به خروجی یک اقتصاد که شامل عرضه کالا و خدمات و در نتیجه شکل گیری جریان دایره وار درآمد و توزیع آن بین خانوارهاست، اندازه یک اقتصاد گفته میشود.

اندازه اقتصاد همان «محصول نهایی اقتصاد به قیمت بازار» است که به آن تولید ناخالص داخلی یا اختصارا «تولید» می‌گوییم. رشد این متغیر با مقایسه نسبی آن با سنوات گذشته انجام می پذیرد

واحد اندازه اقتصاد چیست؟

برای یک کاسه شدن میزان ارزش افزوده تولید کالاهای مختلف اعم از سیب تا پیراهن و شلوار، واحد اندازه اقتصاد، واحد پول همان کشور (در کشور ما ریال ایران) است تا اندازه گیری ساده شود.

برای مقایسه با سالهای مختلف و مشکل خلاص شدن از شر افزایش اسمی قیمتها، این اندازه اقتصاد باید به قیمت شاخص تولیدی هر سال تعدیل شود تا واحد اندازه اقتصاد «ریال به قیمت ثابت» شود.

«آیا یک دلار در ایران و آمریکا یک‌ اندازه می‌ارزد؟»

برای مقایسه تولید یک کشور با کشورهای دیگر ناچاریم همه تولیدهای مختلف را به یک واحد پول مشترک (مثلا دلار) هم پایه کنیم.

اما قیمت دلار چند است؟قیمت دلار مورد محاسبه نمیتواند قیمت دلار در بازار ارز باشد چرا که

 به دلیل آنکه همه کالاها و خدمات قابل جابه جایی نیستند، مالیاتهای محلی وجود دارد و یارانه های پنهان بعضا بزرگ هستند، «یک دلار اسمی در ایران» بسیار بیشتر از «یک دلار در آمریکا» می‌ارزد (بین 4 تا 10 برابر بسته به ایالت)، پس «محصول خروجی اقتصاد (دلار)» ایران (همان اندازه اقتصاد ایران) هم هنگام مصرف توسط شهروندان ایرانی بسیار بیش از مشابه آمریکایی خود می‌ارزد.

به بیان دیگر اگر از تولید بر حسب دلار اسمی بازار ارز استفاده کنیم، رقم تولید داخلی خیلی کوچکتر خواهد شد.

پس نیاز به ضرایبی داریم که تولید هر کشور را با «قیمت‌های آمریکایی» هم‌پایه کند. این عدد تولید و اندازه اقتصاد براساس مرکز آمار ایران برحسب برابری قدرت خرید برای اقتصاد ما در سال 1400 بنا به تقریب صندوق بین المللی پول حدود 1.5 تریلیون دلار و بنا به تقریب مدیسون حدود 1.4 تریلیون دلار در سال 1397 برآورد میشود.

«اگر تولید اسمی را بخواهیم استفاده کنیم چطور؟»

صندوق بین المللی پول از دلار 4200 و بانک جهانی از دلار بازار آزاد نقدی برای محاسبه GDP اسمی استفاده میکنند که هر دو نادقیق است. برای محاسبه تولید اسمی بر حسب دلار بایستی از نوعی دلار موزون و موثر که ترکیبی از وزن خریدهای خارجی (شامل 4200، نیمایی و حتی برآورد قاچاق با ارز آزاد) استفاده شود که برای سال 1400، با فرض حدود قیمت 20 هزار تومان، عددی حدود 425 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی اسمی ما خواهد شد.

اما در هر حال مشخص است به جز اندازه کل اقتصاد، تولید و درآمد سرانه هم به عنوان شمایی از رفاه اقتصادی، ملاک مناسبی برای مقایسه اقتصادی کشورمان با کشورهای منطقه و جهان خواهد بود.