به گزارش اکوایران، ترس از مسابقه هسته‌ای در خاورمیانه همچنان گریبان‌گیر بحث‌های امنیتی بین‌المللی است. در قلب این اضطراب‌ها، عربستان سعودی قرار دارد؛ کشوری با ذخایر عظیم نفتی و برنامه هسته‌ای در حال رشد، اما بدون هیچ‌گونه سلاح هسته‌ای تأییدشده. برای به دست آوردن اهرم‌های هسته‌ای بدون عبور از آستانه تسلیحاتی، عربستان سعودی به رقصی سیاسی جهت ایجاد تعادل میان روابطش با ایالات متحده، چین و روسیه روی آورده است.

زیر سایه رقابت با ایران

برنامه هسته‌ای عربستان سعودی با تنش‌های این کشور با ایران، رقیب منطقه‌ای با برنامه هسته‌ای قوی، توانایی غنی‌سازی و سابقه به چالش کشیدن تسلط سعودی هدایت می‌شود.

در سال ۲۰۱۵، توافق هسته‌ای ایران فعالیت‌های غنی‌سازی آن را در ازای لغو تحریم‌ها محدود می‌کرد، اما با خروج ایالات متحده از این توافق در سال ۲۰۱۸ و متعاقب آن کاهش تعهدات ایران، این اضطراب‌ها دوباره افزایش یافت.

رقص دیپلماتیک

عربستان سعودی برای مقابله با ناامنی هسته‌ای خود، رویکردی چندوجهی اتخاذ کرده است. اول اینکه، این کشور به طور مداوم در عرصه عمومی اعلام کرده که به دنبال برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز بوده و خواستار منطقه‌ای عاری از تسلیحات اتمی است. با این حال، رعایت صلح‌آمیزبودن برنامه هسته‌ای آن، به‌ویژه به دلیل زرادخانه هسته‌ای مخفی اسرائیل، با چالش‌های قابل توجهی روبه‌رو است.

دوم اینکه، عربستان سعودی با قدرت‌های بزرگ وارد یک رقص دیپلماتیک ظریف شده است. این کشور روابط امنیتی نزدیکی با ایالات متحده دارد که به طور سنتی به عنوان حامی اصلی نظامی آن عمل می‌کرده است. با این حال، تعهد متزلزل ایالات متحده به منطقه، به‌ویژه در سال‌ها اخیر، عربستان سعودی را به جستجوی جایگزین‌ها سوق داده است.

این امر دریچه‌ای را به روی چین و روسیه، دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل با منافع خاص در خاورمیانه، گشوده است. چین به یک شریک اقتصادی مهم برای عربستان سعودی تبدیل شده و همکاری آن‌ها شامل انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز نیز می‌شود. روسیه نیز پیشنهاد همکاری هسته‌ای را ارائه داده است.

بازی اهرم‌ها

هدف اصلی عربستان سعودی از رو انداختن به چین و روسیه به دست آوردن اهرمی در برابر آمریکاست. سعودی‌ها با نشان‌دادن توانایی خود در ایجاد مشارکت‌های جدید، امیدوارند ایالات متحده را به ارائه تضمین‌های امنیتی قوی‌تر و حتی سوق‌دادن آن به سمت حمایت از رویکردی صریح‌تر به برنامه هسته‌ای ایران تحت فشار قرار دهند.

1

با این حال، این استراتژی خطراتی را نیز به همراه دارد. روابط اقتصادی و هسته‌ای در حال رشد چین با عربستان سعودی می‌تواند تلاش‌های ایالات متحده برای مدیریت پویایی‌های منطقه‌ای را پیچیده‌تر سازد. به طور مشابه، افزایش حضور روسیه، به‌ویژه با توجه به روابط متشنجش با غرب، می‌تواند بر بی‌ثباتی منطقه بیافزاید.

حربه عادی‌سازی

عاملی مهم در جاه‌طلبی‌های هسته‌ای عربستان سعودی، مناقشه اسرائیل و فلسطین است. در حالی که عربستان سعودی به طور سنتی از آرمان فلسطین حمایت کرده، توافق عادی‌سازی احتمالی با اسرائیل به عنوان یک ابزار چانه‌زنی در برابر آمریکا مطرح شده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که سعودی‌ها تمایل خود برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل را در ازای یک پیمان امنیتی از سوی ایالات متحده و مهم‌تر از آن، حمایت ایالات متحده از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیزش اعلام کرده‌اند.

بن سلمان بایدن نتانیاهو

این عادی‌سازی احتمالی، سناریوی پیچیده‌ای را برای ایالات متحده ایجاد می‌کند. از یک سو، این دستاورد دیپلماتیک مهمی برای کاخ سفید خواهد بود، اما از سوی دیگر، ارائه کمک هسته‌ای به عربستان سعودی، حتی برای اهداف صلح‌آمیز، نگرانی‌هایی را در مورد گسترش تسلیحات هسته‌ای و مسابقه تسلیحاتی در منطقه، به‌ویژه با توجه به زرادخانه هسته‌ای مخفی اسرائیل، ایجاد می‌کند.

ایالات متحده خود را در یک معادله موازنه ظریف می‌بیند. این کشور خواهان تشویق عادی‌سازی و رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی عربستان سعودی است، اما نه به قیمت به خطر انداختن تلاش‌های منع گسترش تسلیحات هسته‌ای. مذاکرات حول توافق عادی‌سازی و همکاری هسته‌ای احتمالاً طولانی و پر از تنش خواهد بود.

موانع تکنولوژیکی

علی‌رغم جاه‌طلبی‌های عربستان سعودی، این کشور با موانع تکنولوژیکی قابل توجهی در توسعه برنامه تسلیحات هسته‌ای خود مواجه است. عربستان فاقد زیرساخت‌های پیچیده و تخصص لازم برای غنی‌سازی اورانیوم و ساخت سلاح است. در حالی که جستجوی کمک خارجی یک احتمال است، هرگونه همکاری آشکار با طرف‌های خارجی و بدون راستی‌آزمایی آژانس‌های بین‌المللی احتمالاً محکومیت و تحریم‌های جهانی را به دنبال خواهد داشت.

خاورمیانه هسته‌ای

عربستان سعودی مسلح به سلاح هسته‌ای، یک تغییر‌دهنده بازی در خاورمیانه خواهد بود. این امر به احتمال زیاد یک اثر دومینویی را به دنبال خواهد داشت، به طوری که سایر قدرت‌های منطقه‌ای، مانند مصر، ترکیه یا حتی امارات به دنبال برنامه‌های هسته‌ای خود خواهند رفت. این اتفاق می‌تواند منجر به یک مسابقه تسلیحات هسته‌ای تمام‌عیار با عواقب فاجعه‌بار شود.

در هر صورت، با اینکه ممکن است مسابقه تسلیحات هسته‌ای تمام‌عیار در خاورمیانه قریب‌الوقوع نباشد، اما تلاش عربستان سعودی برای به دست آوردن اهرم‌های هسته‌ای همچنان این تهدید را زنده نگه می‌دارد.

برنامه هسته‌ای عربستان