نسخه جدید بن‌سلمان و بایدن برای تغییر چهره منطقه؛ ابرتوافق تا چند هفته دیگر امضا می‌شود؟

به گزارش اکوایران، به گفته برخی منابع آگاه، ایالات متحده و عربستان سعودی به ابرتوافقی نزدیک شده‌اند که بر اساس آن به این پادشاهی تضمین‌های امنیتی داده و پیش‌نویس احتمالی توافقی خواهد بود که منجر به عادی‌سازی روابط دیپلماتیک بین عربستان و اسرائیل می‌شود.

هرچند موانع زیادی بر سر راه این توافق است اما نسخه جدید از چارچوبی خواهد بود که پس از حمله 7 اکتبر حماس به اسرائیل که منجر به جنگ غزه شد، از بین رفت.

تغییر بالقوه چهره منطقه؛ توافق تا چند هفته دیگر؟

به نوشته بلومبرگ، مذاکرات در طی هفته‌های گذشته سرعت گرفته و بسیاری از مقامات سیاسی و دیپلماتیک تصور می‌کنند که واشنگتن و ریاض در چند هفته آینده به توافق برسند.

چنین توافقی به طور بالقوه ممکن است چهره خاورمیانه را تغییر دهد و علاوه بر تغییر مناسبات امنیتی، موقعیت آمریکا را در منطقه در مقابل رقبایی چون ایران و حتی چین تقویت خواهد کرد.

این پیمان ممکن است توافقی به عربستان سعودی بدهد که به اندازه‌ای قوی است که نیاز به تایید سنای آمریکا دارد و حتی به بزرگترین صادرکننده نفت جهان دسترسی به تسلیحات پیشرفته آمریکایی را بدهد که قبلاً ممنوع بود. ولیعهد محمد بن سلمان موافقت خواهد کرد که تکنولوژی چین را در حساس‌ترین بخش‌های کشورش در ازای سرمایه گذاری‌های بزرگ ایالات‌ متحده محدود کند و از آمریکا برای ایجاد برنامه هسته‌ای غیرنظامی خود کمک بگیرد.

بی‌بی بر سر دو راهی

هنگامی که ایالات متحده و عربستان سعودی توافق خود را به پایان برسانند، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل را با یک انتخاب مواجه خواهند کرد: یا به این توافق بپیوندد، که برای اولین بار متضمن روابط رسمی دیپلماتیک با عربستان سعودی، سرمایه گذاری بیشتر و ائتلاف منطقه‌ای است، یا از آن خارج شود. شرط کلیدی برای نتانیاهو پایان دادن به جنگ غزه و موافقت با مسیری برای تشکیل کشور فلسطین خواهد بود.

این پیشنهاد مملو از شبهه است. درخواست کنگره برای تصویب توافقی که ایالات متحده را متعهد به حفاظت نظامی از عربستان سعودی می‌کند، یک چشم‌انداز دلهره‌آور برای کاخ سفید خواهد بود، به‌ویژه اگر اسرائیل به آن نپیوندد.

بسیاری از قانونگذاران پس از قتل جمال خاشقجی، ستون نویس واشنگتن‌پست توسط عوامل سعودی در سال 2018، همچنان نسبت به شاهزاده محمد، حاکم 38 ساله پادشاهی محتاط هستند. آنها همچنین از استراتژی عربستان و سایر اعضای اوپک پلاس، برای کاهش تولید نفت در راستای بالا رفتن قیمت‌ها نگران هستند.

در طرف اسرائیل، نتانیاهو راست‌گراترین کابینه تاریخ اسرائیل را رهبری می‌کند و راه حل دو کشوری را رد کرده است. ائتلاف او می‌گوید هنوز قصد دارد به شهر رفح حمله کند، آنچه که ایالات متحده و کشورهای عربی بیم آن دارند که منجر به کشته شدن هزاران نفر دیگر در میان غیرنظامیان فلسطینی شود. چنین حمله‌ای همچنین چشم‌انداز آتش‌بس کوتاه‌مدت را به خطر می‌اندازد که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا که روز چهارشنبه در اسرائیل با نتانیاهو ملاقات کرد، می‌گوید اولویتی برای جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا است.

تغییر رویکرد بایدن و شاهزاده؛ نزدیک به خط پایان؟

با این حال، رهبران سه طرف انگیزه‌های زیادی برای دستیابی به توافقی نزدیک دارند. برای بایدن، این فرصتی برای پیروزی در سیاست خارجی قبل از انتخابات ریاست جمهوری در نوامبر است. ولیعهد از عدم قطعیت در مورد این‌که آیا دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا در صورت پیروزی در این رقابت، توافقی را می‌پذیرد یا نه، دوری می‌کند، حتی اگر دولت ترامپ توافقنامه ابراهیم را آغاز کرده باشد که چنین اتحادهایی را بین اسرائیل و همسایگانش متصور بود.

نتانیاهو می‌تواند اعتبار عادی سازی روابط با بزرگترین اقتصاد خاورمیانه و کلیددار مقدس‌ترین مکان اسلام را داشته باشد، هدفی که مدت‌ها آرزویش را داشت.

مقامات آمریکایی گفتند که مذاکرات در حال انجام است اما از اظهار نظر در مورد جزئیات خودداری کردند. دولت عربستان سعودی بلافاصله به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد. دفتر نتانیاهو نیز از اظهار نظر خودداری کرد.

بلینکن روز دوشنبه در حالی که در عربستان سعودی بود گفت: «ما در ماه‌های گذشته کار فشرده‌ای را با هم انجام داده‌ایم. من فکر می‌کنم کاری که عربستان سعودی و ایالات متحده با هم در زمینه توافقات خود انجام می‌دهند، به طور بالقوه نزدیک به اتمام است.»

فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در همان مراسم گفت که توافق «بسیار بسیار نزدیک» است.

آخرین گفتگوها به منزله تغییر رویکرد بایدن و شاهزاده محمد است. همانطور که در ابتدا تصور می‌شد، این توافق یک توافق سه جانبه بود که روابط دیپلماتیک عربستان و اسرائیل را همراه با سرمایه گذاری و ائتلاف بیشتر در منطقه ایجاد کرد.

اکنون، ایالات متحده و عربستان سعودی توافق با یکدیگر را محوری برای پایان دادن به جنگ بین اسرائیل و حماس می‌دانند، جنگی که خاورمیانه را متلاطم کرده و به اعتراضات گسترده در غرب منجر شده است. اگر اسرائیل از طرح‌های حمله به رفح عقب‌نشینی کند و به سرعت جنگ خود را با حماس به پایان برساند، دو طرف دیگر یک سری مشوق‌های اقتصادی، امنیتی و دیپلماتیک به اسرائیل ارائه خواهند کرد.

زمان در حال اتمام است

 ممکن است اسرائیل در حال  از دست دادن زمان برای توافق باشد. هرچه جنگ ادامه یابد، حمایت بین‌المللی از موضع نتانیاهو کاهش می‌یابد. نظرسنجی‌های ایالات متحده این را تایید می‌کند.

فراس مقصدد کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه در این باره گفت: «این یک اقدام استراتژیک بین عربستان سعودی و ایالات متحده است که هدف آن تضمین و تثبیت موقعیت آمریکا در خاورمیانه، در زمانی است که پادشاهی و همچنین دیگران گزینه‌های سیاست خارجی خود را تنوع بخشیده‌اند.»

این توافق همچنین فشار داخلی کلیدی را برای بایدن کاهش می‌دهد، که به دلیل انجام ندادن اقدامات کافی برای توقف ویرانی غزه مورد انتقاد مترقی‌ها و دانشگاه‌ها قرار گرفته است.

ابعاد این توافق انعکاس توافق‌هایی است که ایالات متحده در ماه‌های اخیر با دیگر شرکای منطقه‌ای از جمله امارات متحده عربی منعقد کرده است. در آن توافق، شرکت بزرگ هوش مصنوعی ابوظبی، G42، موافقت کرد در ازای سرمایه‌گذاری مایکروسافت، به همکاری با چین پایان دهد.

در مورد عربستان سعودی، که همچنین مشتاق توسعه هوش مصنوعی و نیمه هادی‌ها است، ایالات متحده گفته است که اگر فناوری چین را حفظ کند، نمی‌تواند با کمک آمریکا این کار را انجام دهد.