به گزارش اکو ایران، مرکز آمار ایران در جدیدترین گزارش طرح جامع آمارگیری نیروی کار در پاییز 1402 به نسبت اشتغال جمعیت 15 ساله و بیشتر به تفکیک مناطق شهری و روستایی پرداخته است. نسبت اشتغال سهم افراد شاغل بالای 15 سال از کل افراد بالای 15 سال در کشور را نشان می‌دهد. این نسبت در پاییز امسال برابر با 38.3 درصد در سطح کشور بوده است.

 اما وضعیت این نسبت در مناطق شهری و روستایی متفاوت است، نسبت اشتغال به طور کلی در سال‌های اخیر در روستاها بیش از شهرها بوده است. اما روند نسبت اشتغال در پنج سال اخیر نیز خبر از کاهش تعداد افراد شاغل از کل جمعیت در سن کار در روستاها دارد. اختلاف نسبت اشتغال مناطق شهری و روستایی در پاییز سال 98 بالغ بر 6 واحد درصد بوده، این در حالیست که این اختلاف در پاییز سال جاری به زیر 3 درصد رسیده است.

به بیان دیگر با وجود اینکه نسبت اشتغال در روستا ها همچنان بالاتر از شهر ها قرار دارد، اما در چند سال اخیر نسبت اشتغال در مناطق روستایی به نسبت اشتغال در مناطق شهری نزدیک شده است، از همین رو نیز می توان گفت به طور کلی در 5 سال اخیر به دلیل خشکسالی های به وجود آمده، اشتغال در مناطق روستایی وضعیت مساعدی ندارد.

 در این گزارش روند تغییرات نسبت اشتغال به تفکیک شهرها و روستاها از ابتدای سال 1398 بررسی شده است.

نسبت اشتغال در روستاها بیش از شهرها

 در تعاریف مرکز آمار فرد شاغل به هر فرد بالای 15 سال گفته می‌شود که در یک هفته حداقل یک ساعت کار کرده باشند یا به طور موقت کارش را ترک کرده باشد. یکی از راه‌ها برای سنجش وضعیت اشتغال استفاده از نسبت اشتغال است؛ یعنی بررسی شود که از بین تمام افراد بالای 15 سال چند نفر مشغول به کار هستند. مطابق ارقام مرکز آمار در پاییز امسال نسبت اشتغال در کل کشور برابر با 38.3 درصد بوده است. به عبارتی از میان هر 100 نفر فرد بالای در سن کار 38.3 نفر شغل داشته‌اند. با این حال وضعیت اشتغال در شهرها و روستاها متفاوت است، زیرا ساختار اقتصادی در شهرها بیشتر مبتنی بر صنعت است و در روستاها مبتنی بر مشاغل حوزه کشاوزی. بنابراین بازار کار در روستاها دارای یک روند فصلی است در حالی که در شهرها این روند کمتر وجود دارد.

 در سال‌های اخیر نسبت اشتغال در روستاها بیش از شهرها بوده است؛ به طوری که در شهرها نسبت اشتغال 37.7 درصد و در روستاها 40.3 درصد بوده است. بیشتر بودن نسبت اشتغال در روستاها نسبت به شهرها در سال‌های اخیر می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد از جمله اینکه در روستاها افراد بالای 15 سال زودتر وارد بازار کار می‌شوند. در حالی که در شهرها افراد سال‌های بیشتری را صرف تحصیل می‌کنند و دیرتر مشغول به کار می‌شوند.

 همچنین روند تغییرات نسبت اشتغال در شهرها و روستاها نیز نشان می‌دهد که با وجود بهبود نسبت اشتغال در شهرها همگام با بهبود کلی بازار کار در کشور در یک سال گذشته، نسبت اشتغال در روستاها در بازه یک ساله و پنج ساله افت کرده است.

021024

افت نسبت اشتغال در روستاها در سال‌های اخیر

 در بررسی نسبت اشتغال در شهرها و روستاها یک تفاوت بارز وجود دارد؛ اینکه تغییرات اشتغال در روستاها بیش از شهرها وابسته به تغییر فصل است. اگرچه تغییرات فصلی به طور کلی یکی از ویژگی‌های کلی بازار کار است اما در روستاها به دلیل نوع مشاغل بارزتر از شهرها است. بنابراین برای بررسی تغییرات نسبت اشتغال در پاییز امسال باید آن را نسبت به فصل مشابه سال 1398 مورد ارزیابی قرار داد.

 بررسی‌ها نشان می‌دهد نسبت اشتغال در پاییز 1402 به مقدار 0.4 واحد درصد نسبت به پاییز 1398 کاهش یافته است. این نسبت در پاییز 1398 برابر با 38.1 درصد بوده که در پاییز سال جاری به 37.7 درصد رسیده است.

 با وجود کاهش نسبت اشتغال در شهرها، این کاهش در روستاها چشم‌گیرتر بوده است. نسبت اشتغال در روستاها در پاییز 1398 برابر با 44.4 درصد بوده که در فصل مشابه امسال به 40.3 درصد کاهش یافته است. بنابراین در این پنج سال از هر 100 نفر جمعیت 15 ساله به بالای ساکن در روستا 4.1 نفر از تعداد شاغلین کم شده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که نسبت اشتغال در این پنج سال در کل کشور کاهش یافته اما این کاهش در روستاها بیش از شهرها بوده است.

 با این حال بازار کار در چند فصل اخیر روند رو به بهبودی را تجربه کرد. در این راستا نسبت اشتغال نیز بهبود یافت. به طوری که این نسبت در کل کشور از 37.7 درصد در پاییز 1401 به 38.3 درصد در پاییز 1402 رسید. این بهبود در شهرها نیز قابل مشاهده است و نسبت شهرها در این مناطق در یک سال گذشته 0.8 واحد درصد افزایش یافته و از 36.9 درصد به 37.7 درصد رسیده است. اما با وجود بهبود نسبت اشتغال در شهرها این بهبود در روستاها دیده نمی‌شود و نسبت اشتغال در این مناطق از 40.5 درصد از پاییز 1401 به 40.3 درصد در پاییز امسال افت کرده و بنابراین 0.2 درصد افت کرده است.

 کاهش نسبت اشتغال در روستاها در سال‌های اخیر می‌تواند به دلایل مختلفی رخ داده باشد. مهاجرت جمعیت جوان روستاها به شهرها به دلیل فرصت شغلی و اجتماعی بیشتر یکی از این دلایل می‌تواند باشد. افول وضعیت کشاورزی در اثر خشکسالی های چند سال اخیر و کم شدن مشاغل این حوزه و همچنین تغییر در نیازهای بازار کار را نیز می‌توان از دلایل دیگر این موضوع دانست.