کودتای خزنده پکن در اسلام‌آباد؟

به گزارش اکوایران، روابط سیاسی و نظامی چین و پاکستان پیامدهای مهمی برای جنوب آسیا دارد. کمک های نظامی چین توانایی‌های دفاعی پاکستان را تقویت و نقش مهمی در ساخت تسلیحات هسته ای داشته. در چارچوب چنین رابطه استراتژیکی گزینه‌هایی چون ایجاد پایگاه نظامی و انتقال فن آوری برای صنایع دفاعی پاکستان از جمله موشک‌های بالستیک و سکوهای پیشرفته مانند جت جنگنده  جی اف-17 و کمک مخفیانه‌ پکن به برنامه تسلیحات هسته‌ای پاکستان تعریف شده است. این سرمایه‌گذاری‌ها در خدمت اهداف هر دو کشور برای مهار هند، محدود کردن نفوذ ایالات متحده بر پاکستان، و حضور چین در دریای عرب در آستانه اقیانوس هند جهت جمع‌آوری اطلاعات است.

طمع و هراس پکن در پاکستان

به نوشته اقتصادنیوز، تشدید بی ثباتی اقتصادی، سیاسی و امنیتی پاکستان خبر خوبی برای سرمایه گذاران چین نیست. اقتصاد پاکستان تحت فشار شدیدی قرار دارد و انتظار می‌رود رشد تولید ناخالص داخلی در سال مالی جاری به شدت کاهش یافته و به 0.4 درصد برسد. اسلام آباد همچنین با ذخایر خارجی اندک، کاهش ارزش پول و تورم بالا دست و پنجه نرم می کند.همزمان آشفتگی اقتصادی پاکستان، بحران سیاسی جاری را عمیق تر کرده، حذف و متعاقب آن سه سال زندان عمران خان، نخست وزیر سابق، در ماه اوت به اتهام فساد، فضای سیاسی را تغییر داده است. محکومیت خان و محرومیتش از مشاغل دولتی به مدت پنج سال، حزب تحریک انصاف پاکستان (PTI) را در موضع ضعف قرار داده است. چنین تغییری به نفع حزب مردم پاکستان (PPP) و مسلم لیگ نواز پاکستان (PML-N) است که از زوال حزب تحریک انصاف پس از دستگیری خان سود بردند.

در عرصه سیاست خارجی، علیرغم حمایت پاکستان از به قدرت رسیدن طالبان افغانستان، وضعیت امنیتی این کشور رو به وخامت است. بازگشت طالبان افغانستان به تحریک طالبان (TTP) این امکان را داده تا دوباره مسلح شود و با عضوگیری و گسترش قابلیت های عملیاتی‌اش برای حملات فرامرزی خود را تقویت کند. پیوند طالبان و تحریک طالبان پاکستان آشکار است بالاخص آن که تحریک طالبان با امارات اسلامی تحت رهبری طالبان بیعت کرد. تجدید حیات طالبان در افغانستان، تحریک طالبان را جسورتر کرد و باعث شد به آتش بس با اسلام آباد پایان دهند. در چنین شرایطی اتباع و پروژه های چینی درگیر حملات تروریستی هستند؛ گزاره ای که مانع از سرمایه گذاری چینی ها و تضعیف وجهه امنیتی پاکستان شده است. از طرفی دیگر آنگونه که  موسسه مطالعات خاورمیانه نوشته گروه های شورشی بلوچ مانند ارتش آزادیبخش بلوچ (BLA) که درگیر درگیری طولانی مدت با پاکستان هستند، منافع چین را هدف قرار داده اند.

روایت کریدور اقتصادی به هر قمیتی

کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC)، یکی از پروژه های توسعه زیربنایی چین به ارزش 62 میلیارد دلار که یک دهه پیش کلید خورد، نمونه ای از همگرایی اقتصادی، امنیتی و سیاسی پاکستان و چین است. نواز شریف، نخست وزیر وقت، از این پروژه تحت عنوان ابتکار دگرگون کننده یاد کرده؛ ابتکاری که مسیر پاکستان را با توسل به دستاوردهای توسعه و رشد پایدار تغییر می دهد.هدف CPEC که دربردارنده پروژه‌های به هم پیوسته از جمله بزرگراه‌ها، راه‌آهن، نیروگاه‌ها و خطوط لوله انرژی از غرب چین به بندر گوادر در استان بلوچستان پاکستان است، آن است تا چین را برای امنیت انرژی به این بندر متصل کرده و در صورت محاصره تنگه، مسیر جایگزین ارائه دهد.گرچه CPEC پروژه های زیرساختی بزرگی را تعریف کرده، اما نتوانسته رشد پایداری رقم بزند، در عوض، به بدهی خارجی پاکستان که بیش از 120 میلیارد دلار است، افزوده؛ بدهی هایی که یک سوم آن مرتبط با چین است. علیرغم بدهی قابل توجه پاکستان به طلبکاران خارجی، پکن به احتمال زیاد بیش از دیگران مایل به حمایت از اسلام آباد است، زیرا برای مقابله با قدرت رو به رشد هند به یک پاکستان قوی نیاز دارد.

پکن؛ عامل محرک ارتش!

از آنجایی که ثبات نسبی پاکستان به هم ریخته، پکن به طور فزاینده ای به تشکیلات نظامی پاکستان متکی است. نقش دوگانه ارتش پاکستان در هر دو بخش امنیت ملی و اقتصادی نگرانی هایی را در مورد شفافیت، فساد و توزیع ثروت ایجاد می کند. این پویایی نه تنها بر اقتصاد تأثیر می گذارد، بلکه پیامدهای سیاسی نیز دارد که منجر بی تعادلی به نفع ارتش و تضعیف فرآیندهای دموکراتیک می شود. به باور ناظران کاهش نفوذ غیرنظامی پاکستان در حوزه سیاسی، برای پکن با اهمیت است، در چنین شرایطی هر اندازه بحران ها افزایش یابد، چین می تواند برای تضمین اهداف استراتژیکش به سه گزینه متوسل شود؛ یا به واسطه روابطش با ارتش، امتیازات بیشتری را از دولت‌های غیرنظامی پاکستان دریافت کند تا به شرکت‌های چینی بیشتری قراردادهای سودآور با نظارت کمتر تعلق گیرد. علاوه بر این پکن می‌تواند سرمایه‌گذاری‌ها و بدهی‌ها را به تاخیر انداخته، کاهش دهد یا دوباره در این باره مذاکره کند،در نهایت به دلیل محیط امنیتی حاکم بر پاکستان، چین این توان را دارد تا از دولت و ارتش این کشور بخواهد تا علیه گروه های تروریستی و شورشی که سرمایه گذاری ها و شهروندان این کشور را هدف قرار می دهند، هماهنگ تر عمل کنند. با این همه نکته قابل این است که اقدام نظامی به دستور یک قدرت خارجی، شکاف بین دولت و جامعه پاکستان را عمیق تر می‌کند و راه‌هایی را برای استثمار داخلی و خارجی هموار خواهد کرد.