پاتک پوتین به تجدید روابط ایران و غرب

به گزارش اکوایران، در حالی که نگرانی‌ها در ایران در مورد روابط کشور با مسکو ادامه دارد، دولت اصلاح طلب جدید ایران به روسیه نسبت به جانبداری از آذربایجان در مناقشه مرزی هشدار داده است.

ستون امنیت ملی و خط قرمز تهران

به نوشته پاتریک ونتور، سردبیر بخش دیپلماتیک روزنامه گاردین، در پی حمایت ضمنی مسکو از ادعاهای آذربایجان برای ایجاد یک کریدور زمینی در امتداد مرز ارمنستان و ایران که باعث محدودیت دسترسی ترانزیتی تهران به اروپا و جهان گسترده‌تر می‌شود، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در اقدامی غیرمعمول این کشور را مورد انتقاد قرار داد.

عراقچی گفت: «صلح، امنیت و ثبات منطقه‌ای نه تنها یک اولویت، بلکه ستون امنیت ملی ما است. هر گونه تهدید از شمال، جنوب، شرق یا غرب برای تمامیت ارضی همسایگان ما یا ترسیم مجدد مرزها کاملا غیرقابل قبول و خط قرمز برای ایران است.»

بازیابی سیاست خارجی؛ در انتظار پیامدهای ژئوپلیتیک گسترده‌تر؟

این مشاجره اگر نشان دهد که دولت تازه منتخب ایران به عنوان بخشی از تلاش خود برای ایجاد توازن مجدد در سیاست خارجی، مایل به اتخاذ مواضع سخت‌گیرانه‌تری با مسکو است، پیامدهای ژئوپلیتیک گسترده‌تری خواهد داشت.

هشدار نادر تهران به مسکو/ خواب و رویاهای زنگزور راه ایران و روسیه را از هم جدا می‌کند؟

روسیه و ایران قرار است توافقنامه همکاری راهبردی جدیدی امضا کنند، اما محتوا هنوز برای بحث باز است و تنش‌هایی در داخل دولت ایران بر سر بهای دیپلماتیک تعمیق اتحاد نظامی با روسیه وجود دارد.

ایران اوایل این هفته همچنین الکسی ددوف سفیر روسیه را برای ابراز ناخرسندی از موضع مسکو احضار کرد و گفت که نمی‌خواهد با تشویق مسکو درگیری در مرزهایش ایجاد شود.

منافع ملی قربانی همکاری استراتژیک؟ 

اظهارات عراقچی اشاره آشکاری به تصمیم مسکو برای حمایت از درخواست آذربایجان برای باز کردن کریدور شرق به غرب از طریق ارمنستان به منطقه نخجوان در ارمنستان غربی بود.

سرزنش او در جاهای دیگر ایران نیز تکرار شد. محسن رضایی، فرمانده سابق کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: «رفتار دولتمردان روسیه قابل قبول نبود و در تضاد آشکار با اعلام آنها برای دوستی با جمهوری اسلامی ایران بود، این ابهامات باید برطرف شود.»

احمد نادری از تندروهای داخل مجلس گفت: «عدم پاسخگویی مناسب به روس‌ها در موارد اقدامات قبلی علیه منافع ملی ایران باعث گستاخی مضاعف آنها شده است. باید به آنها فهماند که همکاری استراتژیک به معنای چشم پوشی از منافع نیست.»

کریدور مناقشه‌برانگیز

حکومت ایران از لحاظ تاریخی با تلاش‌های آذربایجان و ترکیه برای ایجاد به اصطلاح کریدور زنگزور بین آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان مخالف بوده است، زیرا چنین کریدوری که از جنوبی‌ترین استان ارمنستان می‌گذرد، ممکن است دسترسی ایران به ارمنستان و سپس اروپا را قطع کند.

آذربایجان در مقاطع مختلف تهدید کرده است که در صورت لزوم این کریدور را به زور ایجاد خواهد کرد که احتمالاً باعث ایجاد جنگ بیشتر با ارمنستان خواهد شد.

بودجه دفاعی نظامی آذربایجان بیش از سه برابر بودجه ارمنستان است و باکو در سپتامبر 2023 با بازپس گیری اراضی در قره باغ در عرض 24 ساعت، برتری نظامی خود را نشان داد.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در سفر اخیر ولادیمیر پوتین به باکو گفت که مسکو از این کریدور حمایت می‌کند و ارمنستان در حال خرابکاری در توافقنامه میانجی روسیه برای افتتاح آن است.

سیاست متعادل‌تر شرق-غرب و پاتک پوتین 

بحثی در تهران درباره درایت در حفظ ارتباطات نزدیک با مسکو در جریان است. لحن توئیت «خط قرمز» عراقچی نشان می‌دهد که او می‌خواهد درخواست خود را برای یک سیاست متعادل‌تر شرق-غرب نشان دهد، بخش مهمی از مبارزات انتخاباتی مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور جدید.

حشمت‌الله فلاحت پیشه، رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی ایران، هشدار داد که موضع مسکو در مورد کریدور زنگزور ممکن است یک حمله پیشگیرانه از سوی پوتین برای جلوگیری از امکان ایجاد کانال‌های ارتباطی بین دولت جدید ایران و آمریکا باشد. 

سخنگوی اتحادیه اروپا تصریح کرد که اگر ایران به ارسال [ادعایی] پهپادها و سایر تسلیحات به روسیه برای استفاده در اوکراین ادامه دهد، بعید است روابط بین اتحادیه اروپا و ایران بهبود یابد. امیر سعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل متحد، در اقدامی غیرمعمول با ارسال نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، گفت که صحبت از چنین تجارتی بی‌اساس است. پیتر استانو، سخنگوی اتحادیه اروپا گفت: «اگر مشخص شود که ایران کمک نظامی بیشتری برای حمایت از اقدامات غیرقانونی روسیه در اوکراین ارائه می‌کند، اتحادیه اروپا بدون شک واکنش نشان خواهد داد.»

استانو گفت جوزپ بورل، رئیس امور خارجی اتحادیه اروپا، با دولت جدید ایران در تماس بوده است تا موضوع حمایت [ادعایی] ایران از روسیه در اوکراین و همچنین بحث در مورد برنامه هسته‌ای ایران را مطرح کند. او افزود: «حمایت نظامی [ادعایی]  جمهوری اسلامی ایران از اقدامات غیرقانونی روسیه در اوکراین یکی از مهمترین مسائل تعیین کننده در روابط ما با تهران است. به همین دلیل به این موضوع با اعمال تحریم‌ها واکنش نشان دادیم.»