رنه دکارت (۱۵۹۶-۱۶۵۰) یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان عصر جدید است که تفکر او نقطه عطفی در فلسفه غرب محسوب می‌شود. دکارت، که به‌عنوان بنیان‌گذار عقلگرایی مدرن شناخته می‌شود، تلاش کرد تا مبنایی استوار و شک‌ناپذیر برای معرفت بیابد. او در تأملات در فلسفه اولی روش شک دستوری را به کار گرفت تا هر آنچه را که می‌توان در آن به نوعی تردید کرد، کنار بگذارد و به نخستین اصل یقینی برسد: «می‌اندیشم، پس هستم» (Cogito, ergo sum).

از نگاه دکارت، معرفت باید بر پایه‌ای محکم استوار باشد و عقل را مهم‌ترین ابزار شناخت حقیقت می‌داند و بر این باور است که  صرفا به کمک این توانایی است که می‌توان به حقایق بنیادین دست یافت. این رویکرد، که به عقل‌گرایی (Rationalism) شهرت دارد، در برابر تجربه‌گرایی (Empiricism) قرار می‌گیرد که معرفت را مبتنی بر تجربه حسی می‌داند.

از نتایج این نحوه مواجهه با جهان، دوگانه‌انگاری ذهن و بدن است. به نظر وی ذهن و ماده دو جوهر مستقل‌اند: ذهن، جوهری اندیشنده در عین حال غیر ممتد و ماده، جوهری دارای امتداد و حرکت و بدون اندیشه. این دیدگاه نه‌تنها در فلسفه، بلکه در علم، روان‌شناسی و حتی الهیات تأثیر شگرفی بر جای گذاشت.

میراث دکارت تنها به فلسفه محدود نمی‌شود؛ بلکه روش‌شناسی او، که بر وضوح و تمایز در اندیشه تأکید دارد، به توسعه علوم طبیعی و ریاضیات نیز کمک کرد. هرچند نظریات او نقدهای بسیاری را برانگیخته است، اما همچنان یکی از بنیان‌گذاران اصلی تفکر مدرن محسوب می‌شود.

در این قسمت از برنامه پدیدار با دکتر «یاسمن هشیار» درباره فلسفه دکارت به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.