جزیره آرامش در اقتصاد ایران

اکوایران؛ گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران از ارزیابی شامخ کل اقتصاد ایران (شاخص مدیران خرید) نشان دهنده آن است که در آبان امسال این شاخص به مرز ۵۰ واحد نزدیک شد و نسبت به ماه گذشته 3.69 واحد افت کرده است. روند شاخص شامخ کل اقتصاد در آبان در حالی که شاخص مدیران خرید از بنگاههای بزرگ صنعتی در مهرماه  نسبت به ماه قبل 6.28 واحد رشد داشته است.    

براساس گزارش منتشر شده عدد شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد در آبان برابر با  51.07 بوده که تنها یک پله تا رسیدن به مرز 50 فاصله دارد. با این شرایط می توان گفت زنگ هشدار برای بنگاههای اقتصادی کشور به صدا در آمده است. در این ماه بنگاه‌های اقتصادی از تداوم افزایش قیمت و کاهش موجودی مواد اولیه گلایه کرده‌اند و از کاهش تقاضای بازار خبر داده‌اند. عواملی که موجب شد تا شاخص کل اقتصاد نسبت به ماه قبل 3پله نزول کند؛ روند نزولی شاخص کل اقتصاد از ماه گذشته آغاز شد و در این ماه نیز ادامه داشت که این امر نشان دهنده نامساعد شدن شرایط در این بخش است.  

نکته جالب توجه در ارزیابی صورت گرفته در شاخص مدیران خرید در آبان ماه به منفی شدن «انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده» باز می گردد. پیش بینی هرماهه مدیران خرید برای این شاخص مثبت بوده، اما در این ماه این شاخص روند منفی به خود گرفته است، این در حالی که شاخص کل اقتصاد دو ماه پیاپی است که روند نزولی داشته و با این شرایط پیش بینی صورت گرفته را می توان به اینگونه به از دست دادن خوشبینی در میان فعالان اقتصادی نسبت داد.     

طبق نظرسنجی انجام شده از بنگاههای اقتصادی کشور، عدد شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد ایران در آبان ۰۷/۵۱ به دست آمده است و رشد تولید به نرخ پایین تری نسبت به مهرماه رسیده است. در این ماه به جز شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده در میان شاخص های اصلی، سایر مؤلفه ها بالاتر از ۵۰ ثبت شده اند.

به گفته فعالان اقتصادی دلیل اصلی کاهش شاخص کل در آبان ناشی از کاهش شاخص بخش خدمات بوده است.

از سوی دیگر به گفته فعالان اقتصادی گرانی و کمبود مواد اولیه در کنار کاهش تقاضای بازار، بزرگ‌ترین مشکلاتی هستند که بنگاه‌های اقتصادی در آبان ماه با آن دست و پنجه نرم کردند.  

 شاخص مدیران خرید برای بخش صنعت

اما ارزیابی های صورت گرفته همچنین نشان دهنده آن است که شاخص مدیران خرید بخش صنعت در مهرماه عدد 57.11 به دست آمده است که روند نسبت به ماه قبل افزایشی بوده و 6.28 واحد بهبود یافته است. عدد این شاخص در مهر ماه برابر با 50.83 بوده؛ براساس این گزارش  در بین زیرشاخص‌های اصلی شاخص صنعت، فقط شاخص موجودی مواد اولیه عدد زیر ۵۰ را به ثبت رسانده و سایر زیرشاخص‌های اصلی بالای ۵۰ بوده‌اند.

شامخ مدیران خرید، شاخص بسیار با اهمیت اقتصادی است که به صراحت نمایانگر وضعیت رونق و رکود در بخش های مختلف کسب و کار است. شاخص ارزیابی مدیران خرید در بیشتر کشور های توسعه یافته، هر ماه از طریق اطلاعات حاصل از پرسشنامه‌ای کـه بین مدیران شرکت‌های بخش های مختلف اقتصادی توزیع شده محاسبه می شود.

در جریان استخراج شاخص مدیران خرید، اگر عدد شاخص بیش از ۵۰ باشد، نشان دهنده این است که اقتصاد به سمت توسعه در حرکت است. اما اگر هر رقمی کمتر از ۵۰ باشد، به معنی قرار گرفتن اقتصاد در مسیر انقباض و رکود است.

شاخص مدیران خرید کل اقتصاد

طبق نظرسنجی انجام شده از بنگاه‌های اقتصادی کشور، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد ایران در آبان ۵۱.۰۷ به دست آمده است و رشد تولید به نرخ پایین‌تری نسبت به مهرماه رسید و به مرز 50 واحد رسید.   

 شاخص «میزان فعالیت‌های کسب‌وکار» در آبان ماه عدد (۵۳.۸۶) بوده که رشد کمتری نسبت به مهر داشته است. میزان رشد این شاخص در بخش خدمات و بخش ساختمان بسیار کمتر از سایر بخش‌هاست.

شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» نیز در این ماه عدد (۴۷.۳۸) بوده که به کمترین مقدار طی سه ماه اخیر رسیده است. در آبان بخش‌های خدمات و کشاورزی و ساختمان با کاهش شدید تقاضا روبرو بوده‌اند. افزایش قیمت‌ها و کمبود شدید نقدینگی باعث کاهش تقاضای مشتریان شده است. به گفته فعالان اقتصادی این شاخص یکی از معیارهای اثرگذار بر بهبود روند بنگاههای تولیدی است.

در این ماه شاخص «سرعت انجام و تحویل سفارش» هم عدد 54.60 را به دست آورده که نسبت به ماه قبل این شاخص نیز حدود 10 واحد کاهش داشته است.

اما شاخص «موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده» نیز در این ماه عدد (۴۴.۶۲) را به دست آورده که کمترین مقدار ۷ ماه بوده. این شاخص که در همه بخش‌های اقتصادی کاهش داشته است به عقیده فعالان اقتصادی ناشی از افزایش قیمت‌ها و نرخ ارز و کمبود شدید نقدینگی است.

شاخص صادرات کالا یا خدمات نیز در آبان ماه عدد (۴۸.۳۸) را به دست آورده که همچنان در آبان ماه کمتر از عدد ۵۰ است هرچند که میزان آن از مهرماه کمی بهبود یافته است.  

شاخص قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم خریداری شده (۸۳.۱۳) همچنان مانند ماه قبل با شدت زیاد در حال افزایش است. افزایش دائمی قیمت مواد اولیه بر روی قیمت محصولات و هزینه‌های تولید تأثیرگذار بوده و شاخص قیمت محصولات تولیدشده یا خدمات ارائه شده (۶۳.۱۴) متأثر از افزایش هزینه‌های تولید همچنان در مقادیر بالای خود قرار دارد. به گفته فعالان اقتصاد این شاخص یکی از شاخص های اثرگذار در بنگاههای تولیدی است.

اما عدد «شاخص مصرف حامل‌های انرژی» نیز (۶۴.۲۶) بوده که طی ۵ ماه اخیر به بیشترین مقدار خود رسیده است. هم‌زمان با افزایش مصرف به دلیل تغییر فصل، بسیاری از فعالان اقتصادی با افزایش بالای قیمت سوخت روبرو بوده‌اند.

شاخص انتظارات برای ماه آینده (۵۹.۷۴) اگرچه همچنان انتظارات مثبت نسبت به ادامه فعالیت‌ها را نشان می‌دهد اما میزان آن طی ۴ ماه اخیر به کمترین مقدار خود رسیده است و درصد کمتری از فعالان در مقایسه با ماه قبل انتظارات خوش‌بینانه برای آذر دارند البته این کاهش بیشتر ناشی از رکود در بخش ساختمان است.

به‌طورکلی بر اساس نظرسنجی انجام شده از فعالان اقتصادی در آبان، در میان همه زیرشاخص‌های شامخ کل اقتصاد مؤلفه‌های میزان سفارشات جدید مشتریان، موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده، موجودی محصول نهایی در انبار یا کارهای معوق و میزان صادرات کالا یا خدمات روند کاهشی داشته‌اند. بنا به گفته فعالان اقتصادی همچنان افزایش شدید در نرخ ارز و طیف وسیعی از قیمت‌های مواد اولیه و لوازم موردنیاز در این ماه چالشی بزرگ در انجام فعالیت اقتصادی کسب‌وکارهاست. علاوه بر آن کمبود نقدینگی باعث کاهش در تقاضای مشتریان شده است. افزایش شدید بار هزینه‌ها هم در تولیدکنندگان و هم در ارائه‌دهندگان خدمات منجر به افزایش قیمت فروش شده زیرا شرکت‌ها ناچار به انتقال هزینه‌های خود به مشتریان بوده‌اند.