به گزارش اکوایران، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران این هفته اعلام کرد که تهران قصد دارد دو نیروگاه هسته‌ای جدید را تکمیل و راه‌اندازی کند. این خبر توسط خبرگزاری ایسنا منتشر شد.

استراتژی چند لایه‌

به نوشته المانیتور، اسلامی این سخنان را در یک مرکز تبدیل اورانیوم در استان اصفهان، منطقه مهم برای تأسیسات اتمی کلیدی ایران بیان کرد. اسلامی گفت که این پروژه‌های بلندپروازانه در چهارچوب برنامه توسعه هفتم ایران، تدوین و توسط رهبر انقلاب حمایت شده است.

رئیس سازمان انرژی اتمی ایران زمانی برای تکمیل این دو تأسیسات مشخص نکرد، اما برنامه توسعه هفتم که همچنین اهداف گسترده‌ای در زمینه اقتصادی، اجتماعی و فناوری را پوشش می‌دهد، قرار است تا سال ۲۰۲۷ تکمیل شود.

ایران تاکید دارد  که تأسیسات هسته‌ای‌اش برای اهداف صلح‌آمیز، از جمله تولید برق و تحقیقات علمی برای پروژه‌های پزشکی است. با این حال، دشمنان غربی و رقبای منطقه‌ای  بیش از دو دهه است که برنامه هسته‌ای تهران را با سوءظن دنبال کرده کرده و از تلاش تهران برای گریز هسته‌ای می‌ترسند.

اظهارات اسلامی با آخرین گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) همزمان شد که نمایی تاریک از ادامه عدم همکاری ایران در بازرسی‌های سازمان نظارتی و تأکید بر انباشت اورانیوم غنی‌شده تهران به تصویر کشید. مقایسه این دو رویداد می‌تواند نگاهی به استراتژی چند لایه‌ای که تهران برای پیمایش دقیق بلندپروازی‌های داخلی و فشارهای خارجی اتخاذ می‌کند، ارائه دهد.

گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شد که ذخیره غنی‌شده اورانیوم ایران با خلوص ۶۰ درصد اکنون به حدود ۱۶۴.۷ کیلوگرم رسیده است که ۲۲ کیلوگرم بیشتر از سطح ثبت‌شده در آخرین گزارش ماه می است. طبق گزارش جدید، این گزارش با ادامه گره خوردن همکاری ایران با آژانس، از جمله غیرفعال‌کردن تجهیزات نظارتی و منع ورود بازرسان به برخی تأسیسات پیچیده‌تر شده است.

از سال ۲۰۱۸ و زمانی که در پاسخ به بدعهدی امضاکنندگان غربی برای لغو تحریم‌ها و همچنین خروج آمریکا از برجام، تهران شروع به لغو مرحله‌ای تعهدات خود در چهارچوب توافق برجام کرد، مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نگرانی‌های خود در مورد عدم همکاری را ایران ابراز داشته‌اند.

با این حال، رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان امیدوار است که دیدار با رئیس‌جمهور جدید ایران بتواند «گفتگوی روان و سازنده‌ای ایجاد کرده که سریعاً منجر به نتایج ملموس شود».

مانور سیاسی

پافشاری مقامات بر افزایش توان هسته‌ای بخشی از یک استراتژی گسترده‌تر با هدف تقویت موقعیت مذاکراتی کشور در مذاکرات راکد احیای توافق هسته‌ای است. مقامات با به تصویر کشیدن کشوری در آستانه هسته‌ای ثابت کرده که در هر گونه مذاکره آتی به دنبال کسب اهرم فشار بوده و در عین حال، با نشان‌دادن مقاومت در برابر دشمنان خارجی، حمایت داخلی را تقویت کرده است.

رویکرد پیشبرد برنامه هسته‌ای به طور همزمان با نشان‌دادن تمایل به دیپلماسی در اظهارات هفته گذشته مقامات مشهود بود. رهبری هم به دولت جدید پزشکیان توصیه کرد که به دشمن اعتماد نکند، در حالی که به مقامات گفت که درب‌های دیپلماسی را باز نگه داشته و اذعان داشت که تعامل ضروری است.

عباس عراقچی

عباس عراقچی، وزیر خارجه جدید ایران و دیپلمات باتجربه و مذاکره‌کننده سابق با تلاش برای نشان‌دادن پیشرفت‌های هسته‌ای ایران به عنوان یک روال جدید برای غرب، روشن کرده که ایران اکنون در مرحله متفاوتی قرار دارد که در آن، به دنبال افزودن اصلاحاتی به تواق برجام است.

به نظر می‌رسد که استراتژی بزرگتر نظام بر مجموعه‌ای از عناصر کلیدی استوار است؛ از عدم همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کم‌اهمیت جلوه‌دادن نگرانی‌های بین‌المللی گرفته تا حفظ موضع تند تا زمانی که جامعه جهانی وضعیت هسته‌ای ایران را به رسمیت بشناسد.

بنابراین، می‌توان تهران را در حال یک بازی با ریسک بالا دید که در هدف آن، وادارساختن جامعه بین‌المللی، به ویژه ایالات متحده و متحدانش، برای دادن امتیاز قبل از موافقت تهران با هرگونه محدودکردن یا الزامات شفافیت در برنامه هسته‌ای خود است.

الگوی آشنا تاکتیک‌های تأخیری

رویکرد ایران همچنین با یک بازی قدیمی وقت‌کشی برای کسب اهرم فشار همراه است. در طول سال‌ها، تهران از تاکتیک افزایش تدریجی توان هسته‌ای خود و در عین حال، شرکت در مذاکرات متناوب با پیشرفت محدود استفاده کرده است.

از نظر مقامات ایران، چنین استراتژی به تهران زمان کافی برای ادامه توسعه هسته‌ای بدون عبور از خطوط قرمز صریح که ممکن است منجر به یک رویارویی نظامی مستقیم شود، می‌دهد.

هسته ای فردو

در پاسخ به گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران از همان استراتژی استفاده کرده است، در یافته‌ها ان‌قلت برده و مشروعیت نظارت آژانس را با متهم‌ساختن آن به تسلیم‌شدن در برابر فشار سیاسی زیر سؤال برده است. اما در این میان، تمایل خود برای چهارچوب‌های جدید را ابراز داشته و توافقنامه‌های همکاری دوره‌ای را یکی پس از دیگری امضا کرده است.

جامعه بین‌المللی در سال‌های اخیر به طور فزاینده‌ای در مورد نحوه برخورد با چالش برنامه هسته‌ای ایران دچار اختلاف شده است. در حالی که تلاش‌های آن برای احیای توافق هسته‌ای ۰۱۵ تاکنون به بن‌بست رسیده، اتحادیه اروپا با احتیاط امیدوار به گفتگوی مجدد با دولت پزشکیان است. با این حال تاکنون اظهارات پزشکیان در مورد سیاست هسته‌ای با سیاست‌های قبلی تهران مبنی بر ادامه مسیر فعلی تا زمانی که با فشار اقتصادی یا نظامی قابل توجه مواجه شود، تفاوت کمی دارد.

با تحت فشار قرار گرفتن ایران توسط تحریم‌های بین‌المللی طولانی‌مدت، به نظر می‌رسد مقامات این کشور که خط ظریفی را برای جلوگیری از ناآرامی‌های داخلی طی کند. با این وجود، ظاهراً تهران در حال حاضر از وقت‌کشی راضی بوده، توان هسته‌ای خود را گسترش می‌دهد و هر فرصتی برای تقویت موقعیت مذاکراتی خود در یک بازی با ریسک بالا که قوانین آن در حال تغییر مداوم است را غنیمت می‌شمارد.