به گزارش اکوایران، برخلاف برخی صنایع که سال ۱۴۰۳ را با چالشهای جدی پشت سر گذاشتند، بخش کشاورزی ایران این سال را با خبرهای خوش به پایان رساند. تولید ۳.۲ درصد رشد کرد و صادرات ۳۲ درصد جهش یافت که توانست تراز تجاری کشور را سه میلیارد دلار بهبود بخشد و سهم کشاورزی در اقتصاد ملی را از ۶.۷ به ۷.۱ درصد افزایش دهد؛ اینها نشانههایی امیدوارکنندهاند، اما کشاورزی هنوز با چالشهای بزرگتری روبهرو است.
در همین راستا غلامرضا نوریقزلجه، وزیر جهاد کشاورزی این دستاورد را تا حد زیادی نتیجه بهبود بارشها دانست و ابراز امیدواری کرد که با تداوم بارندگیها در سال آینده، روند مثبت بخش کشاورزی ادامه یابد.
کمبود آب، زنگ خطر برای آینده کشاورزی کشور
بحران آب که این روزها به معضلی حیاتی تبدیل شده، نیاز به بازنگری و اصلاح سیاستها در بخش کشاورزی را بیش از هر زمان دیگری نمایان کرده است .بنابر آمار، سرانه آب تجدیدپذیر کشور از حدود ۷ هزار متر مکعب در سالهای گذشته به کمتر از ۱,۵۰۰ متر مکعب کاهش یافته؛ روندی که نشاندهنده وضعیت نگرانکننده منابع آبی ایران است. در دهه ۱۳۷۰، حجم کل منابع آب تجدیدپذیر کشور حدود ۱۳۰ میلیارد متر مکعب برآورد میشد، اما اکنون با کاهش این منابع و افزایش برداشت، ضریب برداشت از مرز ۹۰ درصد عبور کرده است؛ در حالیکه طبق استانداردهای جهانی، برداشت بالای ۴۰ درصد بهمعنای ورود به منطقه بحران است. عامل اصلی این وضعیت، مصرف بیرویه و ناکارآمد آب در بخش کشاورزی است که بیش از ۸۵ درصد آب کشور را مصرف میکند، درحالیکه راندمان این بخش در بسیاری از مناطق همچنان بسیار پایین و کمتر از ۳۰ درصد است.
با این وجود ایران ناگزیر است مسیر نوینی را در پیش بگیرد؛ مسیری که با آموزش نیروی انسانی متخصص، توسعه زیرساختهای فناورانه و سرمایهگذاری هدفمند در فناوری، نهتنها امنیت غذایی پایدار را تضمین میکند، بلکه رقابتپذیری کشور در بازارهای جهانی را نیز ارتقا میبخشد.
تجربه کشورهای پیشرفته در توسعه کشاورزی
واقعیت این است که کشاورزی ما هنوز درگیر روشهای سنتی و پرمصرف است؛ روشهایی که در دنیای امروز پاسخگو نیستند. کافی است به تجربه آمریکا نگاه کنیم؛ کشوری که با تکیه بر فناوریهایی مثل GPS، پهپادهای پیشرفته، ماشینهای برداشت اتوماتیک و حتی رباتهای کشاورز، بهرهوری مزارع خود را به سطحی باورنکردنی رسانده است. در این مزارع، حسگرها دائماً وضعیت خاک و گیاه را پایش میکنند و کشاورز دقیقاً همانقدر که نیاز است، آب و کود مصرف میکند؛ نه بیشتر و نه کمتر. نتیجه این اتفاق صرفهجویی چشمگیر در منابع و پایداری بیشتر تولید است .
این مسیر محدود به آمریکا هم نیست. هلند هم با وجود مساحت کوچک و منابع محدودش، حالا دومین صادرکننده بزرگ محصولات کشاورزی دنیاست؛ چون به فناوریهای نوین، گلخانههای هوشمند و هوش مصنوعی روی آورده است. در آلمان هم با سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه و آموزش گسترده کشاورزان، کشاورزی پایدار و مدرن به یک اولویت ملی تبدیل شده است.
آنچه مسلم است دستاوردهای امسال بسیار ارزشمند؛ اما کافی نیست. اگر میخواهیم این رشد کوتاهمدت نباشد و کشاورزی ایران به بخشی دانشبنیان و پایدار تبدیل شود، باید شجاعت تغییر داشته باشیم.
