تلاش روسیه برای قرار گرفتن در کانون تجارت بین‌المللی با همراهی ایران

به گزارش اکوایران، روسیه در حال پیشبرد ساخت دو کریدور حمل‌ونقل جدید است که آسیا را به اروپا متصل می‌کنند؛ پروژه‌هایی که در جهت تضعیف تحریم‌های غرب علیه مسکو دنبال می‌شود که به دنبال آغاز جنگ روسیه در اوکراین علیه کرملین اعمال شدند.

به نوشته بلومبرگ، این شبکه‌های کشتی‌رانی و ریلی از طریق ایران و یک گذرگاه دریایی قطب شمال، می‌تواند چرخش مسکو به سمت چین و هند را تقویت و در عین حال مسکو را از اروپا دورتر کند. مسیرهای یادشده پتانسیل این را دارند که روسیه را در کانون تجارت بین‌المللی قرار دهند، حتی با وجود اینکه آمریکا و متحدانش سعی دارند به دلیل جنگ اوکراین، قدرت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه را محدود کنند.

این مسیرها می‌توانند زمان حمل‌ونقل را در مقایسه با کانال سوئز، 30 تا 50 درصد کاهش دهند و مسکو را از اختلالات به وجود آمده در دریای سرخ دور کنند.

در حالی‌که آمریکا و متحدانش علی‌رغم صرفه‌جویی در هزینه‌ها از مسیرهای مورد حمایت روسیه دوری می‌کنند، این مسیرهای تجاری با استقبال کشورهای آسیایی و خلیج فارس روبه‌رو شده‌اند. با این حال، هنوز هم موانع قابل توجهی باقی مانده است.

بلومبرگ مدعی شده زیرساخت‌های قدیمی ایران، توسعه کریدور بین‌المللی شمال-جنوب که هند را به بخش اروپایی روسیه متصل می‌کند، با کندی روبه‌رو کرده است. حتی با وجود اینکه سرعت گرفتن تغییرات اقلیمی در حال ذوب کردن یخ‌های قطب شمال است و همین امر، ایجاد «راه دریایی شمال» را امکان‌پذیرتر می‌کند،‌ موانع لجستیکی قابل توجهی در امتداد خط ساحلی دوردست روسیه وجود دارد.

روسیه در حال آماده شدن برای سرمایه‌گذاری بیش از 25 میلیارد دلار در جهت ارتقای این مسیر از طریق ایران و بهبود تأسیسات در امتداد خط ساحلی قطب شمال خود است؛ از جمله به وسیله ناوگانی از یخ‌شکن‌های ساخت روسیه.

روسیه در می سال گذشته میلادی یک وام 1/3 میلیارد یورویی (1/4 میلیارد دلاری) برای ایران فراهم کرد تا یک خط ریلی مهم به طول 162 کیلومتر که شهر رشت را به آستارا در مرز آذربایجان متصل می‌کند، ساخته شود. زمانی که این خط ریلی تکمیل شود، حمل‌ونقل محموله‌ها از سن پترزبورگ به بندرعباس، بندر اصلی صادراتی ایران در خلیج فارس  تسهیل خواهد شد.

ولادیمیر پوتین در یک کنفرانس ویدئویی با ابراهیم رئیسی، همتای ایرانی خود اعلام کرد: «ساخت این مسیر به ما اجازه می‌دهد یک حمل‌ونقل ریلی مستقیم و بدون وقفه را در امتداد تمام طول مسیر شمال-جنوب به وجود آوریم.»

ظرفیت حمل‌ونقل در امتداد مسیر شمال‌-جنوب که شامل یک اتصال راه‌آهن طولانی‌تر از طریق آسیای مرکزی و یک شبکه در سراسر دریای خزر است، می‌تواند تا 85 درصد افزایش پیدا کند و تا سال 2030 به 35 میلیون تن برسد. این مسیر، روسیه را به ایران و هند و همچنین به شکل بالقوه به سایر کشورهای جنوب آسیا، خلیج فارس و آفریقا متصل می‌کند. در آگوست گذشته، روسیه نخستین قطار باری مستقیم خود را به عربستان سعودی ارسال کرد.

یکی از کارشناسان روس به بلومبرگ اعلام کرده: «اگر مسیرهای دیگر با اختلال روبه‌رو شوند، این مسیر به فعالیت خود ادامه می‌دهد زیرا ضد تحریم‌ است.»

در سال 2023، تجارت روسیه با چین به رکورد 240 میلیارد دلار رسید که بیش از دو برابر تجارت 108 میلیارد دلاری این دو کشور در سال 2020 است. همچنین تجارت روسیه با هند در سال گذشته میلادی به حدود 64 میلیارد دلار افزایش پیدا کرد، در حالی‌که این میزان در سال 2020 حدود 10 میلیارد دلار بود. افزایش فروش نفت روسیه به کشورهای یادشده،‌ از عوامل مهم رشد تجارت مسکو با پکن و دهلی نو بود.

از سوی دیگر، آمارهایی که در اوایل ماه جاری میلادی منتشر شد، نشان داد صادرات ترکیه به روسیه در سه‌ماهه نخست سال جاری میلادی و در مقایسه با سال 2023، تا یک‌-سوم کاهش پیدا کرده است.

توسعه راه دریایی شمال به دلیل تحریم‌های غرب علیه روسیه به کندی پیش می‌رود. این تحریم‌ها باعث شده ابتکار روسیه برای صادرات گاز طبیعی مایع از کارخانه «آرکتیک ال‌ان‌جی2» به آسیا متوقف شود، زیرا سرمایه‌گذاران اصلی خارجی حضور خود در این طرح را به حالت تعلیق درآورده‌اند. علاوه‌بر این، تحریم‌ها باعث شده توافقی برای دریافت کشتی‌های یخ‌شکن مخصوص که می‌توانند در آب‌های یخ‌زده آن منطقه تردد کنند، با اختلال همراه شود.

حمل‌ونقل و ترابری میان آسیا، آمریکای شمالی و اروپا از طریق قطب شمال که در سال 2021 میلادی، 40 درصد از حجم‌ ترانزیت را تشکیل می‌داد،‌ به دلیل تحریم‌ها به شکل کامل متوقف شده است.

در این میان به دنبال معافیت از تحریم‌های آمریکا، هند در حال سرمایه‌گذاری در چابهار است. چابهار تنها بندر ایران محسوب می‌شود که دسترسی مستقیم به اقیانوس هند دارد.

یکی از کارشناسان به بلومبرگ گفته: «ارتباط ریلی مورد حمایت روسیه از طریق ایران،‌ راه را به آسیای مرکزی و کشورهایی مانند افغانستان نیز باز می‌کند.»