. اما فشار نظامی اسرائیل به سمت جنوب می تواند وضعیت را در رفح بدتر کند. مصر در مواجهه با وضعیت بحرانی بشردوستانه در مرز خود با فرا رسیدن زمستان، ممکن است به دلیل ترکیبی از فشارهای اقتصادی و بین المللی مجبور شود گذرگاه خود را باز کند.

به باور گروهی از تحلیلگران، افزایش ناگهانی تعداد فلسطینی ها در منطقه ای بی ثبات، خشک و نسبتا توسعه نیافته وضعیت امنیتی وخیم را بدتر می کند و می تواند مردم آسیب پذیر را مجبور به سفر دریایی خطرناک به اروپا کند. این چشم انداز پیشتر کمیسیون اروپا را بر آن داشته تا مذاکرات با قاهره را بر سر یک توافق جدید مهاجرتی جهت جلوگیری از رشد مهاجرت به اروپا دنبال کند. این به دنبال پیشنهاد قبلی اتحادیه اروپا به مبلغ 21 میلیون یورو به مصر برای جذب پناهجویان از سودان به منظور جلوگیری از رسیدن آنها به اروپا است. در اینجا، دولت مصر می تواند همان کاری را که مراکش، تونس و ترکیه قبلا انجام داده اند انجام دهد و از تهدید مهاجرت به اروپا برای گرفتن امتیازات اضافی از اروپا برای رسیدگی به وضعیت رو به وخامت اقتصادی داخلی آن استفاده کند.